Əhməd-Cövdət İsmayıl oğlu Hacıyev, Azərbaycan musiqi tarixində özünəməxsus mövqeyə malik olan görkəmli bəstəkar, pedaqoq və ictimai xadimdir. 18 iyun 1917-ci ildə Nuxa (indiki Şəki) şəhərində dünyaya göz açan Hacıyev, XX əsr Azərbaycan musiqisinin formalaşmasında və inkişafında böyük rol oynamışdır. Onun yaradıcılığı milli musiqi ənənələrinin qorunması ilə yanaşı, müasir bəstəkarlıq texnikalarının tətbiqinə əsaslanırdı.
Gənc yaşlarında musiqiyə böyük maraq göstərən Cövdət Hacıyev, 1935–1938-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsil aldı. Daha sonra Moskva Dövlət Konservatoriyasına qəbul olunaraq, burada görkəmli bəstəkar Dmitri Şostakoviçin sinfində oxudu. İkinci Dünya Müharibəsi illərində təhsilini yarımçıq dayandırmaq məcburiyyətində qalsa da, müharibədən sonra təhsilini başa vuraraq 1947-ci ildə konservatoriyanı bitirdi.
Cövdət Hacıyev 1947-ci ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında pedaqoji fəaliyyət göstərmiş, 1957–1969-cu illərdə bu ali musiqi ocağının rektoru vəzifəsini icra etmişdir. Onun rəhbərliyi dövründə konservatoriyada yeni ixtisaslar açılmış, beynəlxalq əlaqələr güclənmişdir.
Bəstəkarın yaradıcılığı simfonik əsərlərdən tutmuş vokal-simfonik kompozisiyalara qədər geniş janrları əhatə edir. O, həmçinin bir sıra musiqili səhnə əsərlərinin müəllifidir. İki dəfə “Stalin” mükafatına layiq görülən Hacıyev, Azərbaycan SSR Xalq artisti fəxri adını almış, “Şöhrət” ordeni də daxil olmaqla, bir çox orden və medallarla təltif edilmişdir.
2002-ci ilin 18 yanvarında Bakı şəhərində vəfat edən Cövdət Hacıyev, arxasında zəngin yaradıcılıq irsi və yetişdirdiyi çoxsaylı bəstəkar, dirijor və musiqişünas nəsli qoymuşdur.
Erkən Həyatı və Təhsili
Cövdət Hacıyev 18 iyun 1917-ci ildə Nuxa şəhərində doğulmuşdur. Orta təhsilini burada başa vurduqdan sonra musiqiyə olan həvəsi onu Bakıdakı Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına gətirdi. 1935–1938-ci illərdə bu ali musiqi məktəbində təhsil aldı və bəstəkarlıq bacarıqlarını inkişaf etdirdi.
1938-ci ildə o, Moskva Dövlət Konservatoriyasına qəbul olundu. Burada o dövrün ən nüfuzlu bəstəkarlarından biri olan Dmitri Şostakoviçin sinfində oxumağa başladı. Müharibə səbəbindən təhsilini yarımçıq qoysa da, 1947-ci ildə yenidən Moskvaya dönərək diplomunu aldı.
Pedaqoji Fəaliyyəti
1947-ci ildən etibarən Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs deməyə başlayan Hacıyev, gənc bəstəkarların yetişməsinə xüsusi diqqət ayırdı. Onun pedaqoji yanaşması tələbələrdə yaradıcılıq azadlığını və milli musiqi köklərinə bağlılığı qoruyurdu.
1957-ci ildən 1969-cu ilə qədər konservatoriyanın rektoru olaraq, təhsil müəssisəsində beynəlxalq əməkdaşlıqlar qurdu. Bu dövrdə yeni musiqi fakültələri yaradıldı və kadr hazırlığı sistemi gücləndirildi.
Bəstəkarlıq Yaradıcılığı
Cövdət Hacıyevin yaradıcılıq irsi çoxşaxəlidir. O, simfoniyalar, konsertlər, kantatalar, oratoriyalar və musiqili səhnə əsərləri yazmışdır. Onun musiqisi milli intonasiyaları müasir bəstəkarlıq texnikaları ilə birləşdirirdi.
Əsərlərində Azərbaycan xalq mahnılarından və muğam motivlərindən ustalıqla istifadə edərək onları simfonik janra uyğunlaşdırmışdır. Bu üslub onun yaradıcılığının əsas xüsusiyyətlərindən biri idi.
Əsas Əsərləri
Hacıyevin tanınmış əsərləri sırasında simfoniyalar, “Azərbaycan” kantatası, “İldırımlı yollarla” oratoriyası, müxtəlif konsertlər və kamera musiqisi nümunələri var. Hər bir əsərində milli ruhu qorumağa çalışmışdır.
Onun bəstələri Azərbaycan musiqisinin inkişafına töhfə verməklə yanaşı, beynəlxalq arenada da tanınmışdır.
