İstanbulun Kadıköy sahilində doğulan Fenerbahçe Futbol Klubu 1907-ci ildən bəri Türkiyə idman həyatının ən parlaq simvollarından biri sayılır. Sarı-lacivərd rənglər təkcə bir komandanın forması deyil, milli kimliyin hissəciklərinə çevrilmiş əfsanəvi boya kimidir. Boğazın suları boyu boyanan hava, Şükrü Saracoğlu Stadionunun tribunalarında hər həftə minlərlə insanın ritmik qışqırığına qarışır və futbolu sırf oyundan daha artıq məna daşıyan kütləvi mərasimə çevirir. Klubun ilk illərində gizli məşq meydançalarında köhnə toplarla başlayan macəra, Osmanlı İmperiyasının son dövrlərində gənclərin azadlıq arzusu ilə qovuşdu. Cumhuriyyətin elanından sonra Fenerbahçe dövrün idman siyasətində ön sıraya keçərək yeni dövlətin simvolik ehtirasını sahibləndi. Yerli liqalarda yığdığı kuboklar, bəzən Balkan savaşlarından çıxan bir xalqın özgüvəninə çevrildi, bəzən də beynəlxalq arenada adının çəkilməsi ilə türk futbolunun qitə kodunu müəyyənləşdirdi. Son altmış ildə klubun məntiqi dəyişməz qalıb: meydanda təslim olmayan, tribunada susmayan və idarəçilikdə yenilikçi xətti qoruyan bir kollektiv olmaq. Bu prinsiplər 2024-25 mövsümündə Joze Mourinyonun təcrübəsinə güvənərək Çempionlar Liqasına dönüş planı qurdu, lakin avqustun sonunda Benfica qarşısında alınan məğlubiyyət məşqçi dəyişikliyi ilə nəticələndi. Azarkeşlər üçün narahat günlər uzun çəkmədi, çünki klubun DNT-sində yer alan çeviklik dərhal yeni hədəflərə fokuslanmağı bacardı. Yaşanan eniş-yoxuşların hər biri Fenerbahçəni yalnız komanda deyil, sosial fenomen səviyyəsinə yüksəltdi və onun tarixini türk futbolunun bütöv tarixinə paralel səyahətə çevirdi.
Tarixi İrs və Yaranış
Fenerbahçe üç gənc idealistin — Nurizade Ziya, Ayetullah və Necip Okanerin təşəbbüsü ilə hələ futbola qadağaların tətbiq olunduğu vaxtda quruldu. O illərdə Osmanlı sultanlığı türklərin futbol klubu təsis etməsini şübhəli siyasi fəaliyyət kimi qiymətləndirir, icazə vermirdi, buna görə komanda gizli şəkildə məhəllə meydanlarında toplanırdı. Qısa müddətdə İstanbul Liqasına qatılan sarı-lacivərdlər 1912 mövsümündə çempionluq qazanaraq təkcə idman yox, milli özünüdərk baxımından da simvolik qələbə əldə etdi.İlk Dünya Müharibəsi, ardınca Qurtuluş Savaşı illərində klubun rəsmi matçları azaldı, lakin futbolçuların milli müdafiə batalyonlarına qatılaraq Kazım Karabəkir cəbhəsində top əvəzinə silah daşıması Fenerbahçənin “dirəniş klubu” imicini möhkəmləndirdi.
Yeni Cümhuriyyət qurulanda Fuat Hüsnü Kayacanın taktiki yenilikləri və İngiltərədən gətirilən 2-3-5 formalaşması ilə komanda yerli liqalarda ardıcıl titullar toplaya bildi. 1930-cu illərdə Balkan Kuboku qələbəsi həm siyasi, həm də idman baxımından önəmli mesaj idi: Türkiyə futbolu regional rəqabətdə də söz sahibi ola bilər. İllər ötdükcə klubun idarəçilik strukturu daha peşəkar çərçivəyə keçdi və 1959-cu ildə təsis olunan Milli Liqin ilk çempionu olmaqla öz hegemonyasını modern dövrə daşıdı. Bu titulların çoxunda klubun yetirməsi Lefter Küçükandonyadisin hekayəsi gənc azarkeşlərin xatirəsində canlı qaldı, çünki onun 423 oyunda vurduğu 423 qol Fenerbahçənin hücum futbolu əfsanəsini yaratdı.
