Büzdüm Sümüyü: Anatomiyası, Funksiyaları

Büzdüm sümüyü (koksiks) onurğa sütununun ən aşağı hissəsində yerləşən, kiçik, lakin mühüm funksiyaları olan sümükdür. Adətən 3–5 kiçik fəqərənin birləşməsindən əmələ gələn bu sümük, insan bədənində tarixi baxımdan quyruq qalıqlarının izini daşıyır. Kiçik ölçüsünə baxmayaraq, büsdüm sümüyü oturma, ayağa qalxma, tarazlığı qoruma və bəzi əzələlərin yapışma nöqtəsi kimi mühüm funksiyalara malikdir. Onun zədələnməsi, qırılması və ya yerindən çıxması insanın gündəlik həyatına ciddi təsir göstərə bilər.Büsdüm sümüyü zədələri çox vaxt yıxılma, sərt səthə oturma və ya güclü təzyiq nəticəsində baş verir. Xüsusilə qış aylarında buz üzərində yıxılma halları bu sümük zədələrinin əsas səbəblərindən biridir. Qadınlarda doğuş zamanı da koksiks zədələnmələri müşahidə oluna bilər. Bu nahiyədəki zədə çox vaxt kəskin ağrı ilə müşayiət olunur və oturmaq, əyilmək, hətta gəzinti zamanı narahatlıq yarada bilir.

Büzdüm sümüyünün anatomiyası

Büsdüm sümüyü onurğa sütununun sonunda yerləşir və adətən 3–5 kiçik fəqərədən ibarət olur. Bu fəqərələr bir-biri ilə bərkimə prosesi nəticəsində birləşir və hərəkətsiz hala gəlir. Sümüyün yuxarı hissəsi oma sümüyü ilə birləşir və sakrokoksigeal oynağı əmələ gətirir.Bu sümük bir çox əzələ və bağların yapışma nöqtəsi kimi xidmət edir. Onurğanın tarazlığını qoruma, bədənin oturub qalxma hərəkətlərində dəstək vermə kimi mühüm funksiyaları var. Həmçinin, bəzi bağırsaq, sidik və reproduktiv orqanların sabitliyində də rol oynayır.Büsdüm sümüyünün anatomiyası və funksiyaları haqqında məlumatlı olmaq, həm zədələrin qarşısını almaq, həm də mövcud problemlərin düzgün müalicəsini təmin etmək üçün vacibdir. Müasir tibbdə bu nahiyədəki problemlər üçün həm konservativ, həm də cərrahi müalicə üsulları mövcuddur. Ağrının səbəbini düzgün müəyyən etmək və vaxtında həkimə müraciət etmək, uzunmüddətli fəsadların qarşısını almağa kömək edir. Bütün bunlar büsdüm sümüyünün bədənin kiçik, amma funksional cəhətdən mühüm bir hissəsi olduğunu göstərir.

Büzdüm sümüyünün funksiyaları

Büsdüm sümüyü əsasən dayaq və dəstək funksiyasını yerinə yetirir. Oturarkən bədənin ağırlığının bir hissəsi bu sümük üzərinə düşür. Bu səbəbdən, oturmaq zamanı ağrı və narahatlıq bəzən məhz bu hissədən qaynaqlanır.Bundan əlavə, koksiks əzələ və bağların yapışma nöqtəsi olaraq, çanaq dibi əzələlərinin fəaliyyətinə kömək edir. Bu əzələlər bağırsaq hərəkətləri, sidik ifrazı və bəzi cinsi funksiyaların normal gedişində mühüm rol oynayır.

Büzdüm sümüyü zədələrinin səbəbləri

Ən çox rast gəlinən səbəb yıxılmalardır. Qışda buz üzərində yıxılmaq, idman zamanı sərt zərbələr almaq bu nahiyədə qırıq və ya çıxıqlara səbəb ola bilər. Uzun müddət sərt və rahat olmayan səthdə oturmaq da xroniki ağrıların yaranmasına gətirib çıxara bilər.Qadınlarda doğuş zamanı koksiksə həddindən artıq təzyiq düşməsi nəticəsində zədələr ola bilər. Həmçinin, bəzi degenerativ dəyişikliklər və infeksiyalar da bu sümükdə ağrı yarada bilər.Ən tipik simptom oturarkən və ya qalxarkən yaranan kəskin və ya sızıldayan ağrıdır. Ağrı bəzən bel nahiyəsinə və ya ayaqlara yayıla bilər. Zədədən sonra bu hissədə şişlik, göyərmə və toxunma zamanı həssaslıq da müşahidə oluna bilər.Xroniki hallarda, yəni ağrı bir neçə həftədən çox davam etdikdə, oturaq həyat tərzi, uzunmüddətli oturma və ya müəyyən idman növləri vəziyyəti ağırlaşdıra bilər. Bu zaman həkim müayinəsi mütləqdir.

