“BTP” qısaltması ən çox informasiya texnologiyalarında “SAP Business Technology Platform” mənasında işlədilir və biznes tətbiqlərini qurmaq, genişləndirmək, inteqrasiya etmək üçün vahid bulud platforması kimi xidmət göstərir. Platforma dörd əsas dayağın – məlumat bazası və idarəetmə, analitika, tətbiq inkişafı və inteqrasiya, süni intellekt və avtomatlaşma – ətrafında təşkil olunub. Praktik baxımdan bu, şirkətlərə mövcud SAP və ya qeyri-SAP sistemlərinin üzərinə yeni funksiyalar əlavə etməyə, məlumatları mərkəzləşdirməyə və prosesləri ağıllandırmağa imkan verir. BTP həm inkişafçılar, həm də biznes mütəxəssislər üçün alətlər təklif edir: kodla inkişaf üçün Cloud Foundry, Kyma və ABAP mühitləri, kodsuz-azkodlu yanaşma üçün SAP Build ekosistemi geniş istifadə olunur. Məlumat qatında SAP HANA Cloud və SAP Datasphere real vaxt analitikası və anbarlaşdırma kimi ehtiyacları qarşılayır, göstərmə qatı üçün SAP Analytics Cloud istifadə olunur. İntegrasiyanı SAP Integration Suite, hadisə yönümlü memarlığı SAP Event Mesh və identifikasiya-icazəni XSUAA təmin edir. İdarəetmə tərəfdə “global account → subaccount → space” iyerarxiyası, hüquqların “entitlement/quota” modeli və BTP cockpit/CLI vasitəsilə idarəsi standartdır. Ticarət modellərində müəssisələr abunə, CPEA (kredit əsaslı) və ya Pay-As-You-Go seçimləri ilə xərclərini nəzarətdə saxlaya bilirlər. Sadə dillə desək, BTP yerində işləyən və ya buluddakı sistemləri birləşdirən, məlumatı dəyərə çevirən və yenilikləri sürətlə bazara çıxaran texnoloji “əsas qat”dır. Bu mənada BTP həm texniki komandalara çeviklik, həm biznes tərəflərə ölçülə bilən nəticələr verir.
BTP Anlayışı Və Terminologiya
BTP – SAP-ın biznes texnologiyaları üçün vahid bulud platformasıdır və müxtəlif xidmətləri kataloq şəklində təqdim edir. “Service” dedikdə konkret imkanlar – məsələn, HANA Cloud verilənlər bazası, Identity Authentication xidməti və ya Event Mesh hadisə vasitəçisi nəzərdə tutulur. Bu xidmətlər hesab iyerarxiyasında “entitlement” kimi ayrılır, subaccount səviyyəsində aktivləşdirilir və tətbiqlərə “service key” və ya “binding” vasitəsilə qoşulur. Terminologiyada “global account” hüquqi-kommersiya sərhədini, “subaccount” isə texniki layihə/köməkçi mühit sərhədini bildirir.
Arxitektur olaraq BTP, SAP-ın öz xidmətləri ilə yanaşı hyperscaler provayderlərinin (AWS, Azure, Google Cloud) infrastrukturlarında işləyir. Bu, region və mövcudluq zonasına görə seçim imkanı yaradır. Platformada tətbiqlər Cloud Foundry spaces-də işlənib yayınlana, Kyma (idarə olunan Kubernetes) klasterlərində mikroxidmətlər şəklində idarə oluna və ya ABAP mühitində klassik ABAP dilində inkişaf etdirilə bilər. BTP kataloqu biznes tətbiqlərinin ssenarilərini – inteqrasiya, avtomatlaşma, identifikasiya, analitika – modul-modul çözüb birləşdirməyə imkan verir.
Arxitektura Və Ətraf Mühitlər
BTP-də üç əsas inkişaf mühiti var: Cloud Foundry, Kyma və ABAP environment. Cloud Foundry konteyner əsaslı runtaimedir və Node.js, Java kimi dillərlə “12-factor” tətbiqlərin yazılıb idarəsini asanlaşdırır. Servislərə qoşulma “service binding”, identifikasiya isə XSUAA (OAuth 2.0) üzərindən aparılır. Cloud Foundry “space” anlayışı ilə komanda və layihə sərhədlərini təmiz saxlayır, yayım (blue-green) və şkalalama ssenariləri standartdır.
