DGK Rəhbərlik: Əsas Funksiyalar, Vəzifələr

Müasir ticarət əlaqələrinin dinamik, sərhədsiz xarakteri gömrük orqanlarının strateji rolunu ön plana çıxarır. Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsinin (DGK) rəhbərliyi isə bu rolu uğurla icra edir, ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyini təmin edən ilk xəttdə yer alır. Qlobal inteqrasiya, elektron ticarət, tranzit marşrutlar və taxıl, neft yataqları kimi strateji məhsulların daşınması gömrük prosedurlarının səmərəliliyini zəruri edib. Komitə sədri və onun müavini, departament rəhbərləri, Hüquq Departamenti, Təftiş Departamenti və digər struktur bölmələrinin rəhbərləri birgə çalışaraq həm beynəlxalq standartlara uyğun, həm də milli qanunvericiliyə şamil olan kompleks gömrük siyasətini reallaşdırırlar. Rəhbərlik paketinin əsasını şəffaflıq, hesabatlılıq, yenilikçi yanaşma və kadr potensialının inkişafı təşkil edir. DGK rəhbərliyinin qərarları bir çox sənaye, logistika və ticarət şirkətlərinin fəaliyyətinə birbaşa təsir göstərir. Eyni zamanda, vergi və gömrük orqanları arasında harmoniyalı əməkdaşlıq ticarət tərəfdaşları üçün sadələşdirilmiş prosedurlar yaratmaqla investisiya mühitini gücləndirir. Komitənin strateji inkişaf sənədləri beynəlxalq gömrük konvensiyaları, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı standartları və Dünya Gömrük Təşkilatının nümunələri əsasında hazırlanır. Modern liderlik prinsiplərinə uyğun olaraq, DGK rəhbərliyi operativ qərarvermə, riskə əsaslanan nəzarət və elektron təqdimat sistemləri ilə səmərəliliyi artırmağa yönəlir. Bu proseslər həm idxalçı və ixracatçıların gömrük öhdəliklərini yerinə yetirməsini asanlaşdırır, həm də dövlət büdcəsinə daxilolmaları optimallaşdırır. Bölgədə nəqliyyat dəhlizlərinin genişləndirilməsi kontekstində rəhbərliyin uzaq görən addımları tranzit həcmlərinin artması və gömrük tariflərinin rəqabətqabiliyyətinin yüksəldilməsi üçün təməl rolunu oynayır.

Dövlət Gömrük Komitəsinin tarixi və missiyası

Dövlət Gömrük Komitəsi 1992-ci ildə yaradılıb və bu tarixdən etibarən milli gömrük sisteminin təməl daşı sayılır. Sovet dövründən qalan məhdud imkanlar modern qanunvericilik, beynəlxalq konvensiyalar və elektron sistemlərlə əvəzlənib.
Komitənin missiyası idxal-ixrac nəzarətinin təkmilləşdirilməsi, dövlət təhlükəsizliyinin qorunması, vergi və gömrük yığımının optimallaşdırılması və ticarət maneələrinin azaldılması prinsiplərinə əsaslanır. Bu, həm iqtisadi inkişaf, həm də rəqabət qabiliyyətli bazar mühitinin qurulmasını hədəfləyir.

Rəhbərliyin təşkilati strukturu

Komitənin kollegial idarəetmə orqanı sədrlik, sədərin birinci və ikinci müavini, sektor və departament rəhbərlərindən ibarət geniş tərkibə malikdir. Hüquq Departamenti, Təftiş Departamenti, Risklərin İdarəolunması Departamenti kimi bölmələr direktorlardan asılıdır.
Bu struktur paralel icra və nəzarət mexanizmi yaradır: departament rəhbərləri əməliyyat işlərinə, müavinlər strateji layihələrə, sədr isə ümumi koordinasiyaya cavabdehdir. Hər səviyyədə hesabatlılıq və prosedur standartlaşdırılması təmin edilir.

Əsas funksiyalar və vəzifələr

Komitə idxal olunan, ixrac edilən və tranzitdən keçən mal və nəqliyyat vasitələrini gömrük rəsmiləşdirilməsi ilə təmin edir. Eyni zamanda gömrük tariflərinin tətbiqi, ərizə və məlumat bazalarının idarəsi, risk əsaslı nəzarət proseslərinin həyata keçirilməsi onun missiyasına daxildir.
DGK səmərəliliyi artırmaq üçün elektron gömrük informasiya sisteminə (“Asan Gömrük”, AZ-CUSTOMS) üstünlük verir. Bu sistem vasitəsilə sənədlərin onlayn təqdimatı, faktiki yoxlamaların planlaşdırılması və riziko analizlərinin aparılması mümkündür.

