Müasir avtomobil infrastrukturunda rahatlıq, təhlükəsizlik və çeviklik qədər vacib olan anlayışlardan biri də texniki yardım və xüsusilə evakuator xidmətidir. Yol-nəqliyyat hadisələri, avtomobilin qəfil sıradan çıxması, təkər partlaması, bataqlıq və ya palçıqda ilişmə, eləcə də dayanma-qadağa zonalarında avtomobilin cərimə ilə yerdəyişməsi kimi hallarda evakuatorlar həm sürücülərin, həm də yol hərəkətinin təhlükəsizliyini təmin edən vacib xidmətə çevrilmişdir. Bir çox sürücü evakuatorun nə olduğunu yalnız problem yaşadığı zaman anlayır. Halbuki bu xidmət, hər bir avtomobil sahibinin istənilən anda ehtiyac duya biləcəyi mühüm bir texniki təminat vasitəsidir.
Evakuator xidmətləri təkcə avtomobilin daşınması ilə məhdudlaşmır. Onlar həm də hadisə yerində təhlükəsizliyin təmin edilməsi, digər nəqliyyat vasitələrinin hərəkətinə maneələrin aradan qaldırılması və nəqliyyatın axıcılığının bərpası kimi vacib funksiyaları yerinə yetirir. Bu sahədə peşəkar xidmətin göstərilməsi yalnız müasir texniki vasitələrlə deyil, eyni zamanda sürətli reaksiya, dəqiq koordinasiya və peşəkar heyətlə mümkündür. Azərbaycanda da evakuator xidmətlərinə olan ehtiyac hər keçən il daha da artır və bu, həm avtomobil parkının genişlənməsi, həm də sürücülərin xidmətlərə çıxış imkanlarının artması ilə əlaqələndirilir.
Evakuator nədir və hansı hallarda istifadə olunur
Evakuator, texniki cəhətdən işləməyən, hərəkətsiz və ya qanunsuz parklanma səbəbilə yerdəyişməsi tələb olunan nəqliyyat vasitələrinin, texnikaların və bəzi hallarda xüsusi yüklərin bir yerdən digər yerə daşınmasını həyata keçirən xüsusi təchizatlı avtomobildir. Bu avtomobillər müxtəlif ölçülərdə və texniki göstəricilərdə ola bilər. Məsələn, kiçik minik avtomobilləri üçün nəzərdə tutulmuş sadə platformalı evakuatorlardan tutmuş, iri yük maşınlarını və xüsusi texnikaları daşıya bilən hidravlik sistemlərlə təchiz olunmuş ağırtonnajlı evakuatorlara qədər geniş çeşiddə mövcuddur.
Evakuatorun istifadə sahələrinə əsasən aşağıdakı vəziyyətlər daxildir:
- Yol qəzasına uğramış nəqliyyat vasitəsinin yoldan kənarlaşdırılması
- Texniki nasazlıq səbəbindən hərəkətsiz qalmış avtomobilin təmirə daşınması
- Qanunsuz və ya təhlükəli yerlərdə saxlanılmış avtomobillərin cərimə meydançasına aparılması
- Uzun məsafəyə köçürülən nəqliyyat vasitələrinin mühafizə şəraitində daşınması
- Təkər partlaması, yanacaq bitməsi və ya sürücü səhvləri nəticəsində avtomobilin hərəkətsiz qaldığı hallarda yardım
Evakuator növləri və texniki xüsusiyyətləri
Evakuatorlar müxtəlif təyinat və imkanlara görə fərqli kateqoriyalara ayrılır. Ən çox istifadə olunan növlər aşağıdakılardır:
- Platformalı evakuator – Ən geniş yayılmış növdür. Üzərində hərəkətli və ya sabit platforma olur. Avtomobil platforma üzərinə çıxarılaraq daşınır.
- Vinçli evakuator – Nəqliyyat vasitəsi platformaya çıxarıla bilmirsə, vinç vasitəsilə qaldırılaraq daşıma həyata keçirilir.
- Sürüşən platformalı evakuator – Hidravlik sistemlə təchiz olunmuş bu evakuatorlar vasitəsilə avtomobil özü-özlüyündə platformaya çəkilir.
