İslam dünyasının ən mühüm ziyarətlərindən biri olan Ərbəin ziyarəti, milyonlarla insanın hər il İraqın Kərbəla şəhərinə axışdığı, dərin dini, mənəvi və tarixi əhəmiyyət daşıyan mərasimlərdən biridir. Ərbəin ziyarəti İmam Hüseynin (ə) və Kərbəla şəhidlərinin faciəli qətliamının qırxıncı gününə təsadüf edir. Bu ziyarət təkcə dini bir mərasim deyil, eyni zamanda haqqa, ədalətə, zülmə qarşı mübarizəyə sədaqətin simvoludur.
Ərbəin günündə Kərbəla şəhərinə axışan milyonlarla zəvvarın etdiyi uzun yürüş, əslində İslam tarixində baş vermiş ən böyük fədakarlıq hadisəsinə – Kərbəla faciəsinə dərin ehtiramın və əzmin təzahürüdür. Tarix boyu Ərbəin ziyarəti müsəlmanlar arasında təkcə dini yox, həm də sosial həmrəyliyin, birlik və bərabərliyin güclənməsinə səbəb olub.
Ərbəin Ziyarətinin Tarixi Mənşəyi
Ərbəin ziyarətinin kökləri VII əsrin sonlarına, 680-ci ilin Məhərrəm ayının 10-da Kərbəla çölündə baş verən tarixi faciəyə bağlıdır. Həzrət Əli ibn Əbu Talibin (ə) oğlu, Peyğəmbər nəvəsi İmam Hüseyn (ə) və onun 72 tərəfdarı Yezid ibn Müaviyənin zalım hakimiyyətinə qarşı çıxdıqları üçün Kərbəlada şəhid edilmişdilər.
Kərbəla faciəsindən qırx gün sonra, yəni səfər ayının 20-də ilk dəfə İmam Hüseynin (ə) məzarı ziyarət edilmişdi. Tarixi mənbələrə görə, İmam Hüseynin şəhadətindən sonra onun ailəsi və yaxınları əsir götürülərək Şama aparılmış, oradan isə yenidən Kərbəlaya qayıtmışdılar. Həmin qırxıncı gün Kərbəlada ilk böyük anım və ziyarət mərasimi təşkil olunmuşdu.
Ərbəin ziyarəti zaman keçdikcə bütün müsəlman aləmində yayılaraq, xüsusilə şiə məzhəbinin mənəvi həyatında ayrılmaz bir hissəyə çevrilib.
Ərbəin Gününün Dini Əhəmiyyəti
Ərbəin sözü ərəb dilində “qırx” mənasını verir və bu gün İmam Hüseynin (ə) şəhadətinin 40-cı günü hesab olunur. Ərbəin İslamda xüsusi dini anlam daşıyan qırx günlük matəm və xatirə mərasimləri ənənəsinin bir hissəsidir. Bir çox dini inanclarda qırx sayının mənəvi dəyəri böyükdür. İslamda da bu ənənə İmam Hüseynin (ə) ziyarəti ilə daha da möhkəmlənib.
Ərbəin gününün dini əhəmiyyəti aşağıdakı məqamlarla ölçülür:
- İmam Hüseynin (ə) zülmə qarşı duruşunun yad edilməsi
- İslamın haqq-ədalət prinsipinin təbliği
- Şəhidlərin xatirəsinin əziz tutulması
- Zəvvarlar arasında birlik, həmrəylik və mənəvi oyanışın təşviqi
Ərbəin , İslam ümmətinə təkcə matəm günü deyil, həm də zülmün qarşısında susmamağın vacibliyini xatırladan mühüm tarixdir.
Ərbəin Ziyarətinin Ənənəsi və İcra Qaydası
Ərbəin ziyarətinin ənənəsi əsrlər boyu dəyişməz qalıb və zəvvarlar tərəfindən eyni ruhda icra olunur. Ənənənin əsas qayəsi Kərbəla şəhərinə uzun məsafələr qət edərək piyada ziyarətdir. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən zəvvarlar toplaşaraq günlərlə, hətta həftələrlə piyada yol gedərək Kərbəlaya çatıblar.
