Müasir dövrümüzdə sosial şəbəkələr həyatımızın ayrılmaz bir parçasına çevrilib. Onlar insanların bir-biri ilə asan, sürətli və sərhədsiz şəkildə əlaqə saxlamasına imkan yaradır. Bu sahənin ən böyük və nüfuzlu adlarından biri də Facebook, Azərbaycanda isə daha çox Feyzbuk kimi tanınan platformadır. Artıq uzun illərdir ki, Feyzbuk ölkəmizdə istər şəxsi, istərsə də işgüzar münasibətlər üçün istifadə olunur, xəbər mənbəyinə və biznes alətinə çevrilib.
Facebook nədir?
Facebook, 2004-cü ildə Mark Zuckerberg tərəfindən yaradılmış sosial şəbəkə platformasıdır. İlk başda ABŞ-da universitet tələbələri üçün nəzərdə tutulan bu platforma tez bir zamanda bütün dünyada məşhurlaşdı və milyonlarla istifadəçi qazandı. İndi isə Facebook təkcə ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də paylaşım, biznes, maarifləndirmə və informasiya üçün çox funksiyalı bir məkandır.
Facebook-un Tarixi və İnkişafı
Facebook-un yaradılması müasir internet tarixində dönüş nöqtəsi hesab olunur. İlk vaxtlar sadəcə Harvard Universitetində fəaliyyət göstərən Facebook, qısa müddət ərzində ABŞ-ın digər universitetlərinə, daha sonra isə bütün dünyaya yayıldı. Platforma tez bir zamanda fərdi profillər, dostluq əlaqələri, paylaşım imkanları və qruplarla milyonlarla insanı bir-birinə bağladı. 2012-ci ildən etibarən Facebook, Instagram və WhatsApp kimi digər platformaları da öz nəzarətinə aldı və bu gün dünyanın ən böyük sosial media şirkətlərindən biridir.
Facebook-un Əsas Funksiyaları və Xüsusiyyətləri
Facebook-un əsas üstünlüyü onun çoxşaxəli imkanlarında və istifadəçi dostu interfeysindədir. Platformada aşağıdakı funksiyalardan istifadə etmək mümkündür:
1. Profil Yaratmaq:
İstifadəçi Facebook-da qeydiyyatdan keçərək öz şəxsi profilini yarada, foto və məlumat əlavə edə, şəxsi maraqlarını göstərən bölmələri doldura bilər. Profil sayəsində insanlar bir-birini tapır, əlaqə saxlayır və daha yaxın olur.
2. Dost Əlavə Etmək və Şəbəkə Qurmaq:
Facebook vasitəsilə tanıdığınız və ya yeni tanış olduğunuz şəxsləri dost kimi əlavə etmək mümkündür. Bunun üçün qarşı tərəfə dostluq istəyi göndərilir. İstifadəçilər dost siyahısını genişləndirərək sosial çevrəsini artırır.
3. Paylaşım və İnformasiya Mübadiləsi:
Ən çox istifadə olunan funksiyalardan biri də status, şəkil, video, link və canlı yayım paylaşmaqdır. İstifadəçilər gündəlik həyatlarından anlar, xəbərlər, təcrübələr və hisslərini rahatlıqla paylaşa bilir. Bu, dostlar arasında daimi ünsiyyət və məlumat axını yaradır.
4. Qruplar və Səhifələr:
Maraq dairəsinə, peşəyə və ya ictimai mövzuya uyğun olaraq müxtəlif qruplara qoşulmaq və ya yeni qrup yaratmaq mümkündür. Burada istifadəçilər müzakirələr aparır, məlumat paylaşır, suallar verir və problemlərə həll tapır. Səhifələr isə əsasən şirkət, məşhur şəxslər, ictimai xadimlər və brendlər üçün nəzərdə tutulub. Azərbaycan şirkətlərinin əksəriyyəti Facebook səhifələri vasitəsilə müştəri ilə əlaqə saxlayır.
5. Facebook Messenger:
Daxili çat sistemi olan Messenger istifadəçilərə yazılı mesajlaşma, səsli və görüntülü zəng, foto və sənəd göndərmək, qrup söhbətləri qurmaq imkanı verir. Azərbaycanda ən çox istifadə olunan çat proqramlarından biridir.
6. Tədbirlər və Davetlər:
Facebook vasitəsilə müxtəlif tədbirlər (konsertlər, seminarlar, görüşlər) haqqında elanlar vermək və dostları dəvət etmək olur. Tədbirlər funksiyası vasitəsilə hər kəs tədbirə qatılıb-qatılmayacağını bildirə, tədbir haqqında əlavə məlumat ala bilər.
7. Marketplace:
Facebook-un ən yeni və populyar funksiyalarından biri də Marketplace-dir. Burada istifadəçilər pulsuz elan yerləşdirə, məhsul və xidmət sata və ya ala bilirlər. Azərbaycanda bu funksiya ikinci əl əşyaların alqı-satqısı üçün geniş istifadə olunur.
