Dəmrov, yəni dermatofitoz, həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə ən geniş yayılmış dəri xəstəliklərindən biridir. Xəstəliyin simptomları arasında dəri səthində dairəvi qızartı, qabıqlanma, qaşınma və bəzən də xoşagəlməz qoxu yer alır. Bu xəstəlik çox vaxt ictimai yerlərdə, kollektivlərdə və ailə daxilində sürətlə yayılır. Xüsusilə yay mövsümündə, isti və nəm şəraitdə göbələk infeksiyalarının aktivləşməsi ilə dəmrov halları artır. Dəmrovun vaxtında və düzgün müalicə olunmaması xroniki və ağırlaşmış formaların yaranmasına səbəb ola bilər. Müalicə üçün yerli tətbiq olunan preparatlar – mazlar və kremlər – əsas vasitələrdən sayılır. Onların düzgün seçimi və istifadəsi xəstəliyin tez bir zamanda sağalmasında həlledici rol oynayır. Apteklərdə müxtəlif tərkibli antifungal mazların mövcudluğu, bəzən xəstələr arasında seçimdə çətinlik yaradır. Hər bir dərman vasitəsinin təsir mexanizmi, əks göstərişləri və istifadə qaydası fərqlidir. Mazların istifadəsində həkim tövsiyəsi və düzgün gigiyena tədbirləri əsas şərtlərdən biridir. Xəstəliyin lokalizasiyasına, səpgilərin sayına, dərinin vəziyyətinə görə mazların dozası və kurs müddəti dəyişə bilər. Bəzi hallarda mazlarla yanaşı ağızdan qəbul olunan preparatlar da təyin edilir. Aptekdə sərbəst satılan bəzi mazlar bəzən xəstələrin özbaşına və səhv istifadəsinə səbəb olur. Bu isə xəstəliyin gedişini ağırlaşdıra bilər. Hər kəs bilməlidir ki, dəmrov üçün düzgün müalicə və maz seçimi yalnız həkim məsləhəti ilə olmalıdır. Gigiyena və profilaktika qaydalarına riayət edilmədən mazların təsiri arzuolunan nəticəni verməyə bilər. Dəmrovun effektiv müalicəsində peşəkar yanaşma və məlumatlı seçim əsas rol oynayır.
Dəmrov Xəstəliyinin Səbəbləri Və Əsas Xüsusiyyətləri
Dəmrov göbələk mənşəli dəri xəstəliyidir və əsas törədiciləri dermatofit göbələkləridir. Yoluxma birbaşa insandan, heyvandan və ya çirklənmiş əşyadan baş verə bilər. Əsasən isti və rütubətli şəraitdə, zəif gigiyena və immun sisteminin zəifləməsi zamanı yayılır. Dəri səthində dairəvi, qaşınan və qabıqlanan ləkələrlə müşayiət olunur.
Xəstəliyin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, səpgilər bəzən baş dərisi, ayaq barmaqları arası, dırnaq və bədənin digər hissələrində inkişaf edə bilər. Dəmrovun ilkin simptomlarını vaxtında aşkar edib müalicəyə başlamaq vacibdir. Ailədə bir nəfərdə aşkarlandıqda, kollektivdə də yayılma riski artır. Profilaktika tədbirləri və gigiyena qaydalarına riayət olunması yayılmanın qarşısını almaq üçün vacibdir.
Mazların Fəaliyyət Mexanizmi Və Effektivliyi
Dəmrov üçün istifadə olunan mazlar əsasən antifungal, yəni göbələkəleyhinə təsirə malikdir. Bu preparatlar göbələklərin hüceyrə divarının və nüvəsinin sintezini pozur, onların inkişafını və çoxalmasını dayandırır. Əksər hallarda mazların tərkibində klotrimazol, mikonazol, terbinafin, ketokonazol kimi aktiv maddələr olur. Bu maddələr göbələk infeksiyasını effektiv şəkildə aradan qaldırır.
Mazların effektivliyi onların dəriyə birbaşa tətbiqindən irəli gəlir. Maz dərinin səthində təsir göstərərək infeksiyanın məhv olmasına kömək edir. Lakin, dərinin dərin qatlarına keçməyən preparatlar yalnız səthi formalar üçün uyğundur. Daha ağır hallarda sistemik müalicə (tabletlər) tələb oluna bilər. Doğru istifadə və müntəzəm tətbiq effektiv nəticənin əsas şərtidir.