Süper Liqdə Dominant Dövrlər
1959-dan bəri Fenerbahçe Süper Liqdə 19 çempionluq əldə edərək Türkiyənin ən çox titul qazanmış klublarından biri statusunu qoruyur. Xüsusilə 1960-cı illərin ortalarından başlayaraq hər onillikdə azı iki dəfə kubok qaldırmaq komandanın uzunmüddətli sabitliyini göstərdi. 1989 mövsümündə Xorxe Jesusun məşqçi olduğu dövrdə Galatasaray üzərində 4-3 hesablı qələbə, tribunaların kollektiv yaddaşına “90 dəqiqəlik roman” kimi həkk olundu.1990-cı illərin sonlarında Aykut Kocaman və Oğuz Çetin kimi yerli liderlərin meydana çıxması komandada taktiki intizamı emosional bağlılıqla birləşdirdi. 2000-ci illərin ortasında braziliyalı kapitan Alex de Souzanın oyunqurucu roluna keçidi Fenerbahçənin hücum stilinə yenilik gətirdi və ard-arda üç mövsüm komanda 248 qol vuraraq rekord qırdı.
| Turnirlər üzrə əsas titullar | Say | Son qazanıldığı il |
|---|---|---|
| Türkiyə Süper Liqası | 19 | 2014 |
| Türkiyə Kuboku | 7 | 2013 |
| Türkiyə Superkuboku | 9 | 2024 |
| Balkan Kuboku | 1 | 1968 |
| Atatürk Kupası | 3 | 1999 |
Avropa Səhnəsində Addımlar
İlk beynəlxalq uğur 1968-ci ildə Manchester City üzərində əldə olunan qələbə idi və bu, türk futboluna Avropa qitəsində ilk ciddi hörmət gətirdi. Daha sonra 2007-08 mövsümündə braziliyalı Zikonun rəhbərliyi ilə Çempionlar Liqasının dörddəbir finalına yüksəlmək sarı-lacivərdlər üçün yeni qapılar açdı. Rəqib Chelsea olsa da, İstanbulda alınan 2-1 hesablı qələbə kluba UEFA reytinqində böyük sıçrayış qazandırdı.2024-25 mövsümündə Joze Mourinyonun komandası Çempionlar Liqasına düşmək üçün iddialı olsa da, Benfica maneəsi keçilməz oldu və Avropa Liqasına yönəlmək zərurəti yarandı. Qrup mərhələsində Marsel, Molde və Sturm Qrats ilə rəqabət aparan komanda ikinci yeri tutub səkkizdəbir finala yüksəldi, buradakı performans koeffisiyent xallarında Türkiyəyə mühüm töhfə verdi.
Şükrü Saracoğlu Stadionu və Tribuna Mədəniyyəti
Stadionun təməli 1933-cü ildə qoyulsa da, 2006-cı ildə keçirilən genişmiqyaslı yenidənqurma layihəsindən sonra 50 min oturacaqlı müasir arena kimi yenidən doğuldu. Akustik strukturu sayəsində tribunalar istənilən rəqib üçün boğucu atmosfer yaradır; İstanbul derbilərində səviyyə səsölçərdə 130 desibelə yaxınlaşır və bu, qalın metal konsertindən cəmi bir addım aşağıdır.“Sarı-Lacivərdlər”in azarkeş qrupları — “Genç Fenerbahçeliler”, “Vamos Bien” və digərləri — hər oyun öncəsi 40 metrlik choreo bannerləri hazırlayır. Derbilərdə tribunadan başlayan “Üç Tribuna” səs dalğası meydandakı futbolçulara psixoloji dəstək verir, rəqiblər üçünsə stres testinə çevrilir.
