Dufaston müasir ginekologiyada və reproduktiv tibb sahəsində ən çox təyin olunan dərman preparatlarından biridir. Onun aktiv maddəsi didrogesteron hormonudur və bu dərman qadın orqanizmində təbii progesteron hormonuna çox yaxın təsir göstərir. Qadın sağlamlığının qorunması, menstrual tsiklin tənzimlənməsi, sonsuzluq problemlərinin həlli və müxtəlif ginekoloji pozuntuların aradan qaldırılması məqsədilə Dufaston dünyanın bir çox ölkəsində uzun illərdir istifadə olunur. Xüsusilə hamiləliyin qorunması, endometrioz, disfunksional qanaxmalar, premenstrual sindrom və klimaks dövründə hormon balansının bərpası üçün Dufastonun tətbiqi son dərəcə genişdir. Bu dərman həm təsir mexanizmi, həm kliniki göstəriciləri, həm də təhlükəsizlik profili ilə seçilir və bir çox həkimlər tərəfindən etibarlı seçim hesab olunur. Hazırda Azərbaycanda da qadınlar arasında geniş şəkildə istifadə olunan Dufaston haqqında məlumatlı olmaq, onun farmakoloji xüsusiyyətlərini, istifadə qaydalarını və mümkün riskləri dərindən bilmək vacibdir.
Dufastonun kimyəvi tərkibi və farmakoloji xüsusiyyətləri
Dufastonun aktiv komponenti didrogesteron adlanan sintetik hormon preparatıdır. Didrogesteron struktur baxımından təbii progesterona çox yaxındır, lakin bir sıra üstünlükləri ilə seçilir. O, orqanizmdə progesteronun fizioloji təsirini təqlid edir və qadın cinsiyyət sisteminin normal fəaliyyətini təmin edir. Didrogesteronun əsas xüsusiyyəti odur ki, o, androgen, estrogən və ya kortikosteroid təsiri göstərmir və yalnız progesteron reseptorlarına təsir edir. Bu səbəbdən Dufaston istifadə zamanı kişi cinsiyyət əlamətlərinin yaranması və ya su-duz balansında dəyişiklik kimi əlavə təsirlər minimuma enir.
Dufaston ağızdan qəbul edilir və qısa müddətdə qana sorularaq, qaraciyərdə metabolizmə uğrayır. Onun təsiri menstrual tsiklin luteal fazasının dəstəklənməsi, endometriumun hazırlanması və saxlanılması, hamiləliyin erkən mərhələsində düşüklərin qarşısının alınması kimi əsas funksiyalarla ifadə olunur.
Dufastonun əsas istifadə sahələri
Dufaston bir çox ginekoloji və reproduktiv problemlərin müalicəsində istifadə edilir. Ən geniş yayılmış istifadə sahələri aşağıdakılardır:
- Menstrual tsikl pozuntuları: Amenoreya, dismenoreya, qeyri-müntəzəm menstruasiya və ovulyator disfunksiya zamanı.
- Düşük və təkrarlanan düşük riski: Hamiləlikdə progesteron çatışmazlığı səbəbindən baş verən düşük təhlükəsinin və ya təkrarlanan düşük hallarının qarşısının alınması məqsədilə.
- Endometrioz: Uşaqlıq daxili selikli qişanın normadan kənarda inkişafı ilə müşayiət olunan bu xəstəlikdə Dufaston ağrının və qanaxmanın azaldılmasında effektivdir.
- Disfunksional uterin qanaxma: Qeyri-fizioloji uşaqlıq qanaxmalarında, xüsusilə hormonal balans pozulduqda.
- Premenstrual sindrom: Aybaşı öncəsi dövrdə qadınların yaşadığı fiziki və emosional narahatlıqların yüngülləşdirilməsi.
- Klimaks və postmenopoz: Hormonal balansın bərpası və klimaks simptomlarının azaldılması üçün.
Dufastonun fərqli istifadə sahələrinə görə dozalanması və müalicə müddəti həkim tərəfindən fərdi olaraq təyin edilir.
Dufastonun istifadə qaydaları və dozalanma
Dufastonun istifadəsi xəstənin yaşına, diaqnozuna və orqanizmin xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir. Adətən, preparat ağız yolu ilə, müəyyən günlərdə və ya dövrlərdə qəbul olunur. Menstrual tsikl pozuntularında dərman ən çox tsiklin 11-ci günündən 25-ci gününə qədər gündə 1-2 dəfə istifadə edilir. Hamiləlikdə və düşük təhlükəsi zamanı isə gündəlik doz və müalicə müddəti həkimin göstərişi ilə tənzimlənir.
