Azərbaycanın zəngin mədəni irsinin ən parlaq incilərindən biri, milli rəqs sənətinin şah əsərlərini yaradan, səhnə mədəniyyətinə yeni nəfəs gətirən Əminə Dilbazidir. Onun həyatı və fəaliyyəti, yalnız sənət dünyasında deyil, həm də cəmiyyətin mədəni inkişafında silinməz izlər qoymuşdur. Əminə Dilbazinin həyat yoluna, sənətinə, pedaqoji fəaliyyətinə və qazandığı mükafatlara nəzər salaq.
Həyatı və Ailəsi
Əminə Paşa qızı Dilbazi 26 dekabr 1919-cu ildə Azərbaycanın Qazax rayonunun kəndlərindən birində anadan olmuşdur. Uşaqlıq dövrü Bakıda keçmişdir. Ailəsi ilə birlikdə şəhərə köçdükdən sonra, atası onu oğlan kimi böyüdərək, ona idmanla məşğul olmağı tövsiyə etmişdir. Bu dövrdə o, yüngül atletika ilə məşğul olmuş və bir çox yarışlarda birincilik qazanmışdır .
Əminə xanımın ailəsi musiqi və incəsənət sahəsində tanınmış şəxslərdən ibarət idi. Onun həyat yoldaşı, məşhur bəstəkar və dirijor Cövdət Hacıyev olmuşdur. Bu ailə, Azərbaycan musiqi və incəsənətinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Əminə xanımın oğlu, tanınmış dirijor İsmayıl Hacıyev, hazırda Kanada Silken Yol Orkestrinin rəhbəridir .
Səhnə Fəaliyyəti
Əminə Dilbazi, 1935-ci ildə Azərbaycan Xalq Rəqs Ansamblının yaradılması məqsədilə keçirilən müsabiqədə iştirak etmiş və xüsusi qabiliyyəti ilə fərqlənmişdir. Həmin ildən etibarən ansamblda fəaliyyətə başlamışdır. 1935-ci ildə Üzeyir Hacıbəyovun bəstələdiyi “Kolxoz çölləri” mahnısı əsasında ilk rəqsini qurmuş və ifa etmişdir. Bu ifa, onun peşəkar rəqqasə kimi ilk addımı olmuşdur .
Əminə xanım, 1936–1969-cu illərdə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti olaraq çalışmış və burada müxtəlif illərdə rəqs qrupuna rəhbərlik etmişdir. O, həmçinin 1959-cu ildə Azərbaycan Tibb İnstitutunun yaratdığı “Çinar” tələbə rəqs kollektivinə, 1962–1965-ci illərdə Azərbaycan Mahnı və Rəqs Ansamblına, 1967–1968-ci illərdə isə “Sevinc” rəqs ansamblına rəhbərlik etmişdir .
Əminə xanımın ifa etdiyi “İnnabı”, “Tərəkəmə”, “Vağzalı”, “Turacı”, “Naz eləmə” kimi rəqslər xüsusilə məşhur olmuşdur. Onun repertuarında rus, ukrayna, özbək, ərəb və digər xalqların rəqsləri də yer almışdır. Bu, onun sənətinin zənginliyini və müxtəlifliyini göstərir .
Pedaqoji Fəaliyyəti
Əminə Dilbazi, 1949-cu ildən etibarən Bakı Xoreoqrafiya Məktəbində pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. O, burada uzun illər ərzində milli rəqslərin tədrisi ilə məşğul olmuş və yüzlərlə tələbə yetişdirmişdir. Onun rəhbərliyi altında, tələbələr yalnız texniki bacarıqlar deyil, həm də milli rəqslərin incəliklərini öyrənmişlər.
Əminə xanımın pedaqoji fəaliyyəti yalnız Bakı ilə məhdudlaşmamışdır. O, müxtəlif bölgələrdə də ustad dərsləri keçmiş və milli rəqs sənətinin inkişafına töhfə vermişdir. Onun tədris etdiyi tələbələr arasında tanınmış rəqqasələr və xoreoqraflar yetişmişdir .