İdarəçilik və Maliyyə Strategiyaları
Klub hüquqi baxımdan səhmdar cəmiyyət olsa da, “Üzv-Azarkeş” modeli hələ də üstünlük təşkil edir; yəni klubun təxminən 45 min seçici üzvü prezident və idarə heyətini birbaşa səsvermə ilə seçir. 2018-ci ildə Ali Koçun prezidenti seçilməsi ilə marketinq və maliyyə strukturunda radikal dəyişiklik baş verdi: sponsor portfeli 42 markaya qədər genişləndi, illik kommersiya dövriyyəsi 110 milyon avroya yüksəldi.UEFA Maliyyə Fair-Play çərçivəsində xərclərin 62 faizi maaş fonduna, 18 faizi infrastruktur və akademiya xərclərinə, 20 faizi isə marketinq-ictimai layihələrə yönəldilir. 2024-25 mövsümünün sonunda klub maliyyə ilini 14 milyon avro əməliyyat mənfəəti ilə bağlamağı bacardı ki, bu da son on ilin ən yüksək göstəricisi sayılır.
2024–26 Dövrünün Komanda Quruluşu
2024-25 kampaniyası başlayanda transfer bazarının ən səs-küylü xəbər başlıqlarından biri Youssef En-Nesyrinin Sevilyadan 20 milyon avroya alınması idi. Təcrübəli portuqaliyalı çalışdırıcı Joze Mourinyo hücum xəttini bu transferlə gücləndirdi və mövsüm ərzində En-Nesyri liqa və Avropa Liqası daxil olmaqla 30 qol vuraraq bombardir statusu qazandı.2025-26 mövsümünə start veriləndə Fenerbahçe heyətini balanslaşdırmaq üçün Sofyan Amrabatı Fiorentinadan əvvəlcə icarəyə, sonra tam transferə çevirdi; lakin yay transfer pəncərəsinin son günlərində futbolçunun Sevilyaya keçidi ilə bağlı danışıqlar başladı. Avqustun 29-da Benfica ilə play-off məğlubiyyətindən sonra Mourinyo ilə yollar ayrıldı və yeni mövsümün geridə qalan mərhələsini müvəqqəti olaraq əfsanəvi kapitan Volkan Demirel idarə edir.
Əfsanəvi Futbolçular və Müasir Liderlər
Klub tarixində Lefter Küçükandonyadis, Can Bartu və Alex de Souza kimi adlar yalnız rəqəmlərin deyil, azarkeş emosiyasının heykəllərinə çevrilib. Lefterin 1950-ci illərdə 423 rəsmi oyunda 423 qol vurması hücum xəttinin qızıl standartı sayılır, Alexin 2010-cu ildə “uxrtdaş” kimi xatırlanan beşli kombinasiyası isə müasir dövrdə kreativliyi simvollaşdırdı.Mövcud heyətdə Dominik Livakoviç qapıda, Duşan Tadiç və Sebastian Şimanski yaradıcılıq xəttində əsas rol oynayır. Müdafiədə Rodrigo Becao, orta xəttdə isə Amrabat balansı qoruyur və En-Nesyri hələ də komandanın bombardiridir. Bu qarışıq yerli gənclərlə təcrübəli legionerləri birləşdirərək uzunmüddətli hədəflərə xidmət edir.
Gələcəyə Baxış və Akademiya Proqramı
Fenerbahçe Futbol Akademiyası hər il Türkiyənin 81 vilayətində 120 min gənci izləyir, 300 seçilmiş futbolçuya tam gündüz təhsili və yaşayış imkanı verir. Son beş ildə 11 akademiya məzunu A-komandada debüt edərək ümumilikdə 57 milyon avro bazar dəyəri formalaşdırıb.2030 vizyon planında klub qadın futbolu, rəqəmsal platformalar və regional peyk akademiyalarına sərmayəni ön planda tutur. Qaziantep və Diyarbəkirdə inşa ediləcək yeni mərkəzlər yerli istedadların İstanbul səfərinə ehtiyacı azaltmaqla yanaşı, Anadolu bölgəsində idman infrastrukturunun güclənməsinə töhfə verəcək.
