E-gündəlik : Beynəlxalq Təcrübə,Rolu

Müasir texnologiyaların həyatın bütün sahələrinə nüfuz etdiyi dövrdə təhsil sistemi də bu prosesdən geri qalmamış, ənənəvi yanaşmalara alternativ olaraq rəqəmsallaşma yoluna qədəm qoymuşdur. Elektron idarəetmə, distant təhsil və avtomatlaşdırılmış hesabat sistemləri artıq tədris mühitinin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Bu texnoloji alətlər arasında xüsusi əhəmiyyət daşıyan vasitələrdən biri də “e-gündəlik” sistemidir. Ənənəvi kağız gündəliklərin yerini tutan bu platformalar həm müəllimlər, həm şagirdlər, həm də valideynlər üçün çoxsaylı üstünlüklər vəd edir. Onun tətbiqi nəticəsində tədris prosesi daha şəffaf, nizamlı və izlənilə bilən formada həyata keçirilir. Məqalədə e-gündəliyin nə olduğu, necə işlədiyi, funksiyaları, üstünlükləri, tətbiq sahələri, problemləri və gələcək perspektivləri ətraflı şəkildə izah ediləcəkdir.

E-gündəlik nədir?

Reklam

E-gündəlik, şagirdlərin təhsil prosesini izləmək üçün nəzərdə tutulan, internet üzərindən fəaliyyət göstərən rəqəmsal platformadır. Ənənəvi gündəliklərin rəqəmsal alternativi kimi fəaliyyət göstərən bu sistemlər dərs cədvəli, ev tapşırıqları, qiymətləndirmə, davamiyyət, müəllim qeydləri, valideyn-müəllim əlaqələri kimi funksiyaları özündə birləşdirir. Elektron gündəliklər internet bağlantısı olan istənilən cihazdan giriş imkanı yaratmaqla həm rahatlıq, həm də əlçatanlıq baxımından böyük üstünlüklərə malikdir.

E-gündəliyin əsas funksiyaları

E-gündəlik sistemləri çoxşaxəli funksiyalar təqdim edir. Onların əsas məqsədi tədris prosesində şəffaflığı artırmaq, məlumat axınını asanlaşdırmaq və iştirakçı tərəflər arasında əlaqəni gücləndirməkdir.

Reklam

Qiymətləndirmə: Şagirdlərin dərslərdə göstərdikləri nəticələr elektron formada qeyd olunur və sistemdə saxlanılır. Bu, nəticələrin izlənməsini və statistik təhlillərin aparılmasını asanlaşdırır.
Davamiyyət: Müəllimlər hər dərsin əvvəlində davamiyyəti sistemə daxil edir və valideynlər uşaqlarının dərslərdə iştirakı barədə dərhal məlumat əldə edirlər.
Tapşırıqların paylanması və təqdimatı: Müəllimlər ev tapşırıqlarını sistem üzərindən verə, şagirdlər isə onları həmin mühitdə təqdim edə bilirlər.
Əlaqə vasitəsi: E-gündəlik valideynlərlə məktəb arasında birbaşa ünsiyyət imkanı yaradır. Mesaj bölmələri vasitəsilə valideynlər müəllimə və ya məktəb rəhbərliyinə sual ünvanlaya bilərlər.
Tədris planlarının paylaşımı: İllik və aylıq tədris planları sistemdə yerləşdirilərək izlənilə bilər.
Rəqəmsal hesabatlar: Şagirdlərə dair ümumi və fərdi hesabatlar sistem tərəfindən avtomatik olaraq hazırlanır.

E-gündəliyin üstünlükləri

Elektron gündəliklərin tətbiqi müxtəlif iştirakçılar üçün çoxsaylı üstünlüklər təqdim edir:

Valideynlər üçün:

Şagirdin davamiyyəti və qiymətləri haqqında operativ məlumat.
Ev tapşırıqlarının vaxtında görülməsinə nəzarət imkanı.
Müəllimlə asan və sürətli əlaqə vasitəsi.
Uşağın ümumi akademik fəaliyyətinə nəzarət.

Şagirdlər üçün:

Tapşırıqları vaxtında izləmək və sistemə yükləmə imkanı.
Qiymətləri və irəliləyişlərini anında görmək.
Geri qaldığı mövzulara diqqət yetirmək üçün şəffaf təhlil imkanı.

Müəllimlər üçün:

Vaxta qənaət: yazılı sənədlərin elektronlaşdırılması.
Qiymətləndirmə və hesabat vermə prosesinin sadələşdirilməsi.
Tərəflərlə daha sürətli ünsiyyət imkanı.

Məktəblər üçün:

İdarəetmədə çeviklik və şəffaflıq.
Statistik məlumat bazalarının avtomatlaşdırılması.
Tədrisin keyfiyyətinə dair izləmə və analiz imkanları.

Azərbaycan təhsil sistemində e-gündəlik tətbiqi

Son illərdə Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü ilə Azərbaycanda məktəblərin bir çoxunda “e-gündəlik” sisteminin tətbiqinə başlanılıb. Xüsusilə “my.edu.az” və digər rəqəmsal platformalar vasitəsilə bu sistem istifadəyə verilib. Bu sistemlər müxtəlif bölgələrdə pilot layihələr kimi başladılmış, nəticədə daha çox məktəbdə tətbiq sahəsi genişləndirilib.

