Televiziya tarixində bəzi seriallar var ki, onlar sadəcə izlənilən deyil, sevilən, təkrar-təkrar baxılan, həyatın bir hissəsinə çevrilən layihələrə çevrilir. Onlardan biri də “Friends” – yəni “Dostlar” serialıdır. Bu serial təkcə ABŞ-da deyil, bütün dünyada milyonlarla insanın qəlbində iz qoyub. İstər yumor hissi, istər dostluq münasibətləri, istərsə də gündəlik həyatın içindən olan ssenariləri ilə “Friends” fərqli nəslin nümayəndələrini birləşdirə bilib.
1994-cü ildən 2004-cü ilə qədər yayımlanan və ümumilikdə 10 mövsümdən ibarət olan “Friends”, əslində zamanının tələblərinə cavab verən, lakin dövrünü çoxdan aşaraq zamansız bir dəyərə çevrilən serial hesab olunur.
“Friends” serialı Marta Kauffman və David Crane tərəfindən yaradılıb. Serialın ilk bölümü 22 sentyabr 1994-cü ildə NBC kanalında yayımlandı. Layihənin prodüseri isə Kevin Bright idi. Onlar ilk olaraq bu layihəni “Insomnia Café” adı ilə təklif etmişdilər. Daha sonra serialın adı müxtəlif mərhələlərdə “Friends Like Us”, “Six of One” kimi dəyişdirilsə də, nəhayət “Friends” adında qərarlaşdı.
Əsas ideya, 20–30 yaşlarındakı altı gəncin Nyu-Yorkda birlikdə yaşaması, dostluqları, məhəbbətləri, karyeraları və gündəlik həyatlarında qarşılaşdıqları komik və dramatik vəziyyətlər üzərində qurulmuşdu.
Baş Rollarda Oynayan Aktyorlar və Onların Obrazları
Serialın uğurunun əsas səbəblərindən biri də doğru aktyor seçimidir. Bu altı obrazın hər biri özünəməxsus xarakterə və həyat tərzinə malikdir.
1. Jennifer Aniston – Rachel Green
Rachel seriala zəngin ailədən olan, lakin müstəqil yaşamaq istəyən bir qız kimi daxil olur. Onun xarakterində həm zəiflik, həm də güclənmək istəyi var. Jennifer Aniston bu obrazla dünya şöhrəti qazandı. Rachel-in moda sahəsində karyera qurmaq arzusu onu sevilən və inkişaf edən obrazlardan birinə çevirdi.
2. Courteney Cox – Monica Geller
Monica Geller – Rachel-in məktəb illərindən olan dostudur. O, təmizliyə və mükəmməlliyə düşkün, peşəkar aşpazdır. Monica-nın xarakterində həm nəzarətçi ana modeli, həm də saf qəlbli bir dost görünür. Cox bu rolu ilə əvvəlki “Family Ties” və “Scream” layihələrindən fərqli olaraq daha geniş auditoriyaya çatdı.
3. Lisa Kudrow – Phoebe Buffay
Phoebe qeyri-adi həyat tərzi, qəribə dünyagörüşü və səmimi davranışları ilə seçilən bir obrazdır. O, küçədə böyüyüb, ekssentrik xarakteri ilə tamaşaçının qəlbini fəth edir. Phoebe eyni zamanda musiqiçidir və onun ifa etdiyi “Smelly Cat” mahnısı serialın simvolik səhnələrindən birinə çevrilmişdir.
4. Matt LeBlanc – Joey Tribbiani
Joey Tribbiani italyan əsilli, aktyor olmaq istəyən gənc oğlandır. Qadınlara qarşı olan münasibəti və sadəlövhlüyü ilə serialın ən yumoristik personajlarından biridir. Joey həm də Monica və Chandler ilə birgə eyni evdə yaşayır və onların ailəsinə sadiq dost olaraq qalır.
5. Matthew Perry – Chandler Bing
Chandler sarkazm ustasıdır. Onun zarafatları serialın ən güclü yumor elementlərindən birinə çevrilmişdir. Chandler-in bank sahəsindəki işinə nifrəti, emosional problemləri və Monica ilə münasibəti onun obrazını daha da dərinləşdirir.