Fenerbahçe yüz ildən artıqdır ki, qeyri-adi konseptlə üç əsas sütunu — tarix, azarkeş ehtirası və yenilikçi idarəçilik — eyni anda daşıyır. Tarixin hər dönəmində komanda meydandakı qələbədən daha çox, toplumun kollektiv kimliyini formalaşdıran mərkəzi rol oynayıb. Süper Liqdəki dominantlıq sarı-lacivərdləri milli futbolun lokomotivinə çevirərkən, Avropa səhnəsində əldə olunan uğurlar Türkiyənin beynəlxalq etiketini yüksəldib. Şükrü Saracoğlu Stadionunun akustikası, tribunanın koreoqrafiyası və Boğazın küləyi hər oyun günü unikallıq yaradaraq brendi qlobal səviyyəyə daşıyır. Ali Koç dönəmində oturuşan maliyyə intizamı və biznes şəbəkəsi klubun iqtisadi davamlılığını təmin edən əsas faktora çevrilib. Akademiyanın genişlənməsi, qadın futbolunun təşviqi və süni intellekt əsaslı analitika Fenerbahçənin gələcək onillikdə də rəqabətədavamlı olacağını göstərir. Joze Mourinyonun gedişi kimi sarsıntılar klub mexanizmini zəiflətmək əvəzinə, adaptasiya qabiliyyətini nümayiş etdirdi. Fenerbahçe üçün futbol sadəcə idman növü deyil, Türkiyənin sosial psixologiyasında yer alan bir həyat təcrübəsidir. Bu təcrübə yeni nəsillərlə birlikdə dəyişsə də, əsas dəyərlər — cəsarət, sədaqət və azadlıq — dəyişməz qalır. Sarı-lacivərd bayrağın yelləndiyi hər an Boğazın üzərində futbolun, mədəniyyətin və milli ruhun birləşdiyi enerjini hiss etmək mümkündür.
Ən Çox Verilən Suallar
Fenerbahçe Futbol Klubu 1907-ci ilin may ayında İstanbulun Kadıköy rayonunda Nurizade Ziya, Ayetullah və Necip Okaner tərəfindən təsis edilib. O dövrdə türk gənclərinin idman klubu qurmasına məhdudiyyət olduğu üçün fəaliyyət gizli şəkildə aparılırdı. İlk illərdə komandada yalnız məhəllə gəncləri çıxış etsə də, qısa müddətdə yerli liqalarda uğur qazandı. 1912-ci ildə İstanbul Liqasını qazanaraq Osmanlı dövründə titul alan ilk türk komandası kimi tarixə düşdü.
Şükrü Saracoğlu Stadionu İstanbulun Kadıköy rayonunda yerləşir və 50 000 oturacaqlı tutuma malikdir. Stadion ilk dəfə 1933-cü ildə istifadəyə verilsə də, 2006-cı ildə tam yenilənib. Akustik dizaynı sayəsində ən gur oyunlarda səs səviyyəsi 130 desibelə yaxınlaşır. Arena həmçinin günəş panelləri və hibrid çim örtüyü ilə ekoloji səmərəliliyə öncüllük edir.
Komanda 1959-cu ildən bəri təşkil olunan Türkiyə Süper Liqasında 19 çempionluq qazanıb. İlk titul Milli Liqanın debüt mövsümündə, sonuncusu isə 2014-cü ildə əldə edilib. Bu göstərici Fenerbahçəni ölkənin ən titullu klublarından birinə çevirir. Klub hazırda 20-ci liqa kuboku üçün mübarizə aparır.
Portuqaliyalı mütəxəssis 2024-25 mövsümünün əvvəlində Çempionlar Liqasına vəsiqə qazanmağı əsas hədəf seçmişdi. Lakin Benfica ilə play-off mərhələsində məğlubiyyət klubun qrup mərhələsinə yüksəlməsini mümkünsüz etdi. İdman və maliyyə baxımından zərbə alan rəhbərlik 29 avqust 2025-ci ildə Mourinyonun müqaviləsinə xitam verdi. Hazırda baş məşqçi postunu müvəqqəti olaraq Volkan Demirel icra edir.