Kyma idarə olunan Kubernetes mühitidir və hadisə yönümlü, mikroxidmət memarlığı quran komandalara elastiklik verir. Burada istənilən konteynerləşdirilmiş servis işlədilə, Event Mesh ilə hadisə yönümlü inteqrasiya qurula, CAP və ya istənilən framework ilə yazılmış backendlər idarə oluna bilər. ABAP environment (Steampunk) isə ABAP dili ilə S/4HANA genişləndirmələrini “side-by-side” modeldə yazmağa şərait yaradır; RAP (RESTful ABAP Programming) ilə OData xidmətləri və Fiori UI-lar standart şəkildə qurulur.
Məlumat Bazası Və Analitika
SAP HANA Cloud yüksək performanslı, sütun-əsaslı, yaddaşda işləyən verilənlər bazasıdır; real vaxt analitikası, geohesablama və maşın öyrənməsi funksiyalarını bir yerdə təklif edir. “Virtual table” və “Smart Data Access” kimi imkanlar fərqli mənbələrdən verilənləri fiziki köçürmədən birləşdirib sorğu icra etməyə imkan verir. Operativ tətbiqlər üçün tranzaksiya/analitika yükünü eyni platformada tutmaq mümkündür, lakin memarlıq seçimi iş yüklərinə görə planlanmalıdır.
SAP Datasphere müəssisə-səviyyəli semantik təbəqə və məlumat anbarı xidmətidir. O, mənbələrdən gətirilən verilənlər üçün “business layer” yaradır, modelləşdirmə və idarəetməni mərkəzləşdirir. Analitika qatı üçün SAP Analytics Cloud (SAC) panellər, planlama və proqnoz modullarını birləşdirir. SAC həm canlı (live) bağlantı, həm də “import” rejimi ilə işləyə bilir; təhlükəsizlik və rol əsaslı görünürlük burada da qorunur.
İnkişaf Və İntegrasiya
Tətbiq inkişafında iki istiqamət ön plandadır: kodla inkişaf və azkod/kodsuz inkişaf. Kodla inkişaf üçün SAP Business Application Studio, CAP (Cloud Application Programming Model) – Node.js/Java ilə data-mərkəzli tətbiqlər yazmağa imkan verir. Fiori elements və UI5 ilə sürətli, SAP dizayn standartlarına uyğun istifadəçi interfeysləri qurulur. Azkod/kodsuz yanaşmada SAP Build Apps, Build Process Automation və Work Zone biznes mütəxəssisinə IT-nin iştirakı ilə tez prototip və proses avtomatları qurmağa kömək edir.
İntegrasiya qatında SAP Integration Suite (Cloud Integration, API Management, Open Connectors, Integration Advisor) klassik EDI/API ssenarilərindən tutmuş SaaS tətbiqlərinə qədər geniş spektri əhatə edir. Hadisə yönümlülük üçün SAP Event Mesh mövcuddur; bu, SAP və qeyri-SAP sistemlərində baş verən hadisələri asinxron şəkildə ötürərək sistemləri zəif bağlama ilə birləşdirir. “Destination” və “Connectivity” xidmətləri xarici sistemlərə təhlükəsiz, mərkəzləşdirilmiş çıxışı standartlaşdırır.
Təhlükəsizlik Və İdarəetmə
BTP-də identifikasiya və icazə idarəsi XSUAA (Authorization & Trust Management) və SAP Identity Authentication/Provisioning xidmətləri ilə aparılır. Tətbiqlərdə OAuth 2.0 axınları, “scope” və “role collection” anlayışları vasitəsilə incə-düyünlü giriş nəzarəti qurulur. Məlumat səviyyəsində HANA-da “analytic privilege” və satır səviyyəli təhlükəsizlik ssenariləri geniş işlədilir. Audit izləri və mərkəzi loglama əməliyyat təhlükəsizliyini artırır.