Təhsil sistemində e-gündəliyin tətbiqi həm mərkəzləşdirilmiş idarəetmə üçün rahatlıq yaratmış, həm də müəllim-valideyn-şagird münasibətlərini rəqəmsal əsaslarla daha sistemli hala gətirmişdir.

Texnoloji əsaslar və platformalar

E-gündəlik platformaları adətən veb-tətbiq və mobil tətbiq formatında təqdim olunur. Bu platformalar müxtəlif proqramlaşdırma dilləri (PHP, Java, Python), verilənlər bazası sistemləri (MySQL, PostgreSQL) və təhlükəsizlik alqoritmləri ilə təchiz olunur. Azərbaycanın rəsmi platformalarından biri olan “my.edu.az” istifadəçilərə dövlət tərəfindən təqdim edilən şəxsiyyət identifikasiya vasitəsi ilə giriş imkanı təqdim edir.

Bu sistemlər bir qayda olaraq:

İnfrastruktur təhlükəsizliyi (SSL sertifikatları, şifrələmə)
Məlumat ehtiyatlarının ehtiyat nüsxələnməsi
Fərdi məlumatların qorunması haqqında qanunvericiliyə uyğunluq

kimi texniki və hüquqi prinsiplərə əməl etməklə işləyir.

E-gündəlik sistemlərinin qarşılaşdığı çətinliklər

Hər bir texnoloji yenilikdə olduğu kimi, e-gündəlik sisteminin də tətbiqində müəyyən problemlər mövcuddur:

Texniki çətinliklər: İnternet bağlantısının zəif olması və ya server nasazlıqları.
İstifadəçi adaptasiyası: Xüsusilə yaşlı müəllimlərin texnologiyaya uyğunlaşmaqda çətinlik çəkməsi.
Mobil cihaz problemi: Bəzi ailələrdə bütün şagirdlərin fərdi cihazla təmin olunmaması.
Məlumatın düzgünlüyü: Qiymət və davamiyyət məlumatlarının səhv daxil edilməsi nəticəsində yanlış nəticələrin ortaya çıxması.

Təhsil prosesində şəffaflıq və e-gündəliyin rolu

E-gündəlik təhsildə şəffaflıq anlayışını köklü şəkildə dəyişdirib. Əgər əvvəllər valideynlər övladlarının yalnız semestr sonunda aldığı qiymətlə tanış olurdularsa, indi bu məlumatlara real vaxtda çıxış imkanı əldə ediblər. Eyni zamanda, tədris prosesində müəllimlərin məsuliyyəti də artıb, çünki etdikləri hər bir qeyd platformada iz buraxır və monitorinqə açıq olur.

Bu da həm idarəedici orqanların nəzarətini gücləndirir, həm də müəllimlərin fəaliyyətində hesabatlılığı artırır.

Beynəlxalq təcrübədə e-gündəlik

Azərbaycan bu sahədə inkişaf mərhələsində olsa da, dünya üzrə inkişaf etmiş ölkələrdə e-gündəlik sistemləri artıq uzun illərdir tətbiq olunur. Məsələn:

Finlandiya: “Wilma” adlı sistem vasitəsilə şagirdlərə dair bütün akademik və inzibati məlumatlar paylaşılır.
Estoniya: “eKool” platforması ölkənin ən uğurlu təhsil texnologiyalarından biri hesab edilir.
Türkiyə: “E-Okul” sistemi şagirdlərin məktəb həyatının tam əhatəli izlənməsini təmin edir.

Bu təcrübələrdən yararlanmaqla Azərbaycan da öz e-gündəlik sistemlərini daha da təkmilləşdirə bilər.

Gələcək perspektivlər və inkişaf imkanları

E-gündəlik sistemlərinin inkişafı dayanmadan davam edir. Gələcəkdə bu platformalarda aşağıdakı funksiyaların tətbiqi gözlənilir:

Süni intellekt dəstəyi ilə avtomatik qiymətləndirmə sistemləri.
Davranış analitikası və psixoloji proqnozlaşdırma.
Video dərs arxivləri və onlayn dərs izləmə inteqrasiyası.
Rəqəmsal jurnal və portfolioların yaradılması.
E-imza ilə valideyn razılıq formalarının təsdiqi.

Bu kimi imkanlar sayəsində e-gündəliklər yalnız informasiya ötürücüsü deyil, eyni zamanda tədris prosesinin aktiv bir iştirakçısına çevriləcək.

E-gündəlik sistemləri müasir təhsil mühitində innovasiyanın təcəssümüdür. Onlar tədris prosesini daha strukturlaşdırılmış, şəffaf və nəticəyönümlü hala gətirir. Eyni zamanda, bu sistemlər valideynlərin təhsilə daha fəal şəkildə cəlb olunmasına, şagirdlərin məsuliyyətinin artmasına və müəllimlərin daha səmərəli fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradır. Təhsil sistemində rəqəmsal transformasiyanın əsas sütunlarından biri olan e-gündəlik, gələcəkdə daha geniş imkanlarla fəaliyyət göstərəcək.