Gimnast anlayışı çağdaş idman aləmində bədən tərbiyəsi, incəlik, möhkəmlik, çeviklik və estetik ustalıq nümunəsi kimi qəbul olunur. Gimnastlar yalnız fiziki güc və texniki dəqiqliyin deyil, həm də intizam, yaradıcılıq və səbrin təcəssümüdür. Tarixi min illər əvvələ gedib çıxan gimnastika sənəti insan bədəninin imkanlarının sərhədsizliyini nümayiş etdirir. Bu idman növü Yunanıstanda bədənin və ruhun harmoniyasına çatmaq məqsədilə inkişaf etmiş, sonralar isə elmi əsaslarla və müasir qaydalarla zənginləşdirilmişdir. Gimnastların bədii və idman sahəsində qazandığı uğurlar, yarış meydanlarında göstərdikləri iradə, risk və artistlik bu idman növünü bütün dünyada sevdirir. Gimnastika, sadəcə idman növü deyil, uşaqlıqdan başlayaraq insanın iradəsini, psixoloji dözümlülüyünü və estetik zövqünü formalaşdıran bir həyat məktəbidir. Azərbaycanda da gimnastikanın və gimnastların rolu ildən-ilə artır, ölkəmiz dünya arenalarında istedadlı gimnastları ilə tanınır.
Gimnast kimdir?
Gimnast – bədii və ya idman gimnastikası, batut, aerobika, akrobatika, ritmik gimnastika, kişi və qadın idman növləri üzrə peşəkar və ya həvəskar şəkildə məşğul olan, xüsusi hazırlıqlı və çevik bədənə malik idmançıdır. Gimnastlar uşaqlıq yaşlarından ciddi məşqlərə başlayır, hər gün bədən elastikliyi, güc, çeviklik və koordinasiya üzərində çalışır, dəqiq texniki hərəkətləri təkrarlayaraq bədəni və zehni bir vəhdətdə inkişaf etdirirlər. Gimnastda ən vacib keyfiyyətlərdən biri intizam və səbrdir – uzun illər boyunca gündəlik məşqlər, bəzən minlərlə dəfə eyni elementi yerinə yetirmək, uğur qazanmaq üçün vacibdir. Həm bədən, həm də psixoloji hazırlıq – qorxunu dəf etmək, stresə tab gətirmək, diqqəti və artistliyi qorumaq – bu idmançını digər növlərdən fərqləndirir.
Gimnastika növləri və gimnastın seçimi
Gimnastika fərqli növləri ilə seçilir və hər biri gimnastdan fərqli fiziki, texniki və bədii bacarıqlar tələb edir:
- İdman gimnastikası – klassik və ən qədim gimnastika növüdür. Burada kişi gimnastlar üçün halqa, paralel, at, dayaqlı tullanma, turnik və sərbəst hərəkətlər, qadınlar üçün isə dayaqlı tullanma, gimnastika atı, paralel və sərbəst hərəkətlər növləri var.
- Bədii gimnastika – əsasən qadınlar üçün nəzərdə tutulmuş, incəlik, rəqs və musiqinin sintezi ilə bədii kompozisiyaların nümayiş etdirildiyi növdür.
- Aerobika gimnastikası – yüksək temp, musiqi və sinxron hərəkətlər, qrup və fərdi çıxışlar bu növü səciyyələndirir.
- Akrobatika gimnastikası – əsasən cütlüklər və qruplar üzərində qurulur, burada balans, güc və kollektiv iş ön plandadır.
- Batut gimnastikası – gimnastlar havada müxtəlif salto və fırlanmalar yerinə yetirir, yüksək çeviklik və cəsarət tələb olunur.
- Ritmik gimnastika – ip, lent, halqa, top və gürzlərlə çıxışların nümayiş etdirildiyi, musiqi ilə sinxron hərəkətlərə əsaslanan növdür.
Bir şeyi izah edən zaman, məsələn, “bədii gimnastın gündəlik hazırlığını” belə hissələrə bölmək olar:
- Bədən elastikliyi üçün xüsusi məşqlər
- Qüvvə və dözümlülük məşqləri
- Texniki elementlərin dəfələrlə təkrarı
- Rəqs və musiqi ilə sinxron kompozisiya qurmaq
- Psixoloji və artistik hazırlıq
Gimnastların fiziki və psixoloji hazırlığı
Hər bir gimnast üçün əsas prinsip – bədənin bütün əzələlərinin inkişafı və gücləndirilməsidir. Elastik, koordinasiyalı və zərif hərəkətlər etmək üçün bədən arıqlığı, çeviklik, güc və dözümlülük vacibdir. Məşqlər zamanı gimnastlar zədələnmələrin qarşısını almaq üçün xüsusi isinmə və bərpa prosedurlarına əməl edirlər. Gimnastın psixoloji hazırlığı da son dərəcə əhəmiyyətlidir. Onlar yarış zamanı stress və həyəcanı idarə etməyi, diqqəti qorumağı, səhvləri tez unudub proqramı tamamlamağı öyrənirlər. Yarış meydanında təkcə bədən yox, ruh da imtahan verir.