8. Reklam və Biznes:
Facebook biznes üçün güclü reklam və analitika alətləri təqdim edir. Şirkətlər öz məhsullarını, xidmətlərini hədəflənmiş reklamlar vasitəsilə minlərlə potensial müştəriyə çatdıra bilirlər.
Facebook-da Qeydiyyat və FB Login (Giriş)
Facebook istifadə etmək üçün ilk addım qeydiyyatdan keçmək və hesab yaratmaqdır. Proses olduqca sadə və təhlükəsizdir.
1. Facebook-da Qeydiyyat:
Rəsmi Facebook səhifəsinə (www.facebook.com) daxil olub, “Yeni hesab yarat” düyməsini seçirsiniz. Açılan pəncərədə ad, soyad, e-poçt ünvanı və ya mobil nömrə, doğum tarixi və güclü parol daxil edirsiniz. Qısa müddət ərzində profiliniz təsdiqlənir və istifadəçi hesabınız aktivləşir.
2. Facebook-a Giriş (FB Login):
Artıq qeydiyyatdan keçmisinizsə, hər dəfə Facebook-a daxil olmaq üçün istifadəçi adı (e-poçt və ya mobil nömrə) və parolunuzu daxil edirsiniz. “Daxil ol” düyməsinə basmaq kifayətdir. Əlavə təhlükəsizlik üçün iki addımlı identifikasiya və ya SMS kodu da istifadə olunur.
3. Facebook Mobil Tətbiqi:
Facebook-un mobil versiyasını iOS və Android telefonlarına yükləmək olar. Mobil tətbiq istifadəçilərə hər yerdə və istənilən vaxt Facebook-a giriş və paylaşım imkanı verir. Azərbaycanda gənclər və orta yaşlılar arasında mobil tətbiq daha populyardır.
4. Parol və Təhlükəsizlik:
Əgər parolunuzu unutmusunuzsa, “Parolu unutmusunuz?” düyməsini seçərək, e-poçt və ya mobil nömrə vasitəsilə yeni parol yarada bilərsiniz. İki addımlı təsdiq və təhlükəsizlik ayarları hesabınızı daha qoruyucu edir.
Azərbaycanda Facebook-un Sosial və İctimai Rolu
Facebook Azərbaycanda ən çox istifadə olunan sosial şəbəkədir. Həm şəxsi, həm ictimai, həm də işgüzar əlaqələr üçün istifadə olunur. Xüsusilə gənclər və orta yaşlı insanlar gündəlik həyatlarında Facebook-un imkanlarından geniş yararlanırlar. Facebook vasitəsilə aşağıdakı sahələrdə ciddi irəliləyiş müşahidə olunur:
- Xəbər və İnformasiya Yayımı: Facebook xəbər portalları, jurnalistlər, ictimai fəallar üçün ən əsas platformadır. Ölkədə baş verən yeniliklər, hadisələr, sosial problemlər birbaşa və sürətli şəkildə yayılır.
- Maarifləndirmə və Təşviqat: Təhsil müəssisələri, qeyri-hökumət təşkilatları və dövlət orqanları maarifləndirici məlumatları, tədbirləri, onlayn dərsləri Facebook vasitəsilə daha geniş auditoriyaya çatdırırlar.
- Biznes və Ticarət: Azərbaycanda minlərlə kiçik və orta sahibkar öz məhsullarını Facebook səhifəsi, reklam və marketplace vasitəsilə təqdim edir, müştəri tapır və onlayn satış edir.
- İctimai Hərəkatlar və Sosial Fəallıq: Facebook, ictimai kampaniyaların təşkili, petisiyaların yayılması, sosial dəstək və yardımların təşkili üçün effektiv platformadır.
- Şəxsi və Ailə Əlaqələri: Uzaqda yaşayan qohumlar və dostlar üçün Facebook vasitəsilə əlaqəni qorumaq və ailə fotolarını bölüşmək çox asandır.
Facebook-un Üstünlükləri
- İstənilən vaxt və yerdə ünsiyyət və məlumat paylaşmaq imkanı
- Pulsuz qeydiyyat və istifadə
- Mobil və masaüstü cihazlarda rahat istifadə
- Qlobal və lokal şəbəkə qurmaq imkanı
- Maraqlarınıza uyğun qruplar və səhifələrə qoşulmaq
- Şəxsi və işgüzar elanlar yerləşdirmək (Marketplace)
- Sürətli xəbərlərlə tanış olmaq və məlumat mübadiləsi aparmaq
- Foto və video arxivinizin təhlükəsiz saxlanması
- Biznes üçün reklam və müştəri analitikası imkanları
- Tədbir və canlı yayım funksiyaları
Facebook-da Təhlükəsizlik və Məxfilik
Facebook-un geniş istifadəçi bazası onun təhlükəsizliyini və məxfi informasiyanın qorunmasını vacib edir. Buna görə platforma aşağıdakı imkanları təqdim edir:
- Məxfilik ayarları: Hər istifadəçi öz paylaşımlarının kimlər tərəfindən görünəcəyini tənzimləyə bilər.