6. David Schwimmer – Ross Geller
Ross, Monica-nın böyük qardaşı, paleontoloq və çox romantik bir obrazdır. Onun Rachel ilə olan əlaqəsi serial boyunca əsas süjet xətlərindən biridir. Ross-un utancaqlığı, qısqanclığı və emosional qərarsızlıqları personajı daha da real göstərir.
Serial ümumilikdə 10 mövsümdən ibarətdir və hər mövsümdə təxminən 22–24 bölüm yer alır.
1–3-cü Mövsüm: Tanışlıq və Müxtəlif Sevgilər
İlk üç mövsümdə obrazlar bir-biri ilə münasibətlər qurur, Rachel-in karyerası formalaşır, Ross ilə onun münasibəti başlayır, Joey aktyorluqda uğur axtarır, Monica isə özünü tapmağa çalışır.
4–6-cı Mövsüm: Dərinləşən Əlaqələr və Evliliklər
Bu mərhələdə Chandler və Monica-nın münasibəti başlayır. Ross evlənir, boşanır və uşağı olur. Bu dövr həm romantik, həm də emosional anlamda serialın zirvəsidir.
7–9-cu Mövsüm: Ailə Həyatı və Yeni Yönlər
Monica və Chandler ailə qurur, övlad sahibi olmaq üçün yollar axtarırlar. Joey serial daxilində öz “spin-off” şousunu hazırlayır. Phoebe evlənir və həyatını dəyişir.
10-cu Mövsüm: Vidalaşma və Qapanış
Sonuncu mövsümdə artıq dostlar ailə həyatı qurmağa başlayır, köçürlər və yeni başlanğıclar edirlər. Bu mövsüm Rachel-in Parisə getmək qərarı, Ross-un onu saxlamaq istəyi və Chandler ilə Monica-nın uşaq sahibi olması ilə yadda qalır.
“Friends” sadəcə bir televiziya serialı deyil, eyni zamanda 1990-cı və 2000-ci illərin şəhər həyatının, gəncliyin, dostluğun və gündəlik problemlərin bədii aynasıdır. Nyu-Yorkun mərkəzində yaşayan altı gəncin həyatına baxaraq, tamaşaçılar özlərini onlarla eyniləşdirə bilirdilər. Bu, serialın ən böyük uğurlarından biridir.
“Central Perk” adlı xəyali kafe – bu gün dünyanın bir çox yerində real şəkildə təkrarlanır. Hətta bu gün belə Los-Ancelesdə, Londonda və Dubayda bu məkanın replikaları fəaliyyət göstərir. Dostluq münasibətləri, qarşılıqlı dəstək və gündəlik zarafatların fonunda serial cəmiyyətin ailə və dostluq dəyərlərini yenidən düşündürür.
Bu serialın bu qədər populyar olmasının bir neçə əsas səbəbi var:
- Realist ssenarilər – Həyatın içindən olan situasiyalar tamaşaçıya doğma gəlir.
- Bənzərsiz kimya – Altı baş qəhrəmanın aktyorluq enerjisi, dialoqlardakı sinxronluq heyranedicidir.
- Yumor və emosional tarazlıq – Təkcə gülmək yox, eyni zamanda duyğulanmaq imkanı yaradır.
- Gündəlik dillə yazılmış ssenari – Replikalar sadə, axıcı və təsirli yazılıb. Gündəlik danışıq tərzini əks etdirir.
“Friends” serialı həm də çoxsaylı məşhur replikaları ilə yadda qalıb. Məsələn:
- “We were on a break!” – Ross-un Rachel ilə münasibətində ən mübahisəli ifadə.
- “How you doin’?” – Joey-nin qadınlara xitabən dediyi məşhur ifadə.
- “Smelly Cat” – Phoebe-nin gitarada ifa etdiyi və sosial mesajlar verən parodiya mahnısı.
Bu replikalar təkcə zarafat yox, pop-kulturanın da ayrılmaz hissəsinə çevrilib.
