Əvəz Zeynallı müasir Azərbaycan jurnalistikasının ən qalmaqallı, ən cəsur və bir o qədər də prinsipial simalarından biridir. Onun fəaliyyəti yalnız media sahəsi ilə məhdudlaşmır – hüquq, ictimai fəallıq, insan haqları müdafiəsi, siyasi şərhlər və korrupsiya ifşaları da onun peşəkar və şəxsi həyatında önəmli yer tutur. Zeynallının fəaliyyəti Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı mübarizəsində simvolik bir mövqeyə yüksəlmişdir.
Əvəz Zeynallı 1970-ci illərdə Naxçıvan MSSR-in Babək rayonunda dünyaya gəlmişdir. Azərbaycan cəmiyyətində formalaşmış, əxlaq və milli-mənəvi dəyərlərə bağlı bir ailədə böyümüşdür. Uşaqlıqdan sözə, kitaba və ədalət anlayışına xüsusi maraq göstərən Əvəz orta məktəbdə oxuyarkən artıq oxucu auditoriyasına natiq və yazıçı kimi tanınmağa başlamışdı.
Ali təhsilini Bakı Dövlət Universitetində hüquq ixtisası üzrə almışdır. Bu, onun gələcək fəaliyyətində hüquqi biliklərin dərin yer tutmasına, həm jurnalistikada, həm də hüquq müdafiə sahəsində özünü göstərməsinə şərait yaratmışdır.
Əvəz Zeynallı jurnalistikaya 1990-cı illərin əvvəllərində qədəm qoymuşdur. Müstəqilliyini yeni bərpa etmiş Azərbaycan Respublikasında mətbuatın rolu artmış, azad sözə olan tələbat yüksəlmişdi. Bu dövrdə Zeynallı müxtəlif qəzetlərdə çalışmış, siyasi və hüquqi yazılarla oxucuların diqqətini cəlb etmişdir.
Onun qələmindən çıxan yazılar təkcə məlumat ötürmürdü, həm də sual verirdi, düşündürürdü və cəmiyyətdə birgə müzakirə yaradırdı. Bu isə o dövr üçün son dərəcə cəsarətli və fərqli bir yanaşma idi.
Əvəz Zeynallının jurnalistikadakı ən böyük layihəsi 2002-ci ildə təsis etdiyi “Xural” qəzetidir. “Xural” Azərbaycanın ən sərt və radikal müxalif qəzetlərindən biri kimi tanınırdı. Qəzetin əsas məqsədi korrupsiya, insan haqları pozuntuları, vəzifəli şəxslərin qanunsuz fəaliyyəti və digər sosial problemləri ictimailəşdirmək idi.
“Xural”ın səhifələrində yer alan materiallar tez-tez səs-küyə səbəb olurdu. Zeynallı isə bu yazıların arxasında durur, fikirlərini açıq ifadə edir və heç bir təzyiqə boyun əymirdi.
Əvəz Zeynallının fəaliyyəti rəsmi dairələrin diqqətindən kənarda qalmamışdır. 2011-ci ildə o, bir neçə vəzifəli şəxsin müraciəti əsasında rüşvət alma, hədə-qorxu ilə pul tələb etmə və digər ittihamlarla həbs olunmuşdur. Bu hadisə Azərbaycan və beynəlxalq jurnalistika təşkilatlarında geniş rezonans doğurdu.
2011-ci ilin oktyabr ayında həbs olunan Zeynallı 3 ildən artıq həbsdə saxlanıldı. O, ittihamları qəbul etmədi və bildirdi ki, bu, onun jurnalistik fəaliyyəti ilə bağlı sifarişli həbslə bağlıdır.
2014-cü ildə azadlığa buraxıldıqdan sonra Əvəz Zeynallı jurnalistikaya daha güclü bir şəkildə qayıtdı. Bu dövrdə o, çap mediasından daha çox onlayn mediaya keçdi. Xural.com saytı və YouTube kanalında canlı yayımlar, şərhlər və müsahibələrlə yenidən cəmiyyətin diqqət mərkəzinə düşdü.
Onun YouTube üzərindən yayımladığı verilişlər “Xural TV” adı altında geniş auditoriya qazandı. Xural TV – də Zeynallı Azərbaycandakı siyasi, hüquqi və sosial məsələlərə dair sərbəst çıxışlar etməyə başladı.
Əvəz Zeynallının hüquq üzrə təhsili onun jurnalistik fəaliyyətindəki mühüm dayaq nöqtələrindən biridir. O, yalnız tənqid etməklə kifayətlənməyib, eyni zamanda hüquqi analizlər verib, qanun pozuntularını faktlarla izah edərək cəmiyyətdə hüquqi maarifləndirməyə dəstək olub.
Çoxsaylı vəkillərlə əməkdaşlıq edib, jurnalist həmkarlarının və siyasi fəalların hüquqlarını müdafiə edən fəaliyyətlərdə iştirak edib. Bu yönü onu jurnalistdən daha çox vətəndaş cəmiyyətinin aktiv üzvünə çevirmişdir.
Əvəz Zeynallı Azərbaycan siyasətində baş verən hadisələrə daim münasibət bildirən, iqtidar və müxalifətə eyni sərtliklə yanaşan jurnalistlərdəndir. O, hakimiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı çoxsaylı araşdırmalar aparmış, bəzi hallarda vəzifəli şəxslərin istefasını tələb etmişdir.
Bununla yanaşı, müxalif düşərgədə də populizm, qeyri-ardıcıllıq və ictimai maraqları zərbə altına alan addımlar haqqında açıq danışır. Onun bu obyektivliyi bəzən həm iqtidarın, həm də müxalifətin narazılığına səbəb olsa da, xalq arasında etimad qazandırır.
Yeni media platformalarının yayılması ilə Əvəz Zeynallı öz fəaliyyətini çap mətbuatından rəqəmsal mediaya tam şəkildə köçürmüşdür. Xural TV YouTube kanalında canlı yayımlar, videotape bloglar, ictimai diskussiyalar və müsahibələr təqdim olunur.
Bu platformada aparılan verilişlər Azərbaycanda alternativ fikir mənbəyi kimi qəbul edilir. Zeynallı burada senzura və təzyiq olmadan fikirlərini ifadə edir, qonaqları ilə açıq dialoqlar qurur və auditoriyanı bilgiləndirməyi hədəfləyir.
2022-ci ilin sonlarında Əvəz Zeynallı yenidən hüquqi çətinliklərlə üzləşmişdir. O, müəyyən cinayət ittihamları ilə saxlanılmış, lakin daha sonra məhkəmə qərarı ilə ev dustaqlığına buraxılmışdır. Zeynallı bu ittihamları da siyasi və sifarişli təzyiqlər kimi qiymətləndirmişdir.
Onun həbsi bu dəfə də geniş ictimai rezonans doğurmuş, yerli və beynəlxalq media qurumları, hüquq müdafiəçiləri və ictimaiyyət nümayəndələri onun azadlığa buraxılması üçün çağırışlar etmişdir.
Əvəz Zeynallı ailəli şəxsdir. Ailəsi onun fəaliyyətində mənəvi dayaq rolunu oynayır. Ailəsinə, ailə dəyərlərinə və mənəviyyata bağlı bir şəxs kimi tanınır. O, ailəsini cəmiyyətin təməli hesab edir və gənclərə də ailəvi məsuliyyət və etik prinsiplərə bağlılığı aşılayır.
Əvəz Zeynallı təkcə jurnalist deyil, həm də cəmiyyətə təsir edən fikir adamıdır. Onun fəaliyyəti nəticəsində bir çox sosial və siyasi məsələ gündəmə gəlib, müzakirəyə çıxarılıb, bəzən isə real nəticələr doğurub.
Əvəz Zeynallı müasir Azərbaycan cəmiyyətində söz azadlığı uğrunda mübarizənin rəmzinə çevrilmiş simalardan biridir. Onun fəaliyyəti daim mübahisələr doğurub, tənqid və təqdir obyektinə çevrilib, lakin heç vaxt laqeyd buraxmayıb. O, öz həyatını və karyerasını yalnız jurnalist kimi deyil, həm də prinsipial vətəndaş kimi aparmış, ictimaiyyətə, qanuna və həqiqətə xidmət etməyi özünə borc bilmişdir.