Şəffaflıq və hesabatlılıq tədbirləri

Rəhbərlik şəffaflığın təminatı üçün illik hesabatlar, ictimai dinləmələr və QHT-lərlə əməkdaşlıq mexanizmlərini inkişaf etdirib. Gömrük statistikasının açıq formatda yayımlanması, büdcə yığımı və istifadə hesabatlarının əlçatan olması vətəndaş nəzarətini gücləndirir.
Hesabatlılıq mexanizmi daxilində daxili audit və kənar beynəlxalq ekspert qiymətləndirmələri həyata keçirilir. Bu da korrupsiyanın qarşısının alınması, prosedur pozuntularının aşkarlanması və sistemin davamlı təkmilləşdirilməsi üçün əsas yaradır.

Rəqəmsal transformasiya və innovasiyalar

Komitə elektron sənəd dövriyyəsi, avtomatlaşdırılmış gömrük çatdırılması və mobil tətbiqlər daxil olmaqla 20-dən artıq rəqəmsal məhsul tətbiq edib. Ağıllı kameralar və sensorlar vasitəsilə mal konteynerlərində avtomatik skanerləmə sistemi işləyir.
Gələcək üçün blockchain texnologiyası ilə gömrük sledabliliyi (traceability) layihəsi hazırdır. Bu, malların təhlükəsiz və şəffaf hərəkətinə zəmanət verir, saxta sənədlərin istifadəsini əngəlləyir.

Beynəlxalq əməkdaşlıq və konvensiyalar

DGK BMT-nin Gömrük Təşkilatı, Avropa Gömrük Orqanı, İKTÖ və digər regional qurumlarla əməkdaşlığı inkişaf etdirir. Əməkdaşlıq çərçivəsində təcrübə mübadiləsi, təlim proqramları və gömrük sahəsinin beynəlxalq standartlarla uyğunlaşdırılması layihələri həyata keçirilir.
Qubadlı-Biləcəri, Ağdam-Şirvan sərhəd keçid məntəqələri modernləşdirilərək beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılıb. Komitə ikitərəfli gömrük-çərçivə sazişləri ilə tranzit axınlarının sürətini və həcmini artırmağı planlaşdırır.

Kadr hazırlığı və peşəkar inkişaf

Komitə Kadr İdarəetmə Departamentinin koordinasiyasında illik 1000-dən artıq əməkdaş üçün təlim-modul proqramları, onlayn kurslar və beynəlxalq sertifikatlar təklif edir. Gənc mütəxəssislər üçün yay təcrübə proqramları təşkil edilir.
Hər il işçi heyəti performans və peşəkar bacarıqlara görə reytinq əsasında təşəkkür sertifikatları, mükafatlar alır. Bu da daxili motivasiyanı artırır, yüksək səviyyəli kadrların saxlanmasına kömək edir.

Gələcək prioritetlər və modernləşmə

Rəqəmsal gömrük platformalarının genişləndirilməsi, blockchain əsasında elektron sertifikatlaşdırma sistemi, sərhəd yoxlamalarında robotik həllər əsas prioritetlərdəndir. Komitə 2025-ci ilə qədər sənədsiz gömrük deklarasiyası modelinə keçidi planlaşdırır.
Ekoloji nəqliyyat vasitələrinin tranzit üçün xüsusi tarifləndirməsi, E-ticarət mallarının rəqəmsal yoxlaması və “yaşıl kanallar”ın genişləndirilməsi də növbəti hədəflər sırasındadır.

Dövlət Gömrük Komitəsinin rəhbərliyi ölkə iqtisadi təhlükəsizliyini təmin edən mühüm institut kimi fəaliyyət göstərir. Strateji layihələr, şəffaflıq mexanizmləri və rəqəmsal innovasiyalar gömrük prosedurlarını sürətləndirir və asanlaşdırır. Beynəlxalq əməkdaşlıq sayəsində qlobal standartlar milli qanunvericiliklə sinxronizasiya edilir. Peşəkar kadr hazırlığı və performans əsaslı motivasiya sistemi komitənin davamlı yüksəlişinə zəmin yaradır. Yeni blockchain əsaslı sertifikatlaşdırma və robotik yoxlama pilot layihələri gömrük proseslərinin təhlükəsizliyini və şəffaflığını daha da möhkəmləndirəcək. Elektron sənəd dövriyyəsi və sənədsiz deklarasiya modeli idxal-ixrac əməliyyatlarının vaxtını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Ekoloji tranzit imkanlarının genişləndirilməsi Azərbaycanı Avropa-Asiya nəqliyyat dəhlizində rəqabət qabiliyyətli logistika mərkəzinə çevirir. Hər səviyyədə hesabatlılıq və kənar auditlər korrupsiyanın qarşısını alır, vətəndaş etimadını yüksəldir. Rəhbərlik innovasiyaları tətbiq edərkən milli ənənələri qoruyur, bu da milli identiteti və beynəlxalq imici möhkəmləndirir. Komitənin dinamik inkişafı dövlətin iqtisadi və sosial siyasətində əhəmiyyətli rol oynayır və regionda uzunmüddətli dayanıqlığı təmin edir.

Ən Çox Verilən Suallar