Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi (DİN), ölkənin hüquq-mühafizə sistemində əsas rol oynayan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. DİN-in əsas vəzifəsi ictimai asayişin və təhlükəsizliyin təmin edilməsi, cinayətkarlıqla mübarizə və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının qorunmasıdır.
Tarixi Yaranma və İnkişaf
DİN-in əsası 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə qoyulmuşdur. Nazirlik SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində sovet dövründə fəaliyyət göstərmişdir. 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsi ilə DİN yenidən təşkil olunaraq müstəqil fəaliyyətə başlamışdır.
DİN-in Əsas Vəzifə və Səlahiyyətləri
DİN-in funksiyaları geniş spektri əhatə edir:
- İctimai asayişin qorunması: Kütləvi tədbirlərdə və gündəlik həyatda təhlükəsizliyin təmin edilməsi.
- Cinayətkarlıqla mübarizə: Cinayətlərin qarşısının alınması və təqsirkarların məsuliyyətə cəlb edilməsi.
- İnzibati nəzarət: İnzibati xətaların araşdırılması və müəyyən tədbirlərin görülməsi.
- Miqrasiya və qeydiyyat: Vətəndaşların qeydiyyatı və miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi.
- Yol hərəkətinin təhlükəsizliyi: Dövlət Yol Polisi vasitəsilə yol hərəkətinin tənzimlənməsi və təhlükəsizliyin bərpa edilməsi.
- Daxili qoşunların idarə olunması: İctimai asayişin qorunmasında və fövqəladə hallarda daxili qoşunların istifadəsi.
DİN-in Strukturu və Təşkilati Quruluşu
DİN-in strukturu müxtəlif idarə və xidmətlərdən ibarətdir:
- Baş Cinayət Axtarışı İdarəsi: Cinayətlərin araşdırılması və təhlil edilməsi.
- Daxili Təhlükəsizlik İdarəsi: DİN əməkdaşlarının fəaliyyətinə nəzarət və daxili intizamın təmin edilməsi.
- Beynəlxalq Əməkdaşlıq İdarəsi: Xarici hüquq-mühafizə orqanları ilə əməkdaşlıq və informasiya mübadiləsi.
- Dövlət Yol Polisi İdarəsi: Yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və nəzarət.
- Daxili Qoşunlar: İctimai asayişin qorunması və fövqəladə hallarda müdaxilə.
- Polis Akademiyası: Hüquq-mühafizə orqanları üçün kadr hazırlığı və təlim.
DİN-in Elektron Xidmətləri və Vətəndaşlarla Əlaqə
DİN, vətəndaşlara bir sıra elektron xidmətlər təqdim edir:
- Cərimələrin yoxlanılması və ödənilməsi: Vətəndaşlar onlayn şəkildə cərimələrini yoxlaya və ödəyə bilərlər.
- Müraciətlərin qəbulu: Şikayət və təkliflərin onlayn qəbulu və cavablandırılması.
- Qəbula yazılma: Vətəndaşların DİN rəhbərliyi ilə görüş üçün onlayn qeydiyyatı.
Bu xidmətlər vətəndaşların DİN ilə əlaqəsini asanlaşdırır və şəffaflığı artırır.
DİN-in Beynəlxalq Əlaqələri və Əməkdaşlıq
DİN, beynəlxalq hüquq-mühafizə orqanları ilə əməkdaşlıq edir:
- İnterpol: Beynəlxalq cinayətkarlıqla mübarizədə informasiya mübadiləsi və əməkdaşlıq edilməsi.
- Beynəlxalq təlimlər və seminarlar: DİN əməkdaşlarının peşəkar inkişafı üçün beynəlxalq tədbirlərdə iştirak.
Bu əməkdaşlıqlar DİN-in beynəlxalq təcrübədən faydalanmasına və effektivliyinin artırılmasına kömək edir.
DİN-in Kadr Hazırlığı və Təlim
DİN, kadr hazırlığına xüsusi önəm verir:
- Polis Akademiyası: Hüquq-mühafizə orqanları üçün peşəkar kadrların hazırlanması.
- Daxili təlimlər: Əməkdaşların bilik və bacarıqlarının artırılması üçün mütəmadi təlimlər.
Bu tədbirlər DİN-in peşəkar və effektiv kadr potensialının formalaşdırılmasına yönəlib.
