CəmiyyətMeyvələrSosialYeməklər

Əzgil Turşusu : Tərkibi, Biokimyəvi Xüsusiyyətləri

Əzgil ağacı və onun meyvələri Azərbaycan təbiətinin, kənd təsərrüfatının və xalq mətbəxinin qədim və əvəzsiz hissəsidir. Bu nadir meyvənin tərkibində çoxlu vitaminlər və minerallar olduğu üçün əzgil həm təzə, həm də müxtəlif formada – mürəbbə, cem, kompot, qurudulmuş halda və turşu şəklində istifadə olunur. Xüsusilə əzgil turşusu Azərbaycan kənd həyatı və milli mətbəxində xüsusi yer tutur. Bu məhsul, həm dadı, həm faydaları, həm də sağlamlıq üçün əhəmiyyəti ilə min illərdir dəyərini qoruyub saxlayır. Əzgil turşusu təkcə qida rasionunu zənginləşdirmir, həm də bir çox xəstəliklərin qarşısını almaqda, orqanizmin gücləndirilməsində, soyuqdəymədən qorunmada xalq təbabətinin sınaqdan çıxmış reseptlərində mühüm rol oynayır.

Əzgil Turşusunun Tərkibi və Biyokimyəvi Xüsusiyyətləri

Əzgil meyvəsi zəngin biokimyəvi tərkibi ilə seçilir. Əzgil turşusunun əsas tərkib hissələri C vitamini, pektin, liflər, orqanik turşular (əsasən malik və askorbin turşusu), karbohidratlar, taninlər, müxtəlif antioksidantlar və az miqdarda A vitamini, kalium, maqnezium və dəmir kimi minerallardır. Əzgil turşusunda orqanik turşular və taninlər mədə-bağırsaq sisteminə faydalı təsir göstərir, immuniteti möhkəmləndirir və bədəni təbii yolla toksinlərdən təmizləyir. Meyvənin təbii turşməzə dadı onu həm diyetik, həm də sağlam qida məhsuluna çevirir.

Reklam

turkiyede tehsil

Əzgil Turşusunun Tarixi və Azərbaycan Mətbəxində Yeri

Əzgil turşusu Azərbaycanın qədim mətbəx ənənələrində əsas qış ehtiyatlarından biri kimi hazırlanırdı. Xüsusilə Şəki, Quba, Qusar, Lənkəran və Qərbi Azərbaycanın dağətəyi kəndlərində əzgil turşusu evlərdə ənənəvi üsullarla hazırlanıb. Əzgil turşusu həm qəlyanaltı, həm də əsas yeməklərin yanında iştahaaçan kimi verilib. Ənənəvi ailə süfrələrinin, toy və nişan mərasimlərinin ayrılmaz atributlarından biri olan bu məhsul, eyni zamanda Azərbaycan kənd mətbəxinin, təbii və ekoloji cəhətdən təmiz qida mədəniyyətinin təmsilçisidir.

Əzgil Turşusunun Hazırlanması: Ənənəvi və Müasir Yanaşmalar

Əzgil turşusunun hazırlanması üçün ilk növbədə tam yetişmiş, yumşalmış və təbii dadı formalaşmış meyvələr yığılır. Meyvələr yuyulur, bəzən qabığı bir qədər soyulur, çəyirdəkləri çıxarılır və ya bütöv saxlanılır. Əzgil turşusu adətən təbii fermentasiya ilə və ya duzlu su əlavə edilərək hazırlanır. Klassik reseptdə əzgil meyvələri qaba düzülür, üzərinə duzlu və bəzən azca sirkəli su əlavə olunur. Qapalı qabda bir neçə həftə saxlanılır və nəticədə turş, spesifik dadlı, tərkibində təbii probiotiklər və faydalı maddələr toplanmış məhsul alınır. Müasir texnologiyalar bu prosesi daha da gigiyenik və təhlükəsiz etmək üçün xüsusi şüşə və keramik qabların istifadəsini tövsiyə edir.

Əzgil Turşusunun Qida Dəyəri və Sağlamlığa Təsiri

Əzgil turşusu orqanizm üçün zəngin vitamin və minerallar mənbəyidir. Onun tərkibindəki C vitamini, xüsusilə qış aylarında immunitetin artırılması üçün vacibdir. Liflər bağırsaq fəaliyyətini tənzimləyir, pektinlər isə bədəni toksinlərdən təmizləyir. Turşunun tərkibində olan taninlər ağız boşluğunu və diş ətini möhkəmləndirir, həzm sistemini tənzimləyir və xolesterinin səviyyəsini aşağı salmağa kömək edir. Əzgil turşusu həmçinin az kalorili, pəhriz və detoks qidası kimi tövsiyə edilir.

Reklam

turkiyede tehsil

Xalq Təbabətində Əzgil Turşusu

Xalq təbabətində əzgil turşusundan müxtəlif məqsədlərlə geniş istifadə olunur. O, xüsusilə soyuqdəymə, boğaz ağrısı, mədə-bağırsaq xəstəlikləri, böyrək və qaraciyər problemləri, ağız və diş sağlamlığının bərpası üçün tövsiyə edilir. Xalq arasında əzgil turşusu “payızın dərmanı”, “soyuqdəymə əleyhinə təbii vasitə” kimi tanınır. Xüsusilə yaşlı nəsil qışda gündəlik olaraq əzgil turşusunu qəbul edərək özünü virus və mikroblardan qoruyur.

