Günümüzdə rəqəmsallaşma həyatımızın hər sahəsini əhatə etdiyi kimi, ədliyyə sistemi də bu yeniliklərdən kənarda qalmayıb. Azərbaycan Respublikasında ədliyyənin rəqəmsallaşdırılması istiqamətində atılan ən önəmli addımlardan biri məhz Elektron Məhkəmə Sistemidir. Bu sistem, məhkəmə proseslərinin şəffaflığını, əlçatanlığını və operativliyini artırmaq məqsədilə yaradılmışdır. Gəlin, bu mühüm texnoloji yenilik haqqında daha dərindən tanış olaq.
Elektron Məhkəmə Sistemi Nədir?
Elektron Məhkəmə Sistemi — məhkəmə proseslərinin avtomatlaşdırılmış elektron platforma üzərindən idarə olunmasına imkan verən dövlət informasiya sistemidir. Bu sistem vasitəsilə vətəndaşlar, hüquqi şəxslər və dövlət qurumları öz hüquq və vəzifələri çərçivəsində məhkəməyə elektron formada müraciət edə, sənəd təqdim edə və ya prosesin gedişini online izləyə bilirlər.
Sistem, Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin təşəbbüsü və dəstəyi ilə yaradılmış və fəaliyyət göstərir. Məqsəd – vətəndaşlara rahat hüquqi yardım mühiti yaratmaq, fiziki məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq və vaxt itkisini minimuma endirməkdir.
Elektron Məhkəmə Sistemi ilə Ənənəvi Məhkəmə Prosesi Arasındakı Fərqlər
Ənənəvi məhkəmə prosesi ilə müqayisədə Elektron Məhkəmə Sistemi hüquqi xidmətlərin təqdim olunmasında köklü dəyişikliklərə səbəb olub. Ənənəvi sistemdə vətəndaşlar öz sənədlərini fiziki olaraq məhkəməyə təqdim etməli, iclas günlərini telefon və ya poçtla öyrənməli və proseslərin gedişatını yalnız fiziki olaraq öyrənə bilirdilər. Bu isə həm vaxt itkisinə, həm də əlavə xərclərə səbəb olurdu.
Elektron sistemin tətbiqi bu çətinlikləri aradan qaldırıb. Artıq istifadəçilər məhdudiyyətsiz vaxt və məkanda portala daxil olaraq istənilən sənədi təqdim edə, cavab ala, məhkəmə iclasının tarixi ilə tanış ola və bildirişləri avtomatik şəkildə qəbul edə bilirlər. Həmçinin, sənədlərin rəqəmsal imza ilə təsdiqlənməsi, onların hüquqi qüvvəsinin tam şəkildə tanınmasını təmin edir.
Bu fərqliliklər vətəndaş-məhkəmə münasibətlərində etimadın artırılması, rüşvətxorluq hallarının azaldılması, bərabər hüquq mühiti və müasir yanaşma kimi nəticələr doğurur. Eyni zamanda, hüquqşünaslar və dövlət qurumları üçün iş yükünü azaldır və daha məhsuldar hüquqi fəaliyyətin əsasını qoyur.
Elektron Məhkəmə Sistemində Məlumatların Təhlükəsizliyi və Hüquqi Etibarlılığı
Elektron Məhkəmə Sistemi yalnız rahatlıq deyil, həm də yüksək səviyyədə məlumat təhlükəsizliyi və hüquqi etibarlılıq təmin edən platformadır. Məhkəmə sənədlərinin və şəxsi məlumatların internet üzərindən paylaşılması təbii olaraq bəzi suallar doğura bilər. Lakin sistem müasir texnoloji standartlara əsaslanaraq bu sahədə geniş tədbirlər görür.
İlk növbədə, sistemə giriş yalnız ASAN Login və elektron imza ilə mümkündür. Bu autentifikasiya üsulları istifadəçinin şəxsiyyətini tam dəqiqliklə təsdiqləyir və üçüncü şəxslərin sistemə müdaxiləsinin qarşısını alır. Həmçinin, sənədlərin imzalanması və təqdim olunması zamanı kriptoloji alqoritmlərdən istifadə olunur, bu da onların dəyişdirilməzliyini və məhkəmə üçün hüquqi qüvvəsini təmin edir.
Elektron Məhkəmə portalında yerləşdirilən bütün məlumatlar dövlətə məxsus serverlərdə saxlanılır və mütəmadi olaraq ehtiyat nüsxələri yaradılır. Həmçinin, sistem müxtəlif kiberhücumlara qarşı müdafiə vasitələri ilə təchiz olunub. Bu yanaşma, istifadəçilərin şəxsi və hüquqi məlumatlarının qorunmasını təmin etməklə yanaşı, məhkəmə prosesində etibarlılıq və şəffaflığın təmin olunmasına xidmət edir.
Nəticə olaraq, Elektron Məhkəmə yalnız texnoloji yenilik deyil, həm də təhlükəsizliklə bərabər hüquqi etimad təmin edən platformadır. Bu isə vətəndaşların rahat və inamlı hüquq mühitində fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradır.
Elektron Məhkəmə Sisteminin Əsas Xidmətləri
- Şəxsi Kabinet Sistemi
Elektron Məhkəmə portalında qeydiyyatdan keçən hər bir istifadəçi üçün şəxsi kabinet yaradılır. Bu şəxsi kabinet vasitəsilə istifadəçi öz işləri, sənədləri və məhkəmə prosesləri ilə bağlı məlumatlara çıxış əldə edir. Həmçinin:- Məhkəmə bildirişləri
- Qrafiklər və iclas vaxtları
- Proseslərin statusları
rahat şəkildə görüntülənə bilər.