Polis rütbələri: İerarxik quruluş
Polis orqanlarında rütbə sistemi daxili nizam-intizamın, məsuliyyət bölgüsünün və struktur iyerarxiyasının təməlini təşkil edir. Azərbaycan Respublikasında DİN strukturu daxilində tətbiq olunan rəsmi polis rütbələri aşağıdakılardır (aşağıdan yuxarıya doğru):
A) Aşağı zabit rütbələri:
- Polis nəfəri
- Kiçik çavuş
- Çavuş
- Baş çavuş
B) Orta zabit rütbələri:
- Leytenant
- Baş leytenant
- Kapitan
- Mayor
C) Yuxarı zabit rütbələri:
- Polkovnik-leytenant
- Polkovnik
D) Ali polis rütbələri:
- General-mayor
- General-leytenant
- General-polkovnik
Qeyd: DİN-in rəhbəri – yəni daxili işlər naziri – general-polkovnik və ya bu rütbəyə bərabər tutulan ali rütbəyə malik ola bilər.
Bu rütbələr əməkdaşların vəzifə funksiyalarına, xidmət müddətinə, ixtisasına və DİN-in daxili təlimatlarına əsasən təqdim olunur.
2. DİN-in qaynar xətti və vətəndaş əlaqə kanalları
Daxili İşlər Nazirliyi vətəndaşlarla əlaqə yaratmaq və onların şikayət, müraciət və təkliflərini qəbul etmək üçün bir neçə rəsmi platforma və qaynar xətt təqdim edir.
Əsas əlaqə vasitələri:
| Əlaqə növü | Məlumat |
|---|---|
| DİN-in Qaynar Xətti | 102 – Polis çağırışı və təcili hüquqi yardım |
| Müraciətlər üçün e-mail | [email protected] |
| Rəsmi sayt | www.mia.gov.az |
| Şəxsi qəbul üçün qeydiyyat | Online qəbul sistemi – mia.gov.az/xeberler/qebul |
| Ərazi üzrə polis idarələri | Yerli şöbələrlə birbaşa əlaqə mümkündür |
Nə üçün zəng edə bilərsiniz:
- Cinayət və hüquq pozuntularını bildirmək
- Polis əməkdaşının qanunsuz hərəkətini şikayət etmək
- Təhlükəli vəziyyətlərdə yardım istəmək
- Sənəd itməsi və ya oğurluq hallarında məlumat vermək
- Ümumi məlumat almaq
3. DİN-in struktura daxil olan əsas qurumlar
Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində bir çox vacib idarə və xidmət mövcuddur:
- Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi (DYP): Yol hərəkəti qaydalarına nəzarət və yol hadisələrinin araşdırılması.
- Daxili Qoşunlar: Kütləvi tədbirlərdə asayişin qorunması və fövqəladə hallarda çevik müdaxilə.
- Baş Cinayət Axtarışı İdarəsi: Ağır və xüsusilə ağır cinayətlərin araşdırılması.
- Miqrasiya xidməti ilə koordinasiya: Qeyri-rezidentlərin qeydiyyatı və miqrasiya nəzarəti (müstəqil qurumlarla əməkdaşlıq çərçivəsində).
- Kibercinayətkarlıqla Mübarizə Şöbəsi: Rəqəmsal təhlükəsizlik və internetdəki qanunsuz fəaliyyətlərin qarşısının alınması.
- Polis Akademiyası: Hüquq-mühafizə orqanlarına ixtisaslı kadr hazırlığı və təlimlər.
4. DİN-in vətəndaşla şəffaf münasibətləri
Son illərdə DİN aşağıdakı istiqamətlərdə şəffaf və məsuliyyətli yanaşma nümayiş etdirir:
- Elektron xidmətlər: Cərimə ödənişi, qeydiyyat, müraciət və arayış sistemlərinin onlayn həyata keçirilməsi.
- Vətəndaş məmnuniyyəti: DİN-in sosial media səhifələri üzərindən sorğular, məlumatlandırıcı kampaniyalar.
- İctimai dinləmələr və hesabatlar: İlin sonunda DİN-in fəaliyyəti ilə bağlı ictimaiyyətə açıq hesabatlar.
5. Polis forması və vəzifəyə uyğun fərqlər
Hər bir polis əməkdaşının uniformasında onun rütbəsini və xidmət sahəsini bildirən nişanlar, rəng fərqləri və emblemlər olur. Məsələn:
- Yol polisinin forması ağ və göy rəngli olur.
- Daxili qoşunlar hərbi tipli formada xidmət göstərir.
- Ali rütbəli zabitlərin qızılı şaquli nişanları və rütbə ulduzları fərqləndiricidir.
Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi, ölkənin hüquq-mühafizə sistemində əsas rol oynayaraq, vətəndaşların təhlükəsizliyinin və hüquqlarının qorunmasında mühüm funksiyalar yerinə yetirir. DİN-in fəaliyyəti, ictimai asayişin təmin edilməsi, cinayətkarlıqla mübarizə və vətəndaşların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində dövlətin əsas dayaqlarından biridir.