Əzgil Turşusunun Saxlanması və İstifadə Qaydaları

Əzgil turşusu sərin və quru yerdə, adətən şüşə və ya keramik qablarda saxlanılır. Açıq qabda saxlandıqda havanın təsirindən turşunun dadı və faydalı xüsusiyyətləri zəifləyə bilər. Yaxşı hazırlanmış və düzgün saxlanılan əzgil turşusu bir neçə ay keyfiyyətini saxlayır. Onu həm səhər, həm axşam yeməklərində, salat və qəlyanaltı kimi, həm də iştahaaçan olaraq süfrəyə vermək olar.

Əzgil Turşusunun Azərbaycan Mətbəxində İstifadə Yolları

Əzgil turşusu Azərbaycanda müxtəlif yeməklərin yanında istifadə edilir. Xüsusilə ət və quş yeməkləri ilə, plov və müxtəlif salatlarla uyğun gəlir. Əzgil turşusu şorba və bozbaş kimi qış yeməklərində əlavə ləzzət və vitamin mənbəyi kimi də təqdim edilir. Həmçinin o, balqabaq və digər payız meyvələri ilə birlikdə süfrəyə qoyulur. Son illərdə gurme restoranlarda da əzgil turşusundan xüsusi sousların, salatların və qəlyanaltıların hazırlanmasında istifadə olunur.

Müasir Dövrdə Əzgil Turşusuna Marağın Artması

Sağlam həyat tərzinə marağın artması və ekoloji qida məhsullarının populyarlaşması nəticəsində əzgil turşusu yenidən Azərbaycan mətbəxinin gündəminə çevrilib. Həm bazarlarda, həm də eko-yarmarkalarda, xüsusi ailə təsərrüfatlarında hazırlanmış əzgil turşuları böyük maraqla qarşılanır. Reseptlərin təkmilləşdirilməsi, məhsulun daha gigiyenik şəraitdə hazırlanması və qablaşdırılması bu məhsulu şəhər əhalisi üçün də əlçatan edib.

Əzgil Turşusunun Qorunması və Təbliği

Əzgil ağaclarının qorunması, becərilməsi və məhsullarının tanıdılması kənd təsərrüfatı və milli mətbəx üçün vacib vəzifədir. Əzgil turşusunun faydaları və sağlamlıq üçün əhəmiyyəti barədə maarifləndirmə işləri aparmaq, ənənəvi reseptləri və istifadə mədəniyyətini gənc nəslə ötürmək həm biomüxtəlifliyin, həm də milli dəyərlərin qorunmasına xidmət edir. Əzgil məhsullarının beynəlxalq bazarlara çıxarılması üçün də yeni imkanlar yaranır.

Əzgil turşusu Azərbaycan xalqının əsrlər boyu qoruduğu ənənəvi qida məhsullarından biri olmaqla yanaşı, sağlamlıq, bioloji müxtəliflik və milli irs baxımından da böyük əhəmiyyət kəsb edir. Onun zəngin tərkibi, dad və faydaları, həmçinin xalq təbabətində və mətbəxdəki yeri əzgili əvəzsiz bitkiyə və məhsula çevirir. Müasir dövrdə əzgil turşusuna marağın artması, sağlam həyat tərzinin təbliği və təbii məhsulların dəyərinin bərpa olunması bu nadir meyvənin və məhsulunun gələcək nəsillərə çatdırılmasında mühüm rol oynayır. Hər bir ailənin süfrəsində əzgil turşusu həm sağlamlıq, həm ənənə, həm də təbii ləzzət mənbəyi kimi öz mövqeyini qorumağa davam edir.

Ən çox verilən suallar

  1. Əzgil turşusu nədir?
    Əzgil turşusu tam yetişmiş əzgil meyvələrinin duzlu və ya sirkəli su ilə fermentasiya olunmuş qida məhsuludur.
  2. Əzgil turşusunun əsas faydaları hansılardır?
    İmmuniteti gücləndirir, həzmi yaxşılaşdırır, vitamin və minerallarla zəngindir.
  3. Əzgil turşusu necə hazırlanır?
    Yetişmiş əzgil meyvələri duzlu və ya azca sirkəli suya qoyulub, bir neçə həftə fermentasiya olunur.
  4. Əzgil turşusunu kimlər istifadə edə bilər?
    Demək olar ki, hər kəs, xüsusilə vitamin çatışmazlığı və mədə-bağırsaq problemləri olanlar üçün uyğundur.
  5. Əzgil turşusu hansı yeməklərlə uyğun gəlir?
    Ət, quş əti, plov, salat və müxtəlif payız yeməkləri ilə yaxşı uyğunlaşır.
  6. Əzgil turşusunu necə saxlamaq lazımdır?
    Sərin və quru yerdə, əsasən şüşə və ya keramik qabda saxlanılmalıdır.
  7. Əzgil turşusu pəhriz üçün yararlıdırmı?
    Bəli, az kalorili və lifli olduğu üçün pəhriz menyularında istifadə edilir.
  8. Əzgil turşusunun xalq təbabətində rolu nədir?
    Soyuqdəymə, həzm pozğunluğu və immunitet zəifliyi zamanı istifadə olunur.
  9. Əzgil turşusunun bazarlarda satışı varmı?
    Bəli, xüsusilə kənd təsərrüfatı yarmarkalarında və bazarlarda tapmaq mümkündür.
  10. Əzgil turşusunun istifadəsi hansı hallarda məsləhət görülmür?
    Çox turş məhsullar mədə xorasından əziyyət çəkənlər üçün məhdudiyyətlə istifadə olunmalıdır.

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Back to top button
Zəng et WhatsApp