Endometrioz və premenstrual sindrom hallarında Dufastonun qəbul qaydası fərqli olur. Preparat hər zaman eyni saatda, yeməkdən asılı olmayaraq qəbul oluna bilər. Əsas şərt – həkim təyinatı və fərdi dozalanmanın ciddi şəkildə gözlənilməsidir.
Dufastonun təsir mexanizmi
Dufastonun əsas təsiri progesteronun bədəndəki fizioloji rolunun təqlidinə əsaslanır. Progesteron uşaqlıq selikli qişasının böyüməsini, qalınlaşmasını və implantasiya üçün hazır vəziyyətə gəlməsini təmin edir. Dufaston bu funksiyanı dəstəkləyir, endometriumun stabil vəziyyətini qoruyur və hamiləliyin davamına kömək edir.
Bu dərman həmçinin follikulyar fazada estrogenin həddindən artıq təsirini balanslaşdırır, uşaqlıqda hiperplaziyanın və ya anormal hüceyrə artımının qarşısını alır. Dufastonun bu cəhətdən üstünlüyü ondadır ki, yalnız progesteron reseptorlarına təsir edir və digər hormon sistemlərinə təsiri yoxdur.
Dufastonun üstünlükləri və digər progesteron preparatlarından fərqləri
Dufastonun əsas üstünlükləri arasında aşağıdakılar qeyd oluna bilər:
- Androgen təsirin olmaması: Kişi tipli dəyişikliklər və tüklənmə riski yoxdur.
- Metabolik neytrallıq: Su-duz balansını, karbohidrat və lipid mübadiləsini pozmur.
- Minimal yan təsirlər: Qəbul zamanı əksər hallarda ciddi yan təsirlər müşahidə olunmur.
- Hamiləlikdə istifadənin təhlükəsizliyi: Dufaston çox vaxt hamilə qadınlarda təhlükəsiz qəbul edilir.
Ənənəvi progesteron preparatları bəzi hallarda arzuolunmaz hormonal təsirlər göstərə bilər, halbuki Dufastonun seçici təsiri onun tibbi praktikada geniş yayılmasına səbəb olur.
Dufastonun yan təsirləri və ehtiyat tədbirləri
Dufastonun istifadəsi zamanı nadir hallarda baş ağrısı, yüngül ürəkbulanma, döş gərginliyi, mədə-bağırsaq pozğunluqları, allergik reaksiyalar müşahidə edilə bilər. Çox az hallarda isə menstruasiya dövrünün dəyişməsi, qanaxmanın kəskinləşməsi və ya aralıq qanamalar ola bilər.
Xəstələrin əksəriyyətində Dufaston yaxşı tolere olunur. Bununla belə, qaraciyər xəstəliyi, hormonal şişlər və nadir genetik xəstəliklər zamanı ehtiyatlı olmaq lazımdır. Preparatı yalnız həkim təyinatı ilə və mütəmadi nəzarət altında istifadə etmək tövsiyə olunur.
Dufastonun hamiləlikdə və laktasiya dövründə istifadəsi
Dufastonun hamiləlik zamanı istifadəsi əsasən düşüklərin qarşısının alınması və erkən hamiləlikdə hormon balansının qorunması məqsədi daşıyır. Araşdırmalar göstərir ki, Dufaston erkən düşük riski olan qadınlarda hamiləliyin qorunmasına kömək edir və embrionun uşaqlıq divarına implantasiyasını dəstəkləyir.
Laktasiya dövründə Dufastonun ana südü ilə ifraz olunması çox azdır və ciddi təsir göstərmir. Lakin dərman qəbul edərkən, xüsusilə uzun müddətli istifadə zamanı, həkim nəzarəti vacibdir.
Dufastonun digər dərmanlarla qarşılıqlı təsiri
Dufastonun bir çox dərmanlarla qarşılıqlı təsiri aşağı səviyyədədir. Lakin bəzi antiepileptiklər, rifampisin kimi antibiotiklər və fenobarbital qrupuna aid dərmanlar Dufastonun təsirini azalda bilər. Eyni zamanda, hormonal kontraseptivlərlə birgə istifadədə dozanın yenidən hesablanması vacib ola bilər.