Gimnast üçün məşq və yarış rejimi
Peşəkar gimnastlar üçün gündəlik məşq saatları 5–8 saata qədər davam edə bilər. Burada bədənin hərtərəfli inkişafı, texniki elementlərin minlərlə dəfə təkrarı, yeni elementlərin öyrənilməsi və fərdi proqramların qurulması başlıca yer tutur. Yarış mövsümündə gimnastlar məşqçi və psixoloq nəzarətində həm fiziki, həm də artistik hazırlıq keçir, diyet, bərpa və motivasiya proqramlarına ciddi əməl edirlər. Yarışda hər detal əhəmiyyətlidir: geyim, səhnə mədəniyyəti, musiqi seçimi, emosional duruş və əlbəttə ki, texniki dəqiqlik.
Azərbaycanda gimnastika və məşhur gimnastlar
Azərbaycanda gimnastika məktəbləri və idman klubları ildən-ilə çoxalır, ölkəmiz Avropa və dünya miqyasında ciddi uğurlar qazanır. Dövlət Gimnastika Federasiyası, xüsusi idman məktəbləri, peşəkar məşqçilər sayəsində ölkədə idman və bədii gimnastika sürətlə inkişaf edir. Azərbaycan gimnastları beynəlxalq yarışlarda medal qazanan, Avropa və dünya çempionu olan idmançılar arasında yer alır. Arzu Cəlilova, Marina Durunda, Zöhrə Ağamirova kimi adlar artıq gənc nəslə nümunədir. Gimnastika həm uşaqların, həm də yeniyetmələrin fiziki və mənəvi inkişafı üçün əlverişli imkanlar açır.
Gimnastların istifadə etdiyi avadanlıq və meydançalar
Gimnastlar öz məşqləri və çıxışları zamanı müxtəlif idman qurğularından və alətlərdən istifadə edirlər. İdman gimnastikasında turnik, halqa, paralel, gimnastika atı, dayaqlı tullanma, sərbəst hərəkətlər üçün xüsusi xalça, bədii gimnastikada isə lent, halqa, top, ip və gürz kimi alətlər önəmlidir. Hər bir alətin ölçüsü və standartı Beynəlxalq Gimnastika Federasiyası tərəfindən təsdiqlənmişdir. Təhlükəsizliyi təmin etmək üçün idman zalında yumşaq döşək, qoruyucu vasitələr və müasir işıqlandırma sistemi vacibdir.
| Gimnastika növü | Əsas avadanlıq/alətlər |
|---|---|
| İdman gimnastikası | Halqa, turnik, paralel, at |
| Bədii gimnastika | Lent, halqa, top, gürz, ip |
| Batut gimnastikası | Batut, qoruyucu torlar |
| Akrobatika | Xüsusi döşək, platforma |
| Aerobika | Xalça, musiqi avadanlığı |
Gimnastın sosial həyatı və gündəlik qaydası
Gimnastlar üçün sosial həyat və gündəlik rejim böyük intizam tələb edir. Səhər tezdən başlayan məşqlər, məktəb və ya universitetlə birgə idman proqramları, xüsusi diyet və düzgün qidalanma, sağlam həyat tərzi, erkən yatmaq və dincəlmək rejimi vacibdir. Gimnastlar yarışdan kənar dövrdə də bədənlərini və psixologiyalarını formada saxlamağa, zədələrdən qorunmağa çalışırlar. Çox vaxt onların ailəsi və dostları motivasiya və dəstək mənbəyinə çevrilir. Gimnastlar üçün kollektiv ruh, dostluq, komanda işi və qarşılıqlı hörmət əsas dəyərlərdəndir.
Gimnastın uğur üçün əsas keyfiyyətləri
Uğurlu gimnast olmaq üçün bədən quruluşu və fiziki imkanlar vacibdir, lakin həlledici olan şəxsi keyfiyyətlər – iradə, motivasiya, əzm, stresə davamlılıq, yeniliklərə açıqlıq və yüksək özünüidarəetmədir. Peşəkar gimnast hər uğurdan və uğursuzluqdan nəticə çıxarmağı, özünü daim inkişaf etdirməyi bacarır. Gimnastikada uğur uzun illərin zəhməti, fədakarlıq, düzgün hədəflər və güclü məşqçi-tələbə münasibətinin məhsuludur. Hər bir gimnast səhvlərdən öyrənməyi, rəqiblərə və hakimlərə hörmət etməyi, idman etikasına sadiq qalmağı vacib sayır.
Gimnastika və gimnastların cəmiyyətə