Eşitmə qabiliyyəti insan əlaqəsinin, ictimai adaptasiyasının və ətraf mühitə olan reaksiya imkanlarının təməl komponentidir. Həyatın keyfiyyətini birbaşa şəkildə təsir altına alan eşitmə bacarığının itirilməsi ya da azalması insanların sosial, emosional və psixoloji durumunu dəyişə bilir. Bu kimi hallarda texnologiya yardıma gəlir və eşitmə cihazları bu ehtiyacı qarşılayan ən effektiv vasitələrdən birinə çevrilir.
Son illərdə Azərbaycanda da eşitmə cihazlarına olan maraq artmışdır. Həm uşaqlar, həm gənclər, həm də yaşlı nəsillər üçün müasir texnologiya əsaslı eşitmə aparatları təqdim olunur.
Eşitmə cihazı nədir və hansı məqsədlə istifadə olunur?
Eşitmə cihazı eşitmə qabiliyyətində qüsur olan şəxslərə səsləri daha yaxşı eşitmək imkanı yaradan elektron cihazdır. Bu cihazlar əsasən xarici səsləri qəbul edib onları gücləndirərək qulağa ötürür. Beləliklə, eşitmə itkisi olan şəxslər gündəlik həyat fəaliyyətlərini daha rahat şəkildə yerinə yetirə bilirlər. Eşitmə cihazlarının istifadəsi, həmçinin insanın sosial həyatla əlaqəsini qorumağa və psixoloji təcridin qarşısını almağa kömək edir.
Eşitmə cihazlarının növləri və fərqləri
Texnologiyanın inkişafı eşitmə cihazlarının müxtəlif növlərinin yaranmasına səbəb olmuşdur. Əsasən bu növlərə daxildir:
- Qulaq arxası cihazlar (BTE) – klassik və geniş yayılmış formadır. Səs prosessoru qulağın arxasında yerləşir və səs qulaq içi boru vasitəsilə ötürülür.
- Qulaq içi cihazlar (ITE, ITC) – daha kiçik və estetik görkəmli olub qulaq içərisinə yerləşdirilir.
- Tam qulaq içi (CIC) – tamamilə qulaq kanalında gizlədilir, görünməzdir.
- Rəqəmsal eşitmə cihazları – süni intellekt və proqramlaşdırma ilə səsləri fərqli şəkildə emal edir, fərdi tənzimləmə imkanı verir.
Bu fərqliliklər istifadəçinin eşitmə itkisi dərəcəsinə, yaşına və gündəlik ehtiyaclarına uyğun olaraq seçilir.
Eşitmə cihazı necə işləyir?
Eşitmə cihazları üç əsas hissədən ibarətdir: mikrofon, gücləndirici və dinamika. Cihazın mikrofonu ətrafdakı səsləri qəbul edir. Daha sonra bu səslər gücləndirici blokda elektron siqnallara çevrilir və səsin şiddəti artırılır. Nəhayət, dinamika vasitəsilə bu siqnallar istifadəçinin qulağına ötürülür. Rəqəmsal cihazlarda bu proses daha mürəkkəb alqoritmlərlə baş verir, səsin səviyyəsi, tezliyi, arxa fon filtrasiyası və digər detallar fərdi şəkildə tənzimlənə bilir.
Eşitmə aparatları qiymətləri və maliyyət faktorları
Eşitmə cihazlarının qiyməti bir neçə faktordan asılıdır: cihazın texniki səviyyəsi, növü, brendi, əlavə funksiyaları və tənzimləmə imkanları. Azərbaycanda eşitmə cihazlarının qiymətləri təxminən 200 manatdan başlayaraq, 3000 manata qədər çata bilər. Ən sadə analog modellər daha ucuz olsa da, onların funksionallığı məhduddur. Rəqəmsal, proqramlaşdırıla bilən və bluetooth bağlantılı modellər isə daha yüksək qiymətlidir. Eyni zamanda, qiymətə qulaq qəlibi, konsultasiya, test və xidmətlər də daxil ola bilər.
Uşaqlar üçün eşitmə cihazları və xüsusi yanaşma
Uşaqlarda eşitmə itkisi erkən dövrlərdə müəyyənləşməli və düzgün cihaz seçimi ilə müdaxilə edilməlidir. Uşaq üçün nəzərdə tutulan eşitmə aparatları onların anatomiya və fiziologiyasına uyğun hazırlanır. Bu cihazlar daha yüngül, dayanıqlı və rəngli dizaynlarla təchiz olunur. Uşaq cihazları həmçinin xüsusi kilidləmə sistemi ilə gəlir ki, bu da təhlükəsizlik baxımından vacibdir. Eyni zamanda, uşaqlarda eşitmə cihazı istifadəsi ilə yanaşı nitq inkişafına dəstək proqramları və mütəmadi tibbi nəzarət də tələb olunur.
Eşitmə cihazı hansı qulağa taxılır və necə düzgün istifadə olunur?
Cihazın hansı qulağa taxılması, eşitmə itkisi olan qulaq və ya hər iki qulağın vəziyyətinə əsasən müəyyən olunur. Audioloji testlər nəticəsində cihazın sağ, sol və ya hər iki qulaq üçün uyğunluğu müəyyən edilir. Cihaz düzgün yerləşdirilməzsə, həm effekt azalır, həm də qulaqda diskomfort yarana bilər. Həkim tövsiyəsi ilə cihazın yerləşmə forması və tənzimləməsi seçilir. Gündəlik istifadə qaydalarına əməl edilməlidir: cihazın tozdan, sudan və zərbədən qorunması, batareyaların vaxtında dəyişdirilməsi və təmizliyi vacibdir.