2021-ci ilin may ayında “Friends: The Reunion” adlı xüsusi bölüm yayımlandı. Bu, klassik epizodların davamı yox, aktyor heyətinin illər sonra görüşü idi. HBO Max tərəfindən yayımlanan bu layihə milyonlarla tamaşaçını ekran qarşısına topladı. Aktyorlar səhnə arxası xatirələrini bölüşdülər, məşhur səhnələri bir daha canlandırdılar və serialın yaratdığı dəyəri yad etdilər.
“Friends” serialı ilə bağlı bir çox arxa plan məlumatları bu gün də insanlarda maraq oyadır:
- Jennifer Aniston serial zamanı məşhur “Rachel hairstyle” saç modeli ilə trend yaratmışdı.
- Courteney Cox əvvəllər Rachel obrazı üçün seçilmişdi.
- Matthew Perry real həyatda da çox sarkastik biri olub.
- Serialda istifadə olunan “Central Perk” dekorasiyası bu gün də Warner Bros. studiyalarında saxlanılır.
“Friends” nə qədər sevilən serial olsa da, bəzi tənqidlərə də tuş gəlmişdir:
- Çeşidlilik çatışmazlığı – Serialda əsasən ağdərili aktyorlar yer alıb, bu isə müxtəlifliyin azlığı ilə tənqid olunub.
- Homofob zarafatlar – Bəzi dialoqlarda bugünkü baxışla uyğun olmayan zarafatlar yer alıb.
- Qadın və kişi rollarının stereotipləri – Məsələn, Joey-nin qadınlara qarşı münasibəti və Ross-un qısqanclığı bu gün daha tənqidi gözlə görünür.
Ancaq bu tənqidlərə baxmayaraq, serialın mesajı və təsiri ümumilikdə müsbət qiymətləndirilir.
Friends-in İrsi və Digər Seriallara Təsiri
“Friends” serialı sonra gələn bir çox layihəyə ilham verib. Məsələn:
- “How I Met Your Mother” – eyni dost mühiti, eyni kafe və dram-komediya balansı ilə.
- “The Big Bang Theory” – gənclərin dostluğu və gündəlik həyat ətrafında qurulmuş süjetlər.
- “New Girl”, “Happy Endings”, “Cougar Town” və s. – bu serialdan sonra yaranmış, onun strukturunu təkrarlayan layihələrdir.
Ən Çox Verilən Suallar (FAQ)
1. “Friends” serialı neçə il davam edib?
→ Serial 1994-cü ildən 2004-cü ilə qədər, yəni 10 il davam edib.
2. “Friends” serialında neçə bölüm var?
→ Ümumilikdə 236 bölüm var.
3. “Friends” serialının əsas aktyor heyəti kimlərdir?
→ Jennifer Aniston, Courteney Cox, Lisa Kudrow, Matt LeBlanc, Matthew Perry, David Schwimmer.
4. “Friends” real hekayəyə əsaslanır?
→ Xeyr, bu bədii əsərdir, amma real həyat situasiyalarından ilhamlanıb.
5. “Friends” serialı hansı platformalarda izlənilə bilər?
→ Hazırda HBO Max və bəzi yerli yayım platformalarında mövcuddur.
6. “Friends” serialında çəkilən Central Perk real kafe idimi?
→ Xeyr, bu studiya dekorasiyası idi, lakin daha sonra real kafe olaraq müxtəlif şəhərlərdə təkrarlanıb.
“Friends” serialı bir dövrün deyil, bir neçə nəslin yaddaşına yazılmış mədəni fenomenə çevrildi. Bu seriala baxanlar yalnız gülmür, həm də düşünür, duyğulanır, ağlayır, sevgi və dostluğun dəyərini yenidən kəşf edir.
Bu gün – serialın finalından 20 ildən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq – hələ də insanların gündəlik həyatında “Friends”dən sitatlar eşitmək mümkündür. Hətta sosial şəbəkələrdə “Joey kimi dost istərdim”, “Rachel saç düzümü”, “Central Perk əhval-ruhiyyəsi” kimi ifadələr yeni nəslin dilindədir.
Bu isə bir serial üçün həqiqətən böyük uğurdur.