- İkitərəfli evakuatorlar – Eyni anda bir neçə avtomobilin daşınması üçün istifadə olunur, adətən sərnişin və yük daşımalarında tətbiq edilir.
- Ağırtonnajlı evakuatorlar – Yük maşınları, avtobuslar və ağır texnikaların daşınması üçün nəzərdə tutulub.
Bu texniki vasitələrin hər biri xüsusi məqsədlərə xidmət edir və onların seçimi hadisənin və daşınacaq yükün ölçü və vəziyyətindən asılı olaraq aparılır. Mütəxəssislər həmişə hadisə yerinə uyğun evakuator növünü təyin edirlər.
Evakuator xidmətinin sifarişi və xidmət prosesi
Azərbaycanda evakuator xidmətlərinin sifarişi əsasən telefon vasitəsilə, mobil tətbiqlərlə və ya onlayn platformalar üzərindən həyata keçirilir. Müasir evakuator xidmətləri 24/7 rejimində işləyir və sifarişin qəbul olunmasından etibarən maksimum qısa müddətdə hadisə yerinə yönəldilir. Tipik proses aşağıdakı kimidir:
- Sürücü problem yaşadığı ərazidə mövcud ünvanı və avtomobilin vəziyyəti haqqında operatora məlumat verir.
- Operator hadisənin təbiətinə uyğun evakuator tipini müəyyənləşdirir və koordinat verir.
- Evakuator sürücüsü hadisə yerinə yaxın məsafədədirsə, adətən 15-30 dəqiqə ərzində oraya çatır.
- Avtomobil evakuator üzərinə yüklənir və təyinat nöqtəsinə daşınır.
- İcra edilən xidmətə görə müvafiq rəsmi qəbz və ya elektron sənəd təqdim olunur.
Xidmətin qiyməti məsafə, avtomobilin ölçüsü və istifadə olunan avadanlığın növündən asılı olaraq dəyişir. Böyük şəhərlərdə və xüsusilə Bakı kimi mərkəzlərdə qiymətlər digər bölgələrlə müqayisədə nisbətən yüksək ola bilər.
Evakuator xidmətlərinin hüquqi tənzimlənməsi
Azərbaycanda evakuator fəaliyyəti Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi, eləcə də Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən müəyyən qaydalarla tənzimlənir. Xüsusilə yol polisi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində qanunsuz parklanmış və ya qəza vəziyyətində olan avtomobillərin cərimə meydançalarına daşınması müvafiq qanunvericiliyə əsasən aparılır.
Evakuator xidmətləri göstərən şirkətlərin lisenziyası, texniki baxış aktları, sürücülərin təcrübəsi və hüquqi məsuliyyəti aidiyyəti orqanlar tərəfindən tənzimlənməli və nəzarət olunmalıdır. Bundan əlavə, müştərinin əmlakının daşınması zamanı baş verə biləcək zərərə görə məsuliyyət daşıyır və bu səbəbdən əksər evakuator şirkətləri sığorta xidməti ilə əməkdaşlıq edir.
Evakuator xidmətində peşəkarlığın rolu
Evakuator xidmətində yalnız texniki vasitələrin deyil, eyni zamanda personalın peşəkarlığı əsas rol oynayır. Sürücülərin hadisə yerində operativ qərar verməsi, nəqliyyatın təhlükəsiz şəkildə yüklənməsi, yolda hərəkət zamanı məsuliyyətli davranması və eyni zamanda müştəri ilə düzgün ünsiyyət qurması xidmətin keyfiyyətini müəyyən edən başlıca amillərdir. Peşəkar evakuator xidməti həm avtomobilin, həm də ətraf mühitin qorunmasına xidmət edir.
Sürücü hadisə yerinə çatan kimi avtomobilin texniki vəziyyətini qiymətləndirir, əgər mümkün olsa yerdə texniki yardım göstərir. Əgər kömək kifayət etməzsə, təhlükəsizlik qaydalarına tam riayət edərək avtomobili evakuatora yükləyir. Bütün prosesin səliqəli və qısa zamanda həyata keçirilməsi üçün sürücülərin xüsusi təlim keçməsi vacib şərtdir.