İdarəetmədə BTP cockpit və btp CLI əsas idarə alətləridir. Global account daxilində subaccount-lar yaradılır, bunlara “entitlement” paylanır, region/mühit seçilir. “Directory” qatından istifadə çoxsaylı subaccount-u olan qruplarda nizam yaradır. Xərclərin idarəsi üçün xidmət planları, “instance” istifadəsi və “consumption” hesabatları izlənir. Şəbəkə səviyyəsində IP allowlist, tunellər və ya private link həlləri ilə təhlükəsiz əlaqə quraşdırıla bilər.
Süni İntellekt Və Avtomatlaşma
SAP AI Core və AI Launchpad maşın öyrənməsi iş yüklərinin BTP-də idarəsini təmin edir; modellərin məşqi, yayınması və versiyalanması kimi mərhələlər standart axınla qurulur. HANA Cloud-un daxilindəki ML kitabxanaları və Python/R inteqrasiyası məlumat elmi ssenarilərini yaxınlaşdırır. Biznes səviyyəsində sənədlərin tanınması, mətin tərcüməsi, şəkil analizi kimi hazır xidmətlər (məsələn, Document Information Extraction, Translation Hub) sürətli nəticə üçün istifadə olunur.
Proses avtomatlaşması üçün SAP Build Process Automation qayda mühərriki, RPA botları və iş axınlarını birləşdirir. İş istifadəçiləri Fiori tətbiqlərindən kənara çıxmadan proses addımlarını görür, süni intellektlə zənginləşdirilmiş qərar qaydaları təkrarlanan əməliyyatları optimallaşdırır. Hadisə yönümlü memarlıqla birlikdə bu alətlər real vaxt operativlik gətirir, SLA-ların icrasını asanlaşdırır.
Lisenziyalama Və Xərc Nəzarəti
BTP-də üç yayğın kommersiya modeli mövcuddur: abunə (subscription), CPEA – Cloud Platform Enterprise Agreement (kredit əsaslı çevik istifadə) və Pay-As-You-Go. Abunə seçimi sabit həcmli ehtiyacları olan layihələr üçün uyğundur; CPEA isə müxtəlif xidmətləri çevik sınaqdan keçirmək və miqyaslamaq istəyən komandalar üçün sərfəlidir. Pay-As-You-Go kiçik başlayıb istifadə artdıqca ödəniş etmək üçün praktikdir. Seçim edilərkən region, xidmət planları və komanda ölçüləri nəzərə alınmalıdır.
Xərc nəzarətində “entitlement” paylanması, istehlak hesabatları və resursların avtomat dayandırılması kimi üsullar tətbiq olunur. İnkişaf və istehsal mühitlərinin ayrılması, ölçülmə (metering) panelinin müntəzəm izlənməsi gözlənilməz xərclərin qarşısını alır. Loglama və monitorinq alətləri ilə istifadə pikləri təhlil edilərək planlama dəqiqləşdirilir. Xidmət planlarının “free/trial/standard/premium” fərqləri ehtiyacın xarakterinə görə qiymətləndirilir.
Sənaye Ssenariləri Və Tətbiq Nümunələri
S/4HANA və ya ECC kimi ERP sistemlərini dəyişmədən genişləndirmək BTP-nin güclü ssenarisidir: “side-by-side” modeldə Fiori tətbiqləri, xüsusi iş axınları və hesabatlar qurulur. Məsələn, təchizat zənciri üçün hadisə yönümlü xəbərdarlıqlar, satış üçün AI əsaslı ehtiyat proqnozu və ya insan resursları üçün sənəd tanıma botları real istifadələrdir. Integration Suite SAP və SaaS tətbiqləri arasında məlumat axınlarını etibarlı şəkildə idarə edir.
Qeyri-SAP sistemləri ilə inteqrasiya genişdir: REST/SOAP API-ləri, hadisə brokerləri, fayl əsaslı ssenarilər və iPaaS konnektorları ilə ERP, CRM, e-commerce və logistika platformaları birləşdirilir. Analitika tərəfində SAC panelləri ilə əməliyyat göstəriciləri real vaxt görünür, Datasphere biznes qatında data-sahibliyini korporativ qaydalarla uyğunlaşdırır. Nəticədə BTP təkcə SAP müştəriləri üçün deyil, heterogen ekosistemlər üçün də çevik “rəqəmsal yapışqan” rolunu oynayır.