Sevilyadan 20 milyon avroya alınan Youssef En-Nesyri klub tarixinin ən yüksək qiymətli hücum transferlərindən biridir. 2024-25 mövsümündə liqa və Avropa Liqası daxil olmaqla 30 qol vuraraq sərmayəni doğrultdu. Onun ardınca Sofyan Amrabat təxminən 15 milyon avroya transfer edildi. Hər iki futbolçu komandanın cari hücum potensialına mühüm töhfə verir.
Fenerbahçe Akademiyası əsas mərkəzlə yanaşı Ankara, İzmir və Antalya kimi şəhərlərdə peyk məktəblərinə malikdir. 2026-cı ilədək Qaziantep və Diyarbəkirdə də yeni mərkəzlərin istifadəyə verilməsi planlaşdırılır. Akademiya illik skauting proqramı ilə 120 min gənci izləyir və 300 nəfərə tam təqaüd imkanı yaradır. Məqsəd 2030-cu ilə qədər A-komandaya ən azı 40 faizi öz yetirmələri olan heyət formalaşdırmaqdır.
Gəlirlərin 38 faizi televiziya və yayın hüquqlarından, 24 faizi bilet və abunə satışı, 20 faizi sponsor müqavilələri, qalan hissəsi isə oyunçu satışı və UEFA mükafatlarından formalaşır. Xərclərin əsas hissəsi — 62 faizi — oyunçu maaşlarına yönəldilir. İdarə heyəti UEFA Maliyyə Fair-Play kriteriyalarına uyğunlaşmaq üçün illik borc-gəlir nisbətini 0,4-dən yuxarı qaldırmamağı hədəfləyir. Nəticədə klub 2024-25 mövsümünü 14 milyon avro əməliyyat mənfəəti ilə başa vurub.
Ən böyük uğur 2007-08 Çempionlar Liqası mövsümündə dörddəbir finala yüksəlməkdir. O mərhələdə Chelsea ilə duel İstanbulda 2-1 hesablı qələbə ilə yadda qalıb, lakin ümumi nəticəyə görə növbəti mərhələyə keçmək mümkün olmayıb. 2012-13 mövsümündə Avropa Liqasında yarımfinal oynamaq da kluba beynəlxalq nüfuz qazandıran nəticələrdəndir. 2024-25 kampaniyasında Fenerbahçe Avropa Liqasında səkkizdəbir finaladək irəliləmişdi.
“Genç Fenerbahçeliler”, “Vamos Bien” və “Kill For You” kimi azarkeş qrupları dərbi matçlarda nəhəng choreo bannerləri və ritmik döyüş mahnıları ilə seçilir. “Üç Tribuna” adı verilən səs dalğası rəqib komandaya psixoloji təzyiq yaradan ənənəvi tribuna mexanizmidir. Azarkeşlər klubun icma layihələrinə illik orta hesabla 2 milyon avro ianə edərək sosial məsuliyyət missiyasına dəstək olurlar. Eyni zamanda Türkiyədə qadın futboluna ən çox auditoriya toplayan klub azarkeşləri məhz Fenerbahçəyə məxsusdur.
Strategiyada idmanın dörd istiqamət üzrə — kişi, qadın, altyapı və e-idman — eyni səviyyədə rəqabətədavamlı olması hədəflənib. Süni intellekt əsaslı performans analitik sistemi “Fener Tech Lab” adı ilə tətbiq edilir və bütün yaş qruplarında oyunçu datalarını real vaxtda analiz edir. Qadın komandası üçün ayrıca təlim mərkəzi və skauting şəbəkəsi yaradılır. Rəqəmsal platformaların genişləndirilməsi sayəsində klubun qlobal fan bazasının 2025-dəki 40 milyondan 2030-da 60 milyona çatdırılması planlaşdırılır.