Azərbaycanda evakuator bazarının mövcud vəziyyəti
Azərbaycanda evakuator xidməti sahəsi xüsusilə Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Mingəçevir və Şirvan kimi böyük şəhərlərdə daha geniş yayılmışdır. Bakı şəhərində onlarla rəsmi qeydiyyatda olan evakuator xidməti fəaliyyət göstərir. Bundan əlavə, bəzi sığorta şirkətləri də öz müştərilərinə evakuator dəstəyi təklif edir.
Ən son illərdə mobil tətbiq və çağrı mərkəzləri ilə inteqrasiya olunmuş xidmətlər daha çox populyarlaşır. Müştərilər üçün mobil tətbiqlərdə yerin avtomatik müəyyən olunması, təxmini çatma vaxtının göstərilməsi və xidmət haqqının onlayn ödənməsi xidmətin əlçatanlığını artırır. Bütün bu amillər göstərir ki, evakuator xidməti artıq köhnə tərzdə “yardım çağırmaq” deyil, sistemli və texnoloji əsaslarla təşkil edilmiş bir xidmət növüdür.
Evakuator xidməti günümüzdə hər bir avtomobil sahibinin ehtiyac duyacağı, bəzən həyat qurtaran qədər əhəmiyyətli olan peşəkar texniki dəstək formasıdır. Qəfil nasazlıqlar, yol qəzaları və ya nəqliyyatın hərəkətsiz qalması kimi hallar istənilən vaxt baş verə bilər və belə vəziyyətlərdə operativ, güvənli və peşəkar evakuator xidmətinə malik olmaq böyük üstünlükdür. Xidmətin sadə görünməsinə baxmayaraq, onun arxasında güclü logistik sistem, hüquqi baza və peşəkar komanda dayanır. Azərbaycanda bu sahədə artan tələbat və rəqabət evakuator xidmətlərinin daha da inkişafına təkan verir. İstər fərdi, istərsə də korporativ səviyyədə, düzgün evakuator seçimi sürücülərin və sərnişinlərin təhlükəsizliyi üçün əsas təminat vasitəsinə çevrilmişdir.
Ən Çox Verilən Suallar
1. Evakuator nədir və nə işə yarayır?
Evakuator hərəkətsiz və ya nasaz avtomobillərin, eləcə də cərimə olunan nəqliyyat vasitələrinin daşınmasını həyata keçirən xüsusi texniki vasitədir.
Ənənəvi telefon zəngi, mobil tətbiqlər və ya onlayn platformalar vasitəsilə sifariş vermək mümkündür. Əksər xidmətlər 24 saat fəaliyyət göstərir.
Qiymət məsafəyə, avtomobilin ölçüsünə və istifadə olunan avadanlığa görə dəyişir. Bəzi hallarda təcili xidmət əlavə haqq tələb edir.
Texniki nasazlıq, yol qəzası, təkər partlaması, yanacağın bitməsi, qanunsuz park və sairə hallar evakuator tələb edə bilər.
Rəsmi lisenziyası olan evakuator şirkətləri daşıdıqları əmlaka görə cavabdehdir və sığorta əsasında məsuliyyət daşıyırlar.
Yol patrul xidməti ilə əlaqə saxlanmalı, cərimə ödənməli və sonra avtomobil cərimə meydançasından təhvil alınmalıdır.
Bəli. Peşəkar evakuator sürücüləri təhlükəsizlik, texniki bilik və yükləmə qaydaları üzrə təlim almış olmalıdırlar.
Əlbəttə. Şəhərlərarası və hətta ölkələrarası daşımaları həyata keçirən evakuator şirkətləri də fəaliyyət göstərir.
Əksər hallarda sənəd tələb olunmur, lakin bəzi kommersiya daşımalarında qeydiyyat və şəxsiyyət təsdiqləyici sənədlər istənilə bilər.
Avtomobilin zədələnməsinin qarşısının alınması, təhlükəsiz daşıma, operativ reaksiya və qəza halında texniki dəstək təqdim etməsi əsas üstünlüklərdir.
