Azərbaycanın zəngin tarixində və ədəbi yaddaşında iz qoymuş məkanlardan biri də Çənlibeldir. Bu ad nəinki coğrafi məkan olaraq, həm də ədəbiyyat və xalq yaddaşında böyük rəmzə çevrilmişdir. Sakitliyi, gözəlliyi, tarixi abidələri və ədəbi anlamı ilə seçilən Çənlibel həm turistlər, həm tədqiqatçılar, həm də təbiət aşiqi olan insanlar üçün cəlbedici bir məkan olaraq qalır.
Çənlibel adının mənası
“Çənlibel” adı iki hissədən ibarətdir: “çən” və “bel”. Azərbaycan dilində “çən” duman, sis, ayazlı hava kimi təbiət hadisələrini ifadə edir. “Bel” isə dağ aşırımı, yüksəklik və ya təpə mənasında işlənir. Bu iki söz birləşdikdə “dumanlı təpə”, “sislərlə örtülü dağlıq ərazi” mənasını verir. Beləliklə, Çənlibel adı təbiət gözəlliyi ilə seçilən, hündür və dumanlı dağlıq ərazini ifadə edir. Bu mənəvi yük həm də bölgənin mistik, sirli və poetik ruhunu vurğulayır.
Çənlibelin yerləşdiyi yer
Çənlibel, coğrafi baxımdan Azərbaycanın qərb bölgəsində – əsasən Tovuz rayonu ərazisində yerləşir. Qərb bölgəsinin dağlıq relyefi, zəngin bitki örtüyü və füsunkar təbiəti ilə seçilən bu ərazi, eyni zamanda tarixi abidələri ilə də maraq doğurur. Tovuzdan təxminən 30–40 km məsafədə yerləşən bu ərazi dəniz səviyyəsindən yüksəkdə yerləşir və ilin böyük hissəsində təmiz dağ havası ilə diqqət çəkir.
Çənlibelin ətrafında həm kənd yaşayışı, həm də təbiət qoruqları mövcuddur. Burada yerləşən meşələr, çaylar və təbiət möcüzələri ərazini ekoturizm baxımından da önəmli edir.
Çənlibel gölü – Təbiətin göz bəbəyi
Çənlibel gölü Tovuz rayonu ərazisində yerləşən süni su hövzəsidir. Əslində bu göl Çənlibel su anbarı adı ilə tanınır və Tovuzçay üzərində salınıb. Əvvəlki illərdə kənd təsərrüfatını su ilə təmin etmək məqsədi ilə yaradılan bu göl son illərdə turizm baxımından da diqqət çəkən məkana çevrilmişdir.
Gölün ətrafı yaşıllıqlarla, meşələrlə əhatə olunmuşdur və bu ərazi istirahət, balıqçılıq, piknik və yürüş üçün ideal məkandır. Yay aylarında burada həm yerli sakinlər, həm də regiondan gələn turistlər dincəlir, təbiətin qoynunda sərinləyirlər.
Çənlibel gölü həmçinin ekoloji baxımdan önəmli bir ərazidir – burada müxtəlif quş növləri müşahidə olunur, flora və fauna müxtəlifliyi ilə diqqət çəkir.
Çənlibel qalası – Tarixlə üz-üzə
Çənlibel adı təkcə təbiətlə yox, tarixi abidə olaraq da tanınır. Əfsanələrdə və dastanlarda tez-tez rast gəlinən Çənlibel qalası, xüsusilə “Koroğlu” dastanı ilə tanınır. Bu dastanda Çənlibel qalası Koroğlunun məskəni, ədalət, azadlıq və igidliyin simvolu kimi təqdim olunur.
Əfsanəyə görə, Koroğlu və onun qəhrəman silahdaşları Çənlibel qalasında yaşamış və buradan zalim bəylərə qarşı mübarizə aparmışlar. Çənlibel qalası qaya üstündə möhtəşəm bir mövqedə yerləşən, düşmənə qarşı müdafiə baxımından güclü olan bir istehkam kimi təsvir olunur.
Bu gün qalanın dəqiq qalıqları olmasa da, Azərbaycan folklorunda və ədəbi mənbələrdə onun haqqında geniş məlumatlara rast gəlmək mümkündür. Çənlibel qalası ideya və rəmz olaraq xalqın yaddaşında yaşayır.
Ədəbiyyatda və xalq yaddaşında Çənlibel
Çənlibel adı xüsusilə Azərbaycan xalq dastanı olan “Koroğlu” ilə ayrılmaz şəkildə bağlıdır. Bu dastanda Çənlibel – azadlıq mübarizəsinin mərkəzi, cəngavərlərin sığınacağı, haqsızlığa qarşı savaşanların qalası kimi təqdim olunur.
Koroğlunun “dövlətli bəylərə qarşı çıxıb, kasıbların haqqını qoruduğu” məkan olaraq Çənlibel folklor və ədəbiyyatda ədalət, mərdlik və cəsarətin simvoludur.
Çənlibel bu gün – Turizm və istirahət məkanı
Müasir dövrdə Çənlibel yalnız bir ədəbi obraz və ya tarixi yer deyil, istirahət üçün seçilən turizm məkanlarından biridir. Burada:
- Ailəvi istirahət zonaları,
- Çadır düşərgələri,
- Yürüş yolları,
- Təbiət turları təşkil olunur.
Həmçinin yerli sakinlər kənd təsərrüfatı və qonaqpərvərlik əsasında qonaq evi xidmətləri də göstərirlər. Bu da bölgənin turizm baxımından inkişafına müsbət təsir edir.
Çənlibel – sadəcə bir yer adı deyil. Bu ad həm Azərbaycanın coğrafiyasını, həm tarixi yaddaşını, həm də ədəbi və mədəni irsini özündə birləşdirən simvolik məkanlardan biridir. Dumanlı dağlar arasında yerləşən bu yer, göz oxşayan gölü, əfsanəvi qalası, folklorla yoğrulmuş tarixi ilə hər kəsin tanımalı və ziyarət etməli olduğu Azərbaycan incilərindən biridir.
Əgər siz həm təbiəti sevirsiniz, həm tarixi yerlərə marağınız var, həm də Azərbaycan ədəbiyyatında iz qoymuş məkanları canlı görmək istəyirsinizsə – Çənlibel mütləq görməli olduğunuz ünvanlardan biridir.