Eşitmə cihazı dövlət tərəfindən verilir?
Azərbaycanda bəzi hallarda eşitmə cihazları dövlət tərəfindən təmin edilir. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən xüsusi tibbi göstəriş olan şəxslərə pulsuz və ya güzəştli əsaslarla eşitmə cihazları təqdim olunur. Bu, əsasən əlillik dərəcəsi olan uşaqlar və yaşlı şəxslərə aid edilir. Bunun üçün ilkin olaraq həkim rəyi, audioloji test nəticələri və sosial müdafiə sənədləri təqdim olunmalıdır. Bu imkan, xüsusilə aşağı gəlirli ailələr üçün çox əhəmiyyətlidir.
Eşitmə cihazı haradan alınır və necə seçilməlidir?
Eşitmə cihazları ixtisaslaşmış tibbi texnika mağazalarından, audioloji mərkəzlərdən və lisenziyalı distributorlardan alınmalıdır. Cihaz alarkən mütləq şəkildə audioloqun iştirakı ilə eşitmə testi keçirilməli, uyğun model seçilməli və cihazın qulaq qəlibi fərdi olaraq hazırlanmalıdır. Eyni zamanda, satış sonrası texniki dəstək və zəmanət məsələlərinə diqqət yetirilməlidir. Onlayn alış-veriş zamanı isə yalnız rəsmi distribyutor və ya rəsmi saytlar üzərindən sifariş edilməlidir.
Ən yaxşı eşitmə cihazı hansıdır və hansı brendlər tanınır?
Dünyada tanınmış bir neçə eşitmə cihazı markası vardır ki, bunlar keyfiyyət və texnologiyaları ilə seçilir. Bura Phonak (İsveçrə), Oticon (Danimarka), Widex, Siemens/Signia (Almaniya), Starkey (ABŞ), Resound (Danimarka) və Unitron daxildir. Ən yaxşı cihaz istifadəçinin eşitmə itkisi növünə, həyat tərzinə və şəxsi ehtiyaclarına uyğun olandır. Məsələn, aktiv həyat tərzi keçirən biri üçün bluetooth dəstəyi olan, suya davamlı cihaz daha əlverişlidir. Yaşlı insanlar üçün isə sadə və intuitiv cihazlar uyğun ola bilər.
Eşitmə cihazının gündəlik istifadəsi və adaptasiya prosesi
Yeni eşitmə cihazı istifadə etməyə başlayan şəxs üçün ilk günlər bir qədər çətin ola bilər. Səsə adaptasiya, qulaqdakı fiziki varlıq və yeni eşitmə təcrübəsi zamanla vərdiş halını alır. Cihaz gündəlik olaraq istifadə olunmalı, xüsusilə sosial ünsiyyət zamanı çıxarılmamalıdır. Eyni zamanda, cihazın texniki vəziyyəti və tənzimlənməsi üçün ayda bir dəfə audioloqa müraciət tövsiyə edilir. Adaptasiya müddəti fərdi olaraq dəyişsə də, orta hesabla 2–6 həftə ərzində insan tam uyğunlaşma yaşayır.
Eşitmə cihazları yalnız bir texniki vasitə deyil, həm də insanların həyat keyfiyyətini yüksəldən vacib tibbi cihazdır. İstər uşaqlarda, istər yaşlı insanlarda, istərsə də digər yaş qruplarında eşitmə problemi ilə üzləşən şəxslər üçün bu cihazlar gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrilir. Doğru cihaz seçimi, düzgün istifadəsi və mütəmadi tibbi nəzarət sayəsində insanlar həyatlarına daha inamlı davam edə bilərlər. Azərbaycanda da həm texniki, həm də sosial baxımdan bu cihazlara çıxış imkanlarının genişlənməsi, əhalinin sağlamlıq rifahına müsbət təsir göstərir.
Ən çox verilən suallar
- Eşitmə cihazı nədir?
Eşitmə cihazı səsləri gücləndirərək eşitmə problemi olan şəxslərə daha aydın eşitmə imkanı yaradan elektron qurğudur. - Eşitmə cihazlarının növləri hansılardır?
Qulaq arxası (BTE), qulaq içi (ITE, CIC), tam kanal içi və rəqəmsal cihazlar kimi fərqli növləri mövcuddur. - Eşitmə cihazı necə işləyir?
Səsləri qəbul edib elektron siqnallara çevirir, gücləndirir və qulağa ötürür. - Eşitmə aparatlarının qiymətləri neçə aralıqdadır?
Qiymətlər 200 AZN-dən başlayır və 3000 AZN-ə qədər yüksələ bilər. - Uşaqlar üçün hansı eşitmə cihazı uyğundur?
Yüngül, dayanıqlı, rəngli və təhlükəsizlik kilidli cihazlar uşaqlar üçün nəzərdə tutulur. - Eşitmə cihazı dövlət tərəfindən təmin edilir?
Bəli, sosial müdafiə proqramları çərçivəsində ehtiyacı olan şəxslərə təqdim olunur. - Cihaz hansı qulağa taxılır?
Audioloji test nəticələrinə əsasən sağ, sol və ya hər iki qulaq üçün təyin olunur. - Ən yaxşı eşitmə cihazı hansıdır?
Phonak, Oticon, Siemens/Signia, Starkey, Widex kimi brendlər yüksək keyfiyyətlidir. - Eşitmə cihazı necə alınmalıdır?
Lisenziyalı tibbi texnika mərkəzlərindən, audioloq nəzarəti ilə alınmalıdır. - Eşitmə cihazına necə uyğunlaşmaq olar?
Günbəgün istifadə, mütəmadi yoxlama və səbrlə adaptasiya prosesi həyata keçirilməlidir.