Ən çox yayılan ziyarət yolu Nəcəfdən Kərbəlaya qədər olan 80 km məsafədir. Zəvvarlar bu yolu 3-4 gün ərzində qət edirlər. Yol boyunca səyyar çadırlar, istirahət məkanları, pulsuz yemək və su paylayan xidmət mərkəzləri (mavkiblər) qurulur. İnsanlar heç bir maddi qarşılıq gözləmədən zəvvarlara xidmət edirlər.
Ərbəin ziyarətində iştirak edənlər dua edir, Quran oxuyur, mərsiyələr deyir və İmam Hüseynin (ə) şəhadətini yad edirlər. Hər il milyonlarla insan bu ənənəyə qoşularaq, mənəvi bir atmosferdə ziyarəti həyata keçirir.
Ərbəin ziyarəti dünyada ən böyük dini mərasimlərdən biridir. Hər il iştirak edən zəvvarların sayı rekord həddə çatır. Aşağıdakı statistik göstəricilər bunu təsdiq edir:
- 2014-cü ildə 17 milyon zəvvar Kərbəlaya toplaşıb
- 2017-ci ildə bu rəqəm 20 milyonu keçib
- 2023-cü ildə isə təxminən 22 milyon insan Ərbəin ziyarətinə qatılıb
- Zəvvarlar əsasən İran, İraq, Azərbaycan, Pakistan, Hindistan, Livan, Əfqanıstan, Türkiyə və Avropa ölkələrindən gəlir
Ərbəinziyarəti İslam dünyasında müsəlmanlar arasında dini həmrəyliyin və mənəvi birliyin göstəricisidir.
Ərbəin Ziyarətinin Siyasi və Sosial Təsiri
Ərbəin ziyarəti yalnız dini baxımdan deyil, həm də siyasi və sosial aspektdən böyük əhəmiyyət daşıyır. Ziyarətin aşağıdakı təsirləri xüsusilə qeyd edilir:
- Zülmə və haqsızlığa qarşı birliyin nümayiş etdirilməsi
- İslam dünyasında məzhəblərarası dialoqun gücləndirilməsi
- Sosial yardımlaşma və qonaqpərvərlik ənənələrinin möhkəmlənməsi
- İmam Hüseynin (ə) haqq uğrunda mübarizəsinin canlı saxlanılması
- Dünyaya sülh, ədalət və azadlıq mesajının verilməsi
Ərbəin ziyarəti, xüsusilə müasir dövrdə İslam dünyasında birlik çağırışının və zülmə qarşı etirazın simvoluna çevrilib.
Azərbaycanlıların Ərbəin Ziyarətində İştirakı
Son illərdə Azərbaycanlı zəvvarların da Ərbəin ziyarətində iştirakı xeyli artıb. Minlərlə azərbaycanlı hər il Nəcəfdən Kərbəlaya piyada yürüşə qatılır. Azərbaycandan İraqa xüsusi ziyarət qrupları təşkil olunur və zəvvarlara bələdçilər xidmət göstərir.
Azərbaycanlıların Ərbəin ziyarətində iştirakının əsas səbəbləri bunlardır:
- İmam Hüseynə (ə) və Kərbəla şəhidlərinə sevgi və bağlılıq
- İslam birliyinin gücləndirilməsinə töhfə vermək
- Milli və dini mənəviyyatın yaşadılması
- İmam Hüseynin (ə) haqq mübarizəsinin təbliği
Azərbaycanlı zəvvarlar da Ərbəin yürüşündə digər müsəlmanlarla birlikdə eyni ruhda ziyarəti həyata keçirir, müxtəlif dini tədbirlərdə və dualarda iştirak edirlər.
Ərbəin Ziyarətinin Təhlükəsizlik və Təşkilati Aspektləri
Ərbəin ziyarəti milyonlarla insanın toplaşdığı böyük bir tədbir olduğundan təhlükəsizlik və logistika məsələləri xüsusi əhəmiyyət daşıyır. İraq dövləti və könüllü təşkilatlar aşağıdakı tədbirləri həyata keçirirlər:
- Yol boyu təhlükəsizlik xidmətlərinin gücləndirilməsi
- İstirahət və tibbi yardım məntəqələrinin qurulması
- Nəqliyyat və yol infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi
- Zəvvarların qida və su ehtiyaclarının ödənilməsi
- Sərhəd keçidlərinin sadələşdirilməsi və sürətləndirilməsi
Bütün bu tədbirlər zəvvarların ziyarətini rahat və təhlükəsiz şəkildə həyata keçirməsinə imkan yaradır.