Kino və Teatrda Fəaliyyət
Əminə Dilbazi, bir çox filmlərdə və teatr tamaşalarında rəqslərə quruluş vermişdir. O, “Leyli və Məcnun” operasında, “Arşın Mal Alan” və “O olmasın bu olsun” musiqili komediyalarında rəqslərə quruluş vermişdir. Həmçinin, “Dədə Qorqud”, “Azərbaycan toyu”, “Bir bağçanın gülləri” kimi səhnə əsərlərində əsas partiyaların ifaçısı olmuşdur .
Onun quruluş verdiyi rəqslər, yalnız texniki baxımdan deyil, həm də estetik cəhətdən yüksək səviyyədə olmuşdur. Əminə xanımın ifa etdiyi “İnnabı”, “Tərəkəmə”, “Vağzalı”, “Turacı”, “Naz eləmə” kimi rəqslər, tamaşaçılar tərəfindən böyük rəğbətlə qarşılanmışdır .
Mükafatları və Təltifləri
Əminə Dilbazi, sənət sahəsindəki xidmətlərinə görə bir çox mükafat və təltiflərə layiq görülmüşdür. O, 1954-cü ildə “Azərbaycan SSR əməkdar artisti”, 1959-cu ildə isə “Azərbaycan SSR xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülmüşdür. 1999-cu ildə “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir .
Həmçinin, 1957-ci ildə Moskvada keçirilən tələbə və gənclərin 6-cı ümumdünya festivalında qızıl medala layiq görülmüşdür. 2002-ci ildə isə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü ilə təltif edilmişdir .
Əminə Dilbazi, Azərbaycan rəqs sənətinin inkişafında və təbliğində müstəsna xidmətlər göstərmişdir. Onun həyatı və fəaliyyəti, yalnız sənət dünyasında deyil, həm də cəmiyyətin mədəni inkişafında silinməz izlər qoymuşdur. O, milli rəqslərin incəliklərini özünəməxsus üslubda təqdim etmiş və bu sənəti yeni zirvələrə daşımışdır. Əminə xanımın irsi, gələcək nəsillər üçün əvəzsiz bir xəzinə olaraq qalacaqdır.
Ən Çox Verilən Suallar
1. Əminə Dilbazi kimdir?
Əminə Dilbazi Azərbaycan milli rəqs sənətinin tanınmış nümayəndəsidir, xalq artisti, görkəmli balet ustası və pedaqoq olmuşdur.
2. Əminə Dilbazi nə zaman və harada anadan olub?
O, 26 dekabr 1919-cu ildə Qazax şəhərində dünyaya gəlib.
3. Əminə Dilbazi hansı sahədə fəaliyyət göstərib?
O, əsasən milli rəqs sənətində çalışıb və uzun illər səhnədə solo çıxışlar edib.
4. Əminə Dilbazinin əsas uğurları hansılardır?
O, bir çox beynəlxalq festivallarda iştirak edib, Azərbaycanı dünya arenasında uğurla təmsil edib və “Azərbaycan SSR xalq artisti” fəxri adına layiq görülüb.
5. Əminə Dilbazi hansı məşhur rəqslərin ifaçısı olub?
O, “Qarabağ”, “Naz eləmə”, “Tərəkəmə” kimi bir çox milli rəqslərin mahir ifaçısı kimi tanınıb.
6. Əminə Dilbazi hansı mükafatlara və titullara sahib olub?
O, “Azərbaycan SSR xalq artisti”, “Şərəf nişanı” ordeni, “Əməkdar incəsənət xadimi” kimi titullara və digər bir çox dövlət təltiflərinə layiq görülüb.
7. Əminə Dilbazi nə vaxt vəfat edib?
O, 30 aprel 2010-cu ildə Bakı şəhərində vəfat edib.
8. Əminə Dilbazinin milli rəqs sənətinə təsiri nədən ibarətdir?
Onun fəaliyyəti nəticəsində Azərbaycan rəqs məktəbi formalaşıb, milli rəqslərin təbliği və inkişafında böyük rol oynayıb.
9. Əminə Dilbazi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olubmu?
Bəli, o, uzun illər ərzində gənc rəqqasların yetişdirilməsində, Azərbaycan Dövlət Rəqs Ansamblının yaradılmasında və inkişafında mühüm rol oynayıb.
10. Əminə Dilbazinin irsi bu gün necə yad edilir?
Onun xatirəsi konsertlər, müsabiqələr və müxtəlif tədbirlər vasitəsilə yad edilir, adı Azərbaycan incəsənət tarixində xüsusi yer tutur.
