Bugünkü həyatımızda “cərimə” sözü ilə hər yerdə qarşılaşırıq – yol hərəkətində, vergidə, təhsildə, ekologiyada, məhkəmə işlərində və s. Amma çox az insan bu cərimələrin hüquqi əsaslarını, məqsədini və nəticələrini ətraflı bilir. Bu məqalədə cərimənin nə olduğu, 2025-ci ildə hansı növlərinin mövcudluğu, ən çox verilən suallar və hara müraciət etməli olduğunuz haqqında sadə və izahlı məlumat təqdim edirik.
Cərimə nədir?
Cərimə — hüquqi və inzibati qayda pozuntularına görə tətbiq olunan maddi məsuliyyət növüdür. O, dövlət orqanları tərəfindən vətəndaş və ya hüquqi şəxsə qarşı tətbiq olunur və əsas məqsəd qanunun aliliyini qorumaq və intizam yaratmaqdır.
2025-ci ildə Azərbaycanda cərimələrin əsas növləri
| Cərimə növü | Tətbiq sahəsi | Orqan |
|---|---|---|
| Yol hərəkəti qayda pozuntusu | Sürət həddi, siqnal verməmə, park problemi | DYP (Yol Polisi) |
| Vergi cəriməsi | Bəyan etməmə, gecikmiş ödənişlər | Vergilər Nazirliyi |
| Ekoloji cərimələr | Tullantıların düzgün atılmaması və s. | Ekologiya və Təbii Sərvətlər |
| Ticarət qayda pozuntusu | Lisenziyasız satış, aldatma və s. | Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət |
| Məhkəmə qərarlarına əməl etməmək | Alimoney ödəməmək, qərarı yerinə yetirməmək | Məhkəmələr və icraçılar |
2025-ci ildə dəyişən yeniliklər nələrdir?
2025-ci ildən etibarən bəzi inzibati cərimələrin məbləğləri artırılıb. Əsas səbəb — vətəndaşlarda məsuliyyət hissini artırmaq və qayda pozuntularının sayını azaltmaqdır.
Misal:
- Yol nişanlarına əməl etməməyə görə cərimə: 20 AZN → 40 AZN
- Sürət həddinin 20 km/saat aşılması: 50 AZN → 80 AZN
- Tullantını yola atmaq: 20 AZN → 50 AZN
Bundan başqa, mobil tətbiqlər vasitəsilə ödəniş imkanı, cərimənin güzəştli ödəmə sistemləri (müddət uzadılması və hissə-hissə ödəmə) kimi yeniliklər tətbiq edilib.
Ən çox verilən suallar və cavablar
1. Cərimə necə ödənilir?
Cəriməni ödəmək üçün aşağıdakı yollar mövcuddur:
- e-gov.az və ya asportal.az üzərindən onlayn ödəniş
- Bank və poçt şöbələri
- “ASAN ödəniş” terminal və mobil tətbiqi
2. Cəriməni necə yoxlaya bilərəm?
Yalnız şəxsiyyət vəsiqənizin seriya nömrəsini daxil etməklə www.dyp.gov.az və ya www.asanpay.az saytından bütün aktiv cərimələrinizi yoxlaya bilərsiniz.
3. Cərimənin ödənişini gecikdirsəm nə baş verir?
Gecikdirilmiş cəriməyə görə:
- Əlavə faizlər hesablanır
- Məhkəmə qərarı ilə məcburi icraya verilir
- Bank hesablarına və ya mülkiyyətə həbs qoyula bilər
4. Cəriməyə etiraz etmək mümkündürmü?
Bəli. Əgər sizə yazılan cərimənin ədalətsiz olduğunu düşünürsünüzsə:
- 10 iş günü ərzində inzibati şikayət verə bilərsiniz.
- Lazım gələrsə, məhkəməyə müraciət etmək hüququnuz var.
Maraqlı fakt: Hansı sahədə cərimə daha çox tətbiq olunur?
Aşağıdakı diaqram 2025-ci ilin ilk 3 ayı ərzində tətbiq olunan cərimələrin sahələr üzrə paylanmasını göstərir:
📊 Cərimələrin paylanması (%)
- Yol hərəkəti pozuntusu – 54%
- Vergi pozuntusu – 17%
- Ticarət qayda pozuntusu – 13%
- Ekoloji pozuntu – 9%
- Digər – 7%
Kimlə əlaqə saxlamaq olar
Əgər cəriməniz barədə məlumat almaq və ya sual vermək istəyirsinizsə, aşağıdakı əlaqə məlumatları sizə kömək edəcək:
📍 Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi
📞 Qaynar xətt: 102
🌐 www.dyp.gov.az
📧 [email protected]
📍 ASAN Xidmət Mərkəzləri
📞 Qaynar xətt: 108
🌐 www.asan.gov.az
📧 [email protected]
Cərimə — yalnız cəzalandırma vasitəsi deyil, həm də vətəndaşı intizamlı, məsuliyyətli və qanunlara hörmət edən şəxsə çevirmək üçün bir tənzimləmə mexanizmidir. 2025-ci ildə rəqəmsallaşan sistemlər, şəffaflıq və hüquqi maariflənmə sayəsində artıq insanlar cəriməni düşmən kimi deyil, düzgün yaşamağın təbii nəticəsi kimi qəbul etməyə başlayıblar.