Ərbəin Ziyarətinin Mədəni və Mənəvi Mirası
Ərbəin ziyarəti zəngin dini və mədəni mirasın yaşadıldığı mühüm hadisədir. Bu ziyarət zamanı xalq arasında aşağıdakı mədəni dəyərlər daha da güclənir:
- Qonaqpərvərlik və fədakarlıq ənənələri
- Milli və dini musiqilərin ifası (mərsiyə, ilahi)
- Rəssamlıq və sənət əsərlərinin sərgilənməsi
- Kitab və dini nəşrlərin pulsuz paylanması
- Xeyriyyə tədbirlərinin təşkili
Ərbəin ziyarəti vasitəsilə İslam dünyasının müxtəlif xalqları arasında mədəniyyətlərarası dialoq və əməkdaşlıq təşviq olunur.
Ərbəin ziyarəti müsəlmanların birliyi, vəhdəti və zülmə qarşı duruşunun simvolu olmaqla bərabər, dünya miqyasında ən böyük dini-mənəvi tədbirlərdən biridir. İmam Hüseynin (ə) haqq mübarizəsinə sədaqət, ədalətə və azadlığa bağlılıq bu ziyarətin əsas mesajıdır.
Azərbaycan da daxil olmaqla, müxtəlif ölkələrdən milyonlarla insanın bir araya gəlməsi İslam ümmətinin gücünü və mənəvi dəyərlərə olan inamını bir daha nümayiş etdirir. Ərbəin ziyarəti əsrlər boyu olduğu kimi bu gün də bəşəriyyət üçün haqq, sülh və ədalət çağırışıdır.
Ən Çox Verilən Suallar
Ərbəin sözü ərəb dilində ‘qırx’ mənasını verir və İmam Hüseynin (ə) şəhadətindən qırx gün sonra keçirilən anım və ziyarət gününü bildirir.
Ərbəin ziyarəti hicri təqvimi ilə səfər ayının 20-də keçirilir. Bu tarix Aşura günündən 40 gün sonraya təsadüf edir.
Zəvvarlar Kərbəlaya piyada yürüş edir, İmam Hüseynin (ə) və digər Kərbəla şəhidlərinin məzarlarını ziyarət edir, dualar oxuyur və dini mərasimlərdə iştirak edirlər.
Ərbəin ziyarətinə hər il təxminən 20-22 milyon insan qatılır. Bu, dünyada ən böyük dini mərasimlərdən biri hesab olunur.
Ərbəin ziyarətinə məzhəbindən və milliyyətindən asılı olmayaraq hər kəs qoşula bilər. İmam Hüseynin (ə) haqq mübarizəsinə hörmət edən hər bir şəxs iştirak edə bilər.
Piyada yürüş zəvvarların İmam Hüseynə (ə) olan sevgisini, sədaqətini və fədakarlığını ifadə edir. Bu, zülmə qarşı birliyin və haqqa sədaqətin simvoludur.
Yol boyunca zəvvarlara pulsuz qida, su, tibbi yardım, istirahət məkanları və digər sosial xidmətlər təqdim olunur. Könüllülər zəvvarlara xidmət edir.
Bəli, hər il minlərlə azərbaycanlı zəvvar Ərbəin ziyarətinə qatılır və xüsusilə Nəcəfdən Kərbəlaya qədər piyada yürüşə qoşulurlar.
İraq hökuməti və müxtəlif könüllü təşkilatlar tərəfindən təhlükəsizlik tədbirləri görülür. Yollar, sərhəd keçidləri və istirahət məkanları nəzarət altındadır.
Ərbəin ziyarətinin əsas məqsədi İmam Hüseynin (ə) haqq mübarizəsini yad etmək, zülmə qarşı duruş nümayiş etdirmək və müsəlmanlar arasında birlik və həmrəyliyi gücləndirməkdir.