- Elektron Müraciət İmkanı
Vətəndaşlar və hüquqi şəxslər məhkəməyə elektron formada müraciət edə bilərlər. İstər iddia ərizəsi, istərsə də şikayət və vəsatətlər sistemə daxil edilərək qeydiyyata alınır və müvafiq məhkəməyə yönləndirilir. - Elektron Qeydiyyat Prosesi
Elektron Məhkəmə sistemindən istifadə üçün ilk addım elektron qeydiyyatdır. Bunun üçün ya ASAN Login, ya da e-imza vasitəsilə autentifikasiya tələb olunur. Qeydiyyat tamamlandıqdan sonra sistemdə istifadəçi hesabı açılır. - Elektron Bildirişlər və İclas Cədvəli
Ənənəvi kağız formatlı bildirişlər artıq elektron versiya ilə əvəzlənib. İstifadəçilərə SMS və e-mail vasitəsilə məhkəmə iclası barədə əvvəlcədən bildiriş göndərilir. - Sənəd Dövriyyəsi
Məhkəmə prosesində təqdim olunan sənədlər elektron formada portala yüklənir. Bu, həm kağız sərfiyyatını azaldır, həm də sənədlərin təhlükəsiz və əlçatan saxlanmasını təmin edir.
Elektron Məhkəmənin Üstünlükləri
- Əlçatanlıq: İstənilən yerdən, istənilən vaxt sistemə daxil olaraq hüquqi işlərə nəzarət etmək mümkündür.
- Şəffaflıq: Bütün proseslər real vaxtda izlənilə bildiyi üçün korrupsiya və manipulyasiya ehtimalı azalır.
- Vaxt Qənəəti: İclaslara fiziki getmədən sənəd təqdim etmək, bildirişləri almaq və cavab göndərmək mümkündür.
- Ətraf Mühitə Təsirin Azaldılması: Kağız istifadəsinin azalması nəticəsində ekoloji fayda da əldə olunur.
Elektron Məhkəmə Qaynar Xətti və Əlaqə
İstifadəçilərin sistemdən düzgün istifadəsi, texniki sualları və dəstək ehtiyaclarını qarşılamaq üçün Elektron Məhkəmə Qaynar Xətti yaradılmışdır. Qaynar xətt vasitəsilə aşağıdakı mövzularda dəstək almaq mümkündür:
- Şəxsi kabinetə girişdə çətinlik
- Sənəd yükləmə və təqdim etmə
- Elektron imza problemləri
- Sistemdə qeydiyyat və autentifikasiya
Əlaqə nömrəsi və e-mail vasitəsilə müraciət edən hər bir vətəndaşın sorğusuna cavab verilir.
Əlaqə vasitələri:
- Qaynar xətt: 887
- E-mail: [email protected]
- Rəsmi sayt: www.emehkeme.gov.az
Elektron Məhkəmədə Qeydiyyat və İstifadə Qaydaları
Qeydiyyat üçün lazım olan addımlar:
- www.emehkeme.gov.az saytına daxil olun.
- “Qeydiyyatdan keç” bölməsinə klikləyin.
- ASAN Login və ya e-imza ilə autentifikasiya olun.
- Şəxsi məlumatlarınızı daxil edərək sistemdə profil yaradın.
- Qeydiyyat başa çatdıqdan sonra sizə şəxsi kabinet təqdim olunur.
İstifadəçi növləri:
- Fiziki şəxslər
- Hüquqi şəxslər
- Vəkillər və hüquqşünaslar
- Dövlət orqanları
Hər bir istifadəçi qrupu üçün sistem fərqli funksional imkanlar təqdim edir. Məsələn, vəkillər işləri idarə edə, sənədləri elektron imza ilə təsdiqləyə və müvəkkillərinin adından elektron müraciət edə bilərlər.
Elektron Məhkəmə: Gələcəyin Ədalət Platforması
Rəqəmsal texnologiyalar məhkəmə sisteminə yalnız texniki rahatlıq gətirmir, həm də vətəndaş-məhkəmə münasibətlərində yeni bir mərhələ açır. Elektron Məhkəmə vasitəsilə artıq hər kəs ədalətə daha asan çatır, proseslərə daha çox nəzarət edir və hüquq sistemində daha aktiv iştirakçıya çevrilir.
Azərbaycanın bu sahədəki təcrübəsi, region üçün bir nümunə olaraq qiymətləndirilir. Gələcəkdə sistemin daha da təkmilləşdirilməsi və süni intellekt texnologiyalarının tətbiqi ilə hüquqi xidmətlərin keyfiyyətinin daha da yüksələcəyi gözlənilir.
Elektron Məhkəmə Sistemi Azərbaycanın ədliyyə sahəsindəki modern yanaşmalarından biridir. Bu sistem təkcə texnoloji yenilik deyil, eyni zamanda vətəndaşlara göstərilən hüquqi xidmətin keyfiyyətinin artırılmasına yönəlmiş bir islahatdır. İstənilən vətəndaş bu sistemə qoşularaq öz hüquqlarını müdafiə edə, məhkəmə işlərini rahat və şəffaf formada idarə edə bilər. Artıq ədalət daha bir addım yaxınınızdadır – sadəcə bir klik qədər uzaqda!
