Azərbaycanın təbii sərvətləri arasında elələri var ki, yüzillər boyu xalq təbabətində, gündəlik həyatımızda və hətta mədəniyyətimizdə xüsusi yer tutub. Həmin bitkilərdən biri də çobanyastığıdır. Bu kiçik, ağ ləçəkli və sarı mərkəzli çiçək, sadəliyinə baxmayaraq, böyük gücə malikdir. Həm estetik görünüşü ilə təbiətə gözəllik qatır, həm də sağlamlığımıza saysız faydalar bəxş edir.
Çobanyastığı nədir?
Çobanyastığı (latınca adı: Matricaria chamomilla) – may ayından etibarən dağlarda, çəmənlərdə və kənd yerlərində açan, yabanı şəkildə yetişən çoxillik bitkidir. Azərbaycan təbiətində geniş yayılmışdır. Ən çox Quba, Qusar, Şamaxı, Qəbələ, Lerik kimi rayonlarda yığılır. Onun ləçəkləri ağ, mərkəzi hissəsi sarı, saplağı isə nazik və yaşıl rəngdə olur.
Çobanyastığı həm farmakologiyada, həm də xalq təbabətində geniş istifadə olunur. Bu bitkinin tərkibində efir yağları, flavonoidlər, kumarin, antiallergen komponentlər və antiseptik maddələr mövcuddur.
Çobanyastığı çayının hazırlanması
Çobanyastığı çayı, ev şəraitində asanlıqla hazırlana bilən və hər yaşa uyğun təbii bir içkidir. Bu çay həm müalicəvi, həm də profilaktik məqsədlərlə istifadə olunur.
Lazım olanlar:
- 1 xörək qaşığı qurudulmuş çobanyastığı çiçəyi
- 1 stəkan qaynar su
Hazırlanması:
- Quru çobanyastığını fincana tökün.
- Üzərinə qaynar su əlavə edin.
- 5-10 dəqiqə dəmlənməyə qoyun.
- Süzərək için. İstəyə görə bir çay qaşığı bal da əlavə oluna bilər.
İstifadə qaydası:
Gündə 1-2 dəfə, əsasən axşamlar içilməsi tövsiyə olunur. Yuxu problemi yaşayanlar yatmazdan 30 dəqiqə əvvəl içə bilər.
Çobanyastığı çayının faydaları
Çobanyastığı çayı uzun illərdir ki, təbii sakitləşdirici, iltihab əleyhinə və həzm sistemini tənzimləyici vasitə kimi tanınır. Onun faydalarını aşağıdakı kimi sıralaya bilərik:
- Sinir sistemini sakitləşdirir: Stres, əsəbilik və yuxusuzluq kimi hallar üçün idealdır.
- Həzm sisteminə müsbət təsir edir: Qaz, köp, mədə ağrısı və qıcqırma hallarını azaldır.
- Menstrual ağrıları yüngülləşdirir: Qadınlarda aybaşı zamanı yaranan sancıların azalmasına kömək edir.
- Soyuqdəymə və qrip zamanı köməkçi vasitədir: İltihab əleyhinə təsiri ilə boğaz ağrılarını və öskürəyi azaldır.
- Allergik reaksiyaları yumşaldır: Dəri allergiyaları və qaşıntılarda dəriyə tətbiq edilə bilər.
- İltihab əleyhinədir: Ağız boşluğu, diş ətləri və boğaz üçün qarqara şəklində istifadə edilir.
- Dəriyə faydalıdır: Kompress və ya yuyunma şəklində istifadə olunduqda akne, qızartı və səpkiləri aradan qaldırmağa yardım edir.
Çobanyastığı ilə yuyunmaq: Dərinin təbii dostu
Çobanyastığı yalnız içilməklə deyil, xarici istifadə ilə də möcüzələr yarada bilir. Dərinin təmizlənməsi, sakitləşdirilməsi və canlandırılması üçün çobanyastığı dəmləməsi ilə yuyunmaq faydalıdır.
Hazırlanması və istifadəsi:
- 2 xörək qaşığı çobanyastığını 1 litr qaynar suda 15 dəqiqə dəmləyin.
- Soyuduqdan sonra süzün və üzünüzü və ya bədəninizi həmin dəmləmə ilə yuyun.
Bu üsul xüsusilə yağlı və problemli dərilər üçün effektivdir. Dəriyə antibakterial təsir göstərir, qara nöqtə və sızanaqların azalmasına kömək edir.
Çobanyastığı haqqında əfsanə
Qədim dövrlərdə insanlar çobanyastığının fövqəltəbii gücə sahib olduğuna inanırdılar. Slavyan mifologiyasına görə, çobanyastığı tanrıların yer üzündəki hədiyyəsidir. Bir əfsanəyə görə, bir zamanlar təbiətə və insanlara çox bağlı olan bir qız, xəstə uşaqları sağaltmaq üçün dualar edərmiş. Tanrılar onun saf niyyətini görüb, bu kiçik ağ çiçəyi yerə göndərirlər və bu çiçəyin dəmləməsi uşaqları sağaldır. O vaxtdan bəri insanlar bu bitkini “səadət və şəfa simvolu” hesab ediblər.
Kimlərə olmaz? – Vacib xəbərdarlıq
Hər təbii vasitədə olduğu kimi, çobanyastığı çayının da ehtiyatla istifadə olunmalı hallar var:
- Hamilə qadınlar – həkimlə məsləhətləşmədən istifadə etməməlidirlər.
- Alergiyası olan şəxslər – xüsusilə bitkilərə qarşı həssaslığı olanlar test etmədən istifadə etməsin.
- Günorta və ya iş vaxtı istifadəsi – sakitləşdirici təsirinə görə yuxu gətirə bilər.
Çobanyastığı təbiətin bizə bəxş etdiyi nadir və çoxşaxəli faydalara sahib olan şəfalı bir bitkidir. Həm bədənin daxilindən, həm də xaricindən istifadə edilməklə sağlamlığa saysız müsbət təsir göstərir. Bu sadə çiçəyin dəmləməsi ilə rahat yuxu, sakit əsəblər, sağlam dəri və güclü immunitet əldə etmək mümkündür.
Əgər siz də sağlamlıq yolunda təbii və təsdiqli vasitələr axtarırsınızsa, çobanyastığı çayı sizin ev aptekinizdə mütləq olmalıdır.