Cədvəl: SAP BTP-nin Əsas Sahələri Və Nümunə Servislər
| Sahə | Nümunə Servislər | Tipik İstifadə |
|---|---|---|
| Məlumat Bazası Və İdarəetmə | SAP HANA Cloud, SAP Datasphere | Operativ DB, virtualizasiyalı sorğular, müəssisə məlumat anbarı |
| Analitika Və Planlama | SAP Analytics Cloud | Panellər, planlama/proqnoz, “live” və “import” modellər |
| İnkişaf Və UI | Business Application Studio, SAPUI5/Fiori, CAP | Full-stack tətbiqlər, Fiori elementləri, data-mərkəzli servis |
| İntegrasiya | SAP Integration Suite (Cloud Integration, API Management, Open Connectors) | API/EDI inteqrasiyası, SaaS bağlantıları, idarə olunan axınlar |
| Hadisə Yönümlülük | SAP Event Mesh | Sistemlərarası asinxron hadisə ötürülməsi |
| AI Və Avtomatlaşma | SAP AI Core/Launchpad, Build Process Automation | ML iş yükləri, RPA və qayda əsaslı proses avtomatları |
| Təhlükəsizlik Və İAM | XSUAA, Identity Authentication/Provisioning | OAuth2, SSO, rol əsaslı icazə, identitet sinxronu |
| İdarəetmə Və Alətlər | BTP Cockpit, btp CLI | Subaccount/entitlement idarəsi, avtomatlaşdırma |
BTP biznes tətbiqlərinin qurulması və genişləndirilməsi üçün vahid, modul və açıq memarlıq təqdim edir. Platformanın dörd dayağı – məlumat, analitika, inkişaf/inteqrasiya və AI/avtomatlaşma – real ssenariləri “kərpic” prinsipi ilə birləşdirməyə imkan verir. Cloud Foundry, Kyma və ABAP mühitlərinin seçim azadlığı komandalara dil, framework və yayım modeli baxımından çeviklik verir. Məlumat qatında HANA Cloud və Datasphere real vaxt ehtiyaclarını və müəssisə anbarı tələblərini eyni ekosistemdə həll edir. İntegrasiya qatında Integration Suite və Event Mesh heterogen sistemləri təhlükəsiz və idarəolunan şəkildə birləşdirir. Təhlükəsizlik və identifikasiya xidmətləri müəssisə standartlarını qoruyur, audit və uyğunluq tələblərini asanlaşdırır. İdarəetmə iyerarxiyası resursların düzgün bölüşdürülməsini və xərclərin şəffaf izlənməsini mümkün edir. Kommersiya modellərinin çoxluğu (abunə, CPEA, Pay-As-You-Go) layihənin mərhələsinə uyğun iqtisadi qərarlar verməyə kömək edir. Azkod/kodsuz alətlər biznes komandalarına innovasiyanı sürətləndirmək imkanı yaradır, AI və avtomatlaşma isə təkrar əməliyyatları optimallaşdırır. Bütün bunlar birlikdə BTP-ni müəssisə miqyasında çeviklik, miqyaslana bilənlik və sürət axtaran təşkilatlar üçün etibarlı dayaq nöqtəsinə çevirir.
Ən Çox Verilən Suallar
BTP – SAP Business Technology Platform – bulud əsaslı biznes texnologiyaları platformasıdır. O, məlumat bazası, analitika, tətbiq inkişafı/inteqrasiya və süni intellekt xidmətlərini vahid kataloqda birləşdirir. Məqsəd mövcud sistemləri dəyişmədən onların üzərinə yeni funksionallıq əlavə etmək və məlumatı daha çevik dəyərə çevirməkdir. Platforma həm inkişafçılara, həm də biznes istifadəçilərinə uyğun alətlər təqdim edir.
SAP Cloud Platform brendi 2021-ci ildən SAP BTP adı altında genişləndirildi. Yəni BTP, əvvəlki platformanın funksiyalarını daha geniş portfel və yeni xidmətlərlə birləşdirən çətir anlayışdır. Terminoloji dəyişikliklə yanaşı məlumat, analitika və AI kimi sahələr daha aydın modullaşdırıldı. Bu gün “BTP” demək həm də SAP-ın biznes texnologiyaları istiqamətində vahid strategiyasını ifadə edir.