Əgər pasiyent eyni vaxtda bir neçə preparat qəbul edirsə, həkimə məlumat vermək mütləqdir ki, lazımi dozalar və nəzarət tədbirləri düzgün qurulsun.
Dufastonun qəbulunun dayandırılması və dozaların tənzimlənməsi
Dufastonun istifadəsinin qəfil dayandırılması bəzi hallarda hormonal tarazlığın pozulmasına və ya qanaxma riskinin artmasına səbəb ola bilər. Dərman yalnız həkim nəzarəti altında, mərhələli şəkildə və tövsiyə olunan dozada azaldılaraq dayandırılmalıdır. Hamiləlikdə və ya uzunmüddətli müalicə zamanı dəyişikliklər barədə mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
Azərbaycanda Dufastonun mövcudluğu və istifadəyə nəzarət
Dufaston Azərbaycanda rəsmi şəkildə qeydiyyata alınmış, əczaxanalarda resept əsasında satılan dərman preparatıdır. Onun keyfiyyəti, orijinal preparatla eyni tərkibi və təhlükəsizlik profili dövlət tərəfindən yoxlanılır. Hər bir qadın yalnız həkim məsləhəti və müayinəsindən sonra Dufaston istifadə etməlidir. Özbaşına qəbul və dozaların dəyişdirilməsi ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
Dufaston müasir ginekologiyada və reproduktiv tibb sahəsində etibarlı, effektiv və geniş istifadə olunan dərman preparatıdır. Onun düzgün tətbiqi bir çox qadın sağlamlığı problemlərinin həllində mühüm rol oynayır. Hər bir qadın Dufaston istifadə etməzdən əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşməli, dozanı və istifadənin məqsədini dəqiq bilməlidir.
Ən Çox Verilən Suallar
Dufaston sintetik progesteron analoqu olan didrogesteron əsaslı preparatdır. O, qadın orqanizmində təbii progesteron çatışmazlığını kompensasiya edir və menstrual tsikli, hamiləliyin davamı və digər hormon balanslı prosesləri dəstəkləyir.
Əsas göstərişlər menstrual tsikl pozuntuları, qeyri-müntəzəm menstruasiya, düşük və düşük təhlükəsi, endometrioz, premenstrual sindrom, disfunksional qanaxmalar və klimaks dövründə hormon balansının bərpasıdır.
Dufastonun qəbul qaydası və dozası xəstənin diaqnozuna, yaşına və vəziyyətinə görə fərqli olur. Dərman həkim təyinatı ilə, adətən tsiklin müəyyən günlərində və ya hamiləlik zamanı fərdi rejimdə qəbul edilir.
Dufaston adətən yaxşı tolere olunur. Nadirdənsə baş ağrısı, ürəkbulanma, döş gərginliyi, yüngül qanaxmalar və allergik reaksiyalar baş verə bilər. Ciddi yan təsirlər olduqda həkimə müraciət etmək lazımdır.
Hamiləlikdə, xüsusilə erkən mərhələdə Dufaston istifadə olunur və təhlükəsiz hesab edilir. Laktasiya zamanı isə dərmanın ana südünə minimal miqdarda keçməsi nəzərə alınsa da, uzunmüddətli istifadədə həkim məsləhəti vacibdir.
Bəzi dərmanlar (antiepileptiklər, rifampisin, fenobarbital və s.) Dufastonun təsirini zəiflədə bilər. Eyni vaxtda bir neçə dərman qəbul edərkən həkimi məlumatlandırmaq vacibdir.
Dərmanın qəfil dayandırılması hormonal balansın pozulmasına, aralıq qanaxmalara və ya menstrual tsikldə pozuntulara gətirib çıxara bilər. İstifadənin dayandırılması həkim nəzarətində mərhələli şəkildə olmalıdır.
Qaraciyər xəstəlikləri, hormonal şişlər və nadir genetik xəstəliklər zamanı ehtiyatlı olmaq lazımdır. Dufaston yalnız həkim təyinatı ilə və mütəmadi nəzarət altında istifadə edilməlidir.
Dufaston Azərbaycanda rəsmi qeydiyyatdan keçmiş və yalnız resept əsasında apteklərdə satılan dərman preparatıdır. Yalnız həkim məsləhəti ilə istifadə olunmalıdır.
Dufastonun farmakoloji təsirinə yaxın digər sintetik və təbii progesteron preparatları da mövcuddur. Alternativ dərmanların seçimi xəstənin vəziyyətinə və həkim məsləhətinə əsaslanır.