Diaqnostika üsulları

Büsdüm sümüyü problemlərinin diaqnozu üçün ilk mərhələdə pasiyentin şikayətləri dinlənir və fiziki müayinə aparılır. Daha sonra rentgen, MRT və ya KT müayinələri ilə sümüyün vəziyyəti dəqiq qiymətləndirilir.Rentgen qırıq və çıxıqları aşkar etmək üçün istifadə olunur, MRT isə yumşaq toxumaların vəziyyəti və iltihab prosesləri haqqında məlumat verir. Diaqnoz qoyulduqdan sonra uyğun müalicə planı hazırlanır.Əksər hallarda konservativ müalicə kifayət edir. Bu, oturarkən xüsusi yastıqlardan istifadə, istirahət, soyuq və ya isti kompreslər, ağrıkəsici və iltihabəleyhinə dərmanlarla aparılır.Ağrının davamlı olduğu hallarda fizioterapiya və xüsusi məşqlər tətbiq edilir. Nadir hallarda, konservativ müalicəyə cavab verməyən ağır xroniki hallarda cərrahi müdaxilə – koksiksektomiya aparıla bilər.

Profilaktika tədbirləri

Büsdüm sümüyü zədələrindən qorunmaq üçün idman və gündəlik fəaliyyətlər zamanı ehtiyatlı olmaq vacibdir. Qış aylarında buzlu yollarda diqqətli gəzmək və uyğun ayaqqabı seçmək tövsiyə olunur.Uzun müddət oturmalı olan şəxslər ergonomik kreslo və ya xüsusi oturacaq yastıqlarından istifadə etməlidir. Doğuş zamanı risk faktorlarını azaltmaq üçün həkimlə əvvəlcədən planlama aparmaq da faydalıdır.

Büzdüm sümüyü və həyat keyfiyyəti

Bu sümükdə yaranan ağrılar gündəlik həyatı ciddi şəkildə məhdudlaşdıra bilər. Oturmaq, əyilmək, hətta yatmaq belə çətinləşə bilər.Effektiv müalicə və düzgün profilaktika tədbirləri tətbiq olunduqda isə ağrılar aradan qalxır və normal həyat tərzi bərpa olunur. Müalicə müddətində səbrli olmaq və həkim tövsiyələrinə tam əməl etmək əsas şərtdir.

Büsdüm sümüyü bədənin kiçik, lakin funksional cəhətdən mühüm bir hissəsidir. Onurğa sütununun sonunda yerləşən bu sümük, oturma və çanaq dibi funksiyalarında əsas rol oynayır. Zədələnməsi, insanın gündəlik həyatına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər.Ən çox rast gəlinən zədə səbəbləri arasında yıxılmalar, sərt səthlərdə uzun müddət oturmaq və doğuş zamanı yaranan təzyiq önə çıxır. Bu zədələr kəskin ağrı, şişlik və hərəkət məhdudiyyəti ilə müşayiət oluna bilər.Müasir tibbdə bu problemlərin müalicəsi üçün geniş imkanlar mövcuddur. Konservativ yanaşmalar əksər hallarda effektiv nəticə verir, nadir hallarda isə cərrahi müdaxilə tələb olunur. Ağrının səbəbini vaxtında müəyyənləşdirmək və müalicəyə başlamaq, uzunmüddətli fəsadların qarşısını alır.Profilaktika tədbirləri, sağlam həyat tərzi və düzgün ergonomik şərait büsdüm sümüyü sağlamlığının qorunmasına kömək edir. Nəticədə, bu sümüyün sağlamlığı, ümumi həyat keyfiyyətinin qorunmasında mühüm amillərdən biri kimi dəyərləndirilə bilər.

Ən Çox Verilən Suallar