Dərmanın həyatımızdakı rolu
Gündəlik həyatımızda sağlamlıqla bağlı ən çox rast gəlinən problemlərdən biri ağrı, infeksiya, təzyiq, allergiya və digər xroniki və ya kəskin hallar ola bilər. Bəzən bir baş ağrısı, bəzən yüksək şəkər, bəzən də sadə soyuqdəymə bizi aptekə və ya həkimə üz tutmağa məcbur edir. Bu məqamda dərmanlar həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilir. Dərman tapmaq və düzgün şəkildə istifadə etmək, sağlamlığı qorumaq və bərpa etmək üçün son dərəcə vacibdir. Amma dərman istifadəsi yalnız həkim məsləhəti və düzgün istiqamətlə olmalıdır, çünki düzgün istifadə edilmədikdə dərman xeyirdən çox zərər gətirə bilər.
İnsanların ən çox istifadə etdiyi dərmanlar
Azərbaycan əhalisi arasında istifadə olunan dərmanlar əsasən aşağıdakı qruplara aiddir:
- Ağrıkəsicilər (Analgetiklər): Paracetamol, Nimesil, Ibuprofen kimi dərmanlar baş, əzələ, diş və digər ağrılara qarşı istifadə olunur.
- Antibiotiklər: Azitromisin, Amoksisillin, Ceftriaxone kimi dərmanlar infeksiyalara qarşı geniş istifadə edilir. Amma qeyd etmək lazımdır ki, bu dərmanların həkim göstərişi olmadan istifadəsi təhlükəlidir.
- Qrip və soyuqdəymə dərmanları: Coldrex, Theraflu, Rinza kimi kompleks dərmanlar qısa müddətli rahatlama üçün istifadə edilir.
- Qastrit və refluks dərmanları: Omeprazol, Ranitidin, Gaviscon kimi dərmanlar mədədə turşuluq və yanma hallarında istifadə olunur.
- Təzyiq dərmanları: Enalapril, Lozartan, Nifedipin kimi dərmanlar yüksək təzyiqin tənzimlənməsində istifadə edilir.
- Vitamin və mineral əlavələri: D3 vitamini, B-kompleksi, Magne-B6 kimi əlavələr orqanizmin ümumi güclənməsinə kömək edir.
Bu dərmanlar arasında ən çox istifadə edilənlər — Paracetamol, Omeprazol və antibiotiklər — həm geniş yayılıb, həm də insan orqanizminə ciddi təsirlər edə bilir.
Onlayn dərman sifarişi və dərman saytları
Son illərdə texnologiyanın inkişafı ilə birlikdə dərmanlara əlçatanlıq da dəyişib. Artıq insanlar dərman almaq üçün fiziki aptekə getmək məcburiyyətində deyillər. Aşağıdakı imkanlar geniş yayılıb:
- Online apteklər: Elit Aptek Online, Baku Pharmacy, Zeytun Pharmacy kimi platformalar vasitəsilə evdən çıxmadan dərman sifariş etmək mümkündür.
- Çatdırılma xidmətləri: Bir çox aptek öz saytında dərman və tibbi məhsulların evə çatdırılmasını təklif edir.
- Rəqəmsal resept sistemləri: Dövlət platformaları üzərindən həkimlər elektron resept yazır və vətəndaş aptekdə və ya onlayn olaraq bu resepti istifadə edə bilir.
Onlayn sifarişin üstünlükləri arasında vaxt itkisinə yol verməmək, alternativləri araşdırmaq və qiymətləri müqayisə etmək üstünlük təşkil edir. Amma diqqətli olmaq şərtdir — yalnız lisenziyalı apteklərdən sifariş vermək lazımdır.
Onlayn dərman sifarişi və dərman saytları
Texnologiyanın inkişafı ilə həyatımızda dəyişən sahələrdən biri də aptek xidmətləridir. Artıq bir çox insan dərman almaq üçün aptekə getmədən, sadəcə telefon və ya kompüter vasitəsilə sifariş verir.
Onlayn dərman sifarişinin üstünlükləri:
- Vaxta qənaət: Aptek axtarmağa ehtiyac qalmır.
- Qiymət müqayisəsi: Müxtəlif saytlarda qiymətləri asanlıqla müqayisə etmək mümkündür.
- Evə çatdırılma: Yaşlı və hərəkət məhdudiyyəti olan insanlar üçün ideal seçimdir.
Populyar onlayn aptek saytları:
Dərmanların müsbət və mənfi cəhətləri
Müsbət cəhətləri:
- Effektivlik: Dərmanlar düzgün istifadə olunduqda xəstəliyin simptomlarını azaltmaq və sağalma prosesini sürətləndirmək üçün əvəzolunmaz vasitədir.
- Əlçatanlıq: Demək olar ki, hər rayonda və şəhərdə apteklər fəaliyyət göstərir.
- Qısa müddətdə rahatlıq: Xüsusilə ağrıkəsicilər və simptomatik dərmanlar insana qısa müddətli də olsa rahatlıq gətirir.
Mənfi cəhətləri:
- Yan təsirlər: Hər dərmanın bir və ya bir neçə yan təsiri ola bilər (məsələn, antibiotiklərdə ishal, dəridə səpgilər və s.).
- Asılılıq: Yuxu dərmanları, ağrıkəsicilər və bəzi psixotrop maddələrə qarşı psixoloji və ya fiziki asılılıq yarana bilər.
- Dərmanların qarşılıqlı təsiri: Müxtəlif dərmanların birlikdə istifadəsi əlavə risklər yarada bilər.
- Allergik reaksiyalar: Bəzi şəxslər müəyyən dərmanlara qarşı allergik reaksiya göstərə bilər ki, bu da həyati təhlükə yarada bilər.
Müxtəlif xəstəliklərə qarşı istifadə olunan dərman preparatları
| Xəstəlik | İstifadə olunan əsas dərmanlar |
|---|---|
| Qrip/soyuqdəymə | Paracetamol, Theraflu, C vitamini |
| Allergiya | Loratadin, Suprastin, Zyrtec |
| Hipertoniya | Enalapril, Amlodipin, Lozartan |
| Qastrit/Refluks | Omeprazol, Ranitidin, Gaviscon |
| Şəkərli diabet | Metformin, Glibenclamid |
| Ağrı (müxtəlif) | Ibuprofen, Nimesil, Paracetamol |
| Depressiya/stres | Sertralin, Fluoksetin, Valeriana əsaslı dərmanlar |
Həddindən artıq dərman istifadəsinin orqanizmə təsiri
Dərman çoxluğu (polifarmasiya) xüsusilə yaşlı insanlar və xroniki xəstəlikləri olan şəxslər arasında geniş yayılıb. Həddindən artıq və ya lazım olmayan dərman istifadəsi aşağıdakı nəticələrə səbəb ola bilər:
- Qaraciyər və böyrəklərin zədələnməsi
- Mədə-bağırsaq problemləri (mədə xorası, qanaxmalar və s.)
- Orqanizmin dərmana qarşı müqavimətinin artması (xüsusilə antibiotiklərdə)
- Hormonal balanssızlıq
- Sinir sistemi pozuntuları (xüsusilə psixotrop maddələrdə)
Bu səbəbdən də mütləq şəkildə həkim məsləhəti olmadan dərman istifadə olunmamalıdır.
Dərmanlar həyatımızı asanlaşdıran və sağlamlığımızı qoruyan alətlərdir. Amma bu alətlərdən necə istifadə etdiyimiz çox önəmlidir. Bir dərman eyni zamanda həm müalicə, həm də problem ola bilər. Bu baxımdan:
- Özbaşına dərman almayın, həkim məsləhətindən istifadə edin.
- Online dərman sifariş edərkən rəsmi aptekləri seçin.
- Dərman istifadə təlimatını oxuyun və dozaya ciddi riayət edin.
- Əgər hər hansı dərmana qarşı allergiyanız varsa, mütləq qeyd edin.
- Əgər yaşlısınızsa və bir neçə dərman qəbul edirsinizsə, onların qarşılıqlı təsirini həkiminizlə müzakirə edin.
Unutmayın, sağlamlıq bir ömürlük sərmayədir. Bu sərmayəni qorumağın ən təhlükəsiz və düzgün yolu isə şüurlu dərman istifadəsidir.