Təltifləri və Mükafatları
Cövdət Hacıyev iki dəfə “Stalin” mükafatına (1946, 1952) layiq görülmüşdür. 1960-cı ildə ona Azərbaycan SSR Xalq artisti fəxri adı verilmişdir.
O, “Şöhrət” ordeni də daxil olmaqla bir sıra dövlət təltifləri ilə mükafatlandırılmışdır. Bu mükafatlar onun sənət və pedaqoji fəaliyyətinə verilən yüksək qiymətin göstəricisidir.
Musiqi Mədəniyyətinə Töhfəsi
Bəstəkar yalnız yaradıcılığı ilə deyil, həm də musiqi təhsilinə verdiyi töhfələrlə tanınırdı. Onun yetişdirdiyi bəstəkarlar Azərbaycan musiqisinin yeni mərhələyə qədəm qoymasında mühüm rol oynamışdır.
Milli musiqi irsinin qorunması və yeni nəsillərə ötürülməsi onun həyat missiyalarından biri idi.
Son İlləri və İrsi
Cövdət Hacıyev ömrünün son illərinə qədər yaradıcılıqla məşğul olmuşdur. 2002-ci ilin 18 yanvarında vəfat edən bəstəkarın dəfni Bakıda olmuşdur.
Onun irsi bu gün də musiqiçilər, tələbələr və tədqiqatçılar üçün ilham mənbəyidir. Əsərləri tez-tez səhnələrdə səslənir və Azərbaycan musiqisinin qızıl fonduna daxildir.
CƏDVƏL – Cövdət Hacıyevin həyatı və fəaliyyəti
| İl / Tarix | Hadisə |
|---|---|
| 1917 | Nuxa şəhərində anadan olub |
| 1935–1938 | Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsil |
| 1938–1941 | Moskva Dövlət Konservatoriyasında təhsil |
| 1947 | Dmitri Şostakoviçin sinfini bitirib |
| 1957–1969 | Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının rektoru |
| 1960 | Azərbaycan SSR Xalq artisti |
| 1946, 1952 | “Stalin” mükafatı laureatı |
| 2002 | Bakı şəhərində vəfat edib |
Cövdət Hacıyev, Azərbaycan musiqi tarixinin ən parlaq simalarından biri olaraq həm yaradıcılığı, həm də pedaqoji fəaliyyəti ilə yaddaşlarda qalmışdır. Onun əsərləri milli musiqi irsini zənginləşdirərək yeni bədii üfüqlər açmışdır. O, milli və klassik musiqi elementlərini müasir bəstəkarlıq texnikaları ilə ustalıqla birləşdirərək, dinləyicilərə həm milli kimliyi, həm də universal musiqi dəyərlərini hiss etdirmişdir.
Yetişdirdiyi tələbələr arasında tanınmış bəstəkarlar, dirijorlar və musiqişünaslar vardır. Onun rəhbərlik etdiyi illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası beynəlxalq miqyasda nüfuzlu musiqi təhsil ocağına çevrilmişdir.
Cövdət Hacıyevin sənət irsi bu gün də öyrənilir, ifa olunur və yeni nəsillərə ilham verir. Onun həyatı və fəaliyyəti, musiqi mədəniyyətimizin inkişafında əvəzsiz rol oynamışdır.
Ən Çox Verilən Suallar
Cövdət Hacıyev Azərbaycan bəstəkarı, pedaqoqu, Azərbaycan SSR Xalq artisti, iki dəfə ‘Stalin’ mükafatı laureatıdır. O, 1917-ci ildə Nuxada anadan olub, 2002-ci ildə Bakıda vəfat edib.
O, 1935–1938-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında, 1938–1941-ci illərdə və 1947-ci ildə Moskva Dövlət Konservatoriyasında Dmitri Şostakoviçin sinfində təhsil alıb.
1947-ci ildən Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs demiş, 1957–1969-cu illərdə bu ali musiqi məktəbinin rektoru olub.
Simfoniyalar, ‘Azərbaycan’ kantatası, ‘İldırımlı yollarla’ oratoriyası, konsertlər və kamera musiqisi nümunələri onun yaradıcılığında mühüm yer tutur.
İki dəfə ‘Stalin’ mükafatına (1946, 1952) layiq görülüb, Azərbaycan SSR Xalq artisti fəxri adı alıb, ‘Şöhrət’ ordeni ilə təltif olunub.
O, Azərbaycan musiqi təhsilinin inkişafında böyük rol oynamış, bir çox tanınmış bəstəkar və musiqiçi yetişdirmişdir.
Simfonik musiqi, oratoriya, kantata, konsert və kamera musiqisi janrlarında əsərlər yaradıb.
Milli musiqi elementlərini müasir bəstəkarlıq texnikaları ilə birləşdirməsi, muğam motivlərindən istifadə etməsi və zəngin orkestr rəngləri yaratmasıdır.
1957-ci ildən 1969-cu ilə qədər Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının rektoru olub.
Əsərləri mütəmadi olaraq ifa olunur, musiqi təhsil proqramlarında öyrənilir və araşdırma mövzusu kimi istifadə olunur.