- Bloklama funksiyası: İstəmədiyiniz istifadəçiləri bloklaya və ya şərhlərini məhdudlaşdıra bilərsiniz.
- İki addımlı identifikasiya: Paroldan əlavə, telefon və ya e-poçt vasitəsilə əlavə təsdiq tələb olunur.
- Şikayət və dəstək: Problem və ya pozuntu ilə üzləşdikdə Facebook-un dəstək xidmətinə müraciət etmək olar.
Facebook-da Hesabın Silinməsi və Dayandırılması
Əgər Facebook-dan imtina etmək istəsəniz, hesabınızı deaktiv edə və ya tamamilə silə bilərsiniz. Deaktiv etdikdə profiliniz və paylaşımlarınız görünməz olur, amma istənilən vaxt yenidən aktivləşdirə bilərsiniz. Tam silmə zamanı isə məlumatlar və profil geri qaytarılmaz şəkildə silinir.
Facebook və Gündəlik Həyat
Azərbaycanda Facebook-un istifadə dinamikası hər il artır. İnsanlar burada yeni dostlar tapır, bizneslərini inkişaf etdirir, gündəlik xəbərlərlə tanış olur və sosial problemlərə reaksiya verir. Şagird və tələbələr üçün təhsil, iş adamları üçün isə satış və reklam, ailələr üçün isə ünsiyyət vasitəsinə çevrilib.
FB Login və Azərbaycanda Facebook-dan Necə Səmərəli İstifadə Etmək Olar?
Azərbaycanda hər yaş və təbəqədən insanlar Facebook-da asanlıqla qeydiyyatdan keçib istifadə edə bilərlər. FB login üçün yalnız e-poçt və ya mobil nömrə və güclü parol kifayət edir. Profil məlumatlarınızı daim yeniləyin, təhlükəsizliyə diqqət yetirin və məxfilik ayarlarını düzgün qurun. Facebook-un qrup və səhifə imkanlarından yararlanaraq həm sosial, həm də işgüzar çevrənizi genişləndirə bilərsiniz. Marketplace və reklam alətlərindən istifadə edərək, məhsul və xidmətlərinizi daha geniş auditoriyaya çatdıra bilərsiniz.
Facebook İstifadə Etməyin Mənfi Tərəfləri və Riskləri
Bütün üstünlüklərə baxmayaraq, Facebook-dan istifadə zamanı bəzi risklər də mövcuddur:
- Vaxtın səmərəsiz xərclənməsi və asılılıq yaratması
- Məxfi məlumatların yayılması riski
- Fərdi məlumatların oğurlanması və feyk profillər
- Dezinformasiya və feyk xəbərlər
- Kibertəhlükəsizlik problemləri (haker hücumları və s.)
Bu riskləri azaltmaq üçün güclü parollardan istifadə edin, məlumat paylaşarkən diqqətli olun, naməlum şəxslərin dostluq təklifini qəbul etməyin və Facebook-un təhlükəsizlik alətlərindən istifadə edin.
Sual-Cavab
Facebook profilini necə bərpa etmək olar?
Əgər hesabınıza giriş edə bilmirsinizsə, “Parolu unutmusunuz?” funksiyası vasitəsilə bərpa edə və ya Facebook-un dəstək xidməti ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.
Facebook-da necə reklam yerləşdirə bilərəm?
Biznes səhifəsi yaradıb, “Reklam yarat” bölməsindən kampaniya başlada bilərsiniz. Hədəflənmiş auditoriyanı seçərək, reklam büdcənizə uyğun elan hazırlaya bilərsiniz.
Facebook-da satış necə etmək olar?
Marketplace bölməsində məhsulunuzu şəkil və təsviri ilə birlikdə yerləşdirib, təklifləri izləyə bilərsiniz.
Facebook-da İstifadəçi Rəyləri və Azərbaycan Bazarı
Azərbaycanda istifadəçilər Facebook-un sürətli məlumat paylaşımı və ünsiyyət imkanlarını yüksək qiymətləndirirlər. Xüsusilə pandemiya dövründə onlayn dərslər, tədbirlər və iş görüşləri üçün Facebook-un rolunu artırdı. Kiçik bizneslər üçün Facebook satış və reklam baxımından ən əlçatan və səmərəli platformadır. Sosial kampaniyalar, xeyriyyə tədbirləri və ictimai dəstək üçün də ən geniş auditoriyaya malikdir.