Ən Çox İstifadə Olunan Mazların Növləri
Dəmrovun müalicəsində istifadə olunan mazlar müxtəlif tərkibə malikdir. Ən geniş yayılmış preparatlar klotrimazol, terbinafin, mikonazol, ketokonazol və naftifin əsaslı mazlardır. Bu dərmanlar göbələk hüceyrəsinin divarını və metabolizmini məhv edərək infeksiyanın qarşısını alır. Yerli apteklərdə bu tərkibli mazların fərqli ticarət adları ilə satılan variantları mövcuddur.
Hər bir mazın təsiri və tətbiq sahəsi fərqlidir. Məsələn, baş dərisi üçün xüsusi şampun və losyonlardan istifadə olunur, dırnaq dəmrovu üçün isə dırnaq lakları və ya xüsusi formulalar tələb oluna bilər. Bəzi mazların tərkibində əlavə antiseptik və iltihabəleyhinə komponentlər də olur. Maz seçərkən həkimin məsləhəti və xəstəliyin konkret forması nəzərə alınmalıdır.
Mazların İstifadə Qaydaları Və Dozalanması
Dəmrov üçün mazların düzgün istifadəsi müalicənin uğurunda əsas rol oynayır. Mazlar təmiz və quru dəriyə, adətən gündə 1-2 dəfə, incə qatla çəkilməlidir. Hər tətbiqdən əvvəl əllər yaxşıca yuyulmalı, səpgi olan sahə diqqətlə təmizlənməlidir. Mazı yalnız zədələnmiş sahəyə deyil, ətraf sağlam dəriyə də tətbiq etmək məsləhətdir.
Dozalanma və müalicə müddəti mazın növündən, dəri sahəsinin böyüklüyündən və xəstəliyin şiddətindən asılıdır. Bir çox hallarda müalicə kursu 2-4 həftə davam edir. Xəstəliyin simptomları yox olduqdan sonra belə, məsləhət görülən müddətdə müalicəyə davam etmək lazımdır. Erkən dayandırılmış müalicə xəstəliyin təkrarlanmasına səbəb ola bilər.
Mazların Yan Təsirləri Və Əks Göstərişlər
Dəmrov üçün istifadə olunan mazların əksəriyyəti yaxşı qəbul edilir və yan təsirləri nadir hallarda müşahidə olunur. Ən çox rast gəlinən yan təsirlər yerli qızartı, yüngül qaşınma, dərinin quruluğu və bəzən səpgi ola bilər. Nadirdə olsa, allergik reaksiyalar və dəridə yanma hissi yarana bilər. Bu halda istifadə dayandırılmalı və həkimə müraciət edilməlidir.
Əks göstərişlərə preparatın hər hansı tərkib hissəsinə fərdi həssaslıq, açıq yaralar və bəzi hallarda uşaqlarda və hamiləlikdə istifadə zamanı xüsusi diqqət lazımdır. Həkim tövsiyəsi olmadan mazlardan istifadə etmək risklidir. Hər zaman dərman preparatının istifadə təlimatına riayət etmək və əlavə suallar yarandıqda mütəxəssisə müraciət etmək lazımdır.
Kombinə Olunan Müalicə: Mazlar Və Sistemik Preparatlar
Bəzi hallarda dəmrovun geniş yayılmış və ya xroniki formalarında mazlarla yanaşı ağızdan qəbul olunan sistemik antifungal preparatlar da təyin edilir. Bu, xüsusilə dırnaq dəmrovu və ya baş dərisində dərin zədələnmə zamanı daha effektiv nəticə verir. Sistemik preparatlar göbələk infeksiyasını orqanizmin daxilindən məhv edir və tam sağalmanı sürətləndirir.
Kombinə olunmuş müalicənin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, həm səthi, həm də dərin qatlarda olan göbələklər eyni vaxtda məhv edilir. Lakin sistemik dərmanlar daha çox yan təsirlərə malik ola bilər və yalnız həkim nəzarəti ilə istifadə olunmalıdır. Mazlarla yanaşı düzgün gigiyena və profilaktik tədbirlər də müalicənin ayrılmaz hissəsidir.
Dəmrovun Profilaktikası: Mazlardan Sonra Sağlamlığın Qorunması
Dəmrov xəstəliyinin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün profilaktik tədbirlər mühüm rol oynayır. Mazlarla müalicə tamamlandıqdan sonra şəxsi gigiyena vərdişlərini davam etdirmək lazımdır. Geyim, dəsmal, çarpayı dəsti və ayaqqabılar mütəmadi yuyulmalı və dezinfeksiya edilməlidir. İctimai yerlərdə, hovuz və idman zallarında şəxsi əşyaların istifadəsi tövsiyə olunur.
Ev heyvanlarının sağlamlığına nəzarət etmək və onları vaxtaşırı baytarlıq müayinəsinə aparmaq lazımdır. Hər hansı bir şübhəli səpgidə həkimə müraciət edilməli və xəstəlik əlamətləri olan şəxslə təmas məhdudlaşdırılmalıdır. Hər zaman profilaktika, düzgün müalicə və vaxtında məsləhət müasir dermatologiyanın əsas prinsipləridir.
Mazların Saxlanması Və Düzgün İstifadəyə Nəzarət
Dəmrov üçün mazlar orijinal qablaşdırmada, uşaqların əl çatmayan, sərin və quru yerdə saxlanılmalıdır. Məhsulun istifadə müddəti və şəraiti dərmanın təsirinə və təhlükəsizliyinə birbaşa təsir göstərir. İstifadə müddəti bitmiş və ya düzgün saxlanmamış preparatlar effektivliyini itirə bilər.
Mazın istifadə qaydalarını və dozasını düzgün izləmək vacibdir. Əgər müalicə zamanı istənilən təsir əldə olunmursa və ya vəziyyət pisləşirsə, mütləq həkimlə məsləhətləşmək lazımdır. Apteklərdən alınan mazların təlimatına uyğun tətbiqi və istifadə tarixinin yoxlanılması da vacibdir. Səhv və nəzarətsiz istifadə istənilən nəticəni verməyə bilər.
| Mazın Tərkibi | Aktiv Maddə | İstifadə Sahəsi | Kurs Müddəti | Məşhur Ticarət Adları |
|---|---|---|---|---|
| Klotrimazol | Klotrimazol | Bədən, ayaq, qasıq, dırnaq | 2-4 həftə | Clotrimazole, Canesten |
| Terbinafin | Terbinafin | Ayaq, dırnaq, bədən | 2-6 həftə | Lamisil, Terbinafine |
| Mikonazol | Mikonazol | Baş, bədən, dırnaq | 2-4 həftə | Miconazole, Daktarin |
| Ketokonazol | Ketokonazol | Baş, bədən | 2-4 həftə | Nizoral, Ketoconazole |
| Naftifin | Naftifin | Ayaq, bədən, dırnaq | 2-4 həftə | Exoderil, Naftifine |
Dəmrov xəstəliyinin müalicəsində mazlar müasir dermatologiyanın ən əsas və effektiv vasitələrindəndir. Bu preparatların düzgün seçimi və tətbiqi xəstəliyin sürətli sağalmasına və yenidən baş verməsinin qarşısının alınmasına kömək edir. Hər bir insan bilməlidir ki, dəmrovun səbəbləri, simptomları və müalicə yolları barədə məlumatlı olmaq şəxsi sağlamlığın qorunmasında əsas addımdır. Mazlardan istifadə zamanı gigiyena qaydalarına və həkim tövsiyələrinə əməl etmək vacibdir. Özbaşına və səhv preparat istifadəsi xəstəliyin xronikləşməsinə və əlavə fəsadların yaranmasına gətirib çıxara bilər. Müasir apteklərdə təqdim olunan müxtəlif antifungal mazların təsiri və yan təsirləri barədə məlumatlı olmaq seçim prosesini asanlaşdırır. Hər hansı şübhəli dəri səpgisi və ya qaşınma halında vaxtında dermatoloqa müraciət edilməlidir. Profilaktika tədbirləri, gigiyena və düzgün müalicə rejimi dəmrovdan tam azad olmağa imkan yaradır. Ailə üzvlərinin və kollektivlərin maarifləndirilməsi, xəstəliyin yayılmasının qarşısını almaqda böyük əhəmiyyət kəsb edir. Sağlam həyat tərzi və mütəmadi tibbi yoxlamalar dəri xəstəliklərinin vaxtında aşkarlanmasına kömək edir. Xəstəliyə qarşı mübarizədə həm fərdi məsuliyyət, həm də peşəkar tibbi dəstək birgə rol oynayır.
Ən Çox Verilən Suallar
Dəmrovun müalicəsində ən çox klotrimazol, terbinafin, mikonazol, ketokonazol və naftifin tərkibli mazlar istifadə olunur. Bu preparatlar göbələk hüceyrələrinin böyüməsini və çoxalmasını dayandırır. Hər birinin tərkibi və təsir mexanizmi fərqli ola bilər. Hansı mazın seçilməsi xəstəliyin forması və yayılma sahəsinə əsaslanır.
Mazlar dəriyə yerli təsir göstərərək göbələk infeksiyasını aradan qaldırır. Onlar dərinin səthində göbələklərin inkişafını ləngidir və infeksiyanın yayılmasının qarşısını alır. Mazların tərkibindəki aktiv maddələr göbələk hüceyrələrinin membranını dağıdır. Bu da səpgilərin sağalmasına və dəri səthinin bərpasına kömək edir.
Mazlar yalnız təmiz və quru dəriyə çəkilməlidir. Gündə 1-2 dəfə, incə qatla, həm zədələnmiş, həm də ətraf sağlam dəriyə tətbiq etmək tövsiyə olunur. Həkimin təyin etdiyi müddət ərzində müalicəni yarımçıq dayandırmamaq vacibdir. Məsləhət görülən kurs adətən 2-4 həftə davam edir.
Ən çox rast gəlinən yan təsirlər yerli qızartı, dərinin quruluğu, yüngül qaşınma və bəzən allergik reaksiyalardır. Bu təsirlər adətən yüngül olur və preparatın dayandırılması ilə keçir. Əgər şiddətli yan təsirlər yaranarsa, istifadə dayandırılmalı və həkimə müraciət edilməlidir. Hər zaman preparatın təlimatına diqqətlə əməl etmək lazımdır.
Uşaqlarda da antifungal mazlardan istifadə olunur, lakin seçim yalnız həkim məsləhəti ilə olmalıdır. Uşaq dərisi daha həssasdır və bəzi mazların istifadəsi yaş məhdudiyyətinə malik ola bilər. Pediatr və ya dermatoloq uyğun preparatı və dozalanmanı təyin edəcək. Özbaşına və nəzarətsiz istifadə məsləhət görülmür.
Hamiləlik və laktasiya dövründə mazların istifadəsi yalnız həkim nəzarəti ilə mümkündür. Bu dövrdə bəzi preparatların istifadəsinə məhdudiyyətlər qoyulur. Həkim təhlükəsiz preparatı və istifadə qaydasını təyin edəcək. Özbaşına heç bir mazdan istifadə etmək məsləhət deyil.
Mazların təsiri adətən bir neçə gün ərzində simptomların azalması ilə özünü göstərir. Lakin tam sağalma üçün müalicə kursunu başa çatdırmaq vacibdir. Erkən dayandırılan müalicə xəstəliyin təkrarlanmasına səbəb ola bilər. Hər zaman həkim tövsiyəsinə riayət olunmalıdır.
Geniş yayılmış və ya xroniki dəmrov hallarında ağızdan qəbul olunan antifungal preparatlar da istifadə oluna bilər. Mazlarla kombinə olunmuş müalicə daha effektiv nəticə verir. Əlavə olaraq, gigiyena və profilaktik tədbirlər də vacibdir. Müalicə planı yalnız həkim tərəfindən təyin edilməlidir.
Mazlar orijinal qablaşdırmada, sərin və quru yerdə, uşaqların əl çatmadığı yerdə saxlanmalıdır. İstifadə müddətinə və təlimata diqqət yetirmək vacibdir. İstifadə müddəti bitmiş mazlardan istifadə etmək olmaz. Saxlama qaydalarına əməl etməmək preparatın təsirinə mənfi təsir edə bilər.
Dəmrovun təkrarlanmaması üçün şəxsi gigiyena qaydalarına riayət etmək, şəxsi əşyaları başqaları ilə paylaşmamaq və profilaktik tədbirləri davam etdirmək vacibdir. Mazlarla müalicə kursunu tam başa çatdırmaq önəmlidir. Geyim, dəsmal və ayaqqabıların mütəmadi yuyulması və dezinfeksiya olunması lazımdır. Xəstəliyin ilk əlamətlərində dərhal həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur.