Üç əsas mühit mövcuddur: Cloud Foundry (Node.js/Java kimi dillərlə konteyner əsaslı tətbiqlər), Kyma (idarə olunan Kubernetes və mikroxidmətlər) və ABAP environment (ABAP dili ilə side-by-side genişləndirmələr). Hər mühit fərqli ssenarilər üçün optimallaşdırılıb. Seçim iş yükü, komanda bacarıqları və hədəf inteqrasiyalardan asılıdır. İstəsəniz layihə daxilində bir neçə mühiti paralel də istifadə edə bilərsiniz.
Operativ və analitik ehtiyaclar üçün SAP HANA Cloud verilənlər bazası istifadə edilir. Mərkəzləşdirilmiş anbar və biznes semantikası üçün SAP Datasphere qurulur. Göstərmə və planlama üçün SAP Analytics Cloud panellər hazırlayır. Virtualizasiya, “live” bağlantı və rol əsaslı təhlükəsizlik məlumatı tək məkanda idarə etməyə kömək edir.
SAP Integration Suite API/EDI, SaaS bağlantıları və xəritələndirmə kimi ehtiyacları əhatə edir. Hadisə yönümlülük istəyirsinizsə SAP Event Mesh ilə asinxron memarlıq qura bilərsiniz. “Destination” və “Connectivity” xidmətləri xarici sistemlərə mərkəzləşdirilmiş, təhlükəsiz çıxış verir. Bu yanaşma heterogen ekosistemlərdə çevik, dayanıqlı inteqrasiya modelidir.
BTP-də identifikasiya və icazə XSUAA və Identity Authentication/Provisioning xidmətləri ilə idarə olunur. OAuth 2.0, SSO, rol kolleksiyaları və “scope”lar vasitəsilə incə giriş nəzarəti qurulur. Məlumat qatında satır səviyyəli təhlükəsizlik və audit izləri tətbiq edilir. Şəbəkə səviyyəsində IP siyahıları və ya xüsusi bağlantı həlləri ilə əlavə qoruma təmin edilir.
BTP üç kommersiya modelini dəstəkləyir: abunə, CPEA (kredit əsaslı çevik istifadə) və Pay-As-You-Go. Entitlement paylanmasını planlı aparmaq, inkişaf və istehsal mühitlərini ayırmaq və istehlak hesabatlarını mütəmadi izləmək faydalıdır. İstifadə piklərini monitorinq edib, avtomatik dayandırma qaydaları təyin etmək xərcləri azaldır. Xidmət planlarını layihə mərhələsinə uyğun seçmək də vacibdir.
Bəli. SAP Build Apps ilə UI tətbiqləri, Build Process Automation ilə proses və RPA, Work Zone ilə əməkdaşlıq mühiti qura bilərsiniz. Bu alətlər biznes mütəxəssislərinə IT ilə birlikdə sürətli prototipləşdirmə və yayıma şərait yaradır. Ehtiyac olduqda sonradan kodla genişləndirmək mümkündür. Beləliklə, innovasiyanın bazara çıxma vaxtı əhəmiyyətli dərəcədə qısalır.
Bəli, BTP qeyri-SAP sistemləri ilə inteqrasiyanı dəstəkləyir. REST/SOAP API-ləri, hadisə brokerləri və Open Connectors vasitəsilə populyar SaaS platformaları ilə sürətli əlaqə mümkündür. Məlumat qatında virtual cədvəllər və agentlər fərqli mənbələri birləşdirir. Bu elastiklik qarışıq ekosistemlərdə vahid proses axışları yaratmağa imkan verir.
Əvvəlcə biznes hədəflərini və KPI-ları dəqiqləşdirin, sonra ən kiçik dəyər verən ssenarini seçib PoC hazırlayın. Subaccount memarlığını (region, mühit, şəbəkə) başdan planlamaq sonradan miqyaslamanı asanlaşdırır. Təhlükəsizlik və identifikasiya dizaynını erkən mərhələdə həll etmək yaxşı təcrübədir. Nəhayət, xərcləri izləmək üçün entitlement və metering idarəsini layihə başlanğıcından aktiv saxlayın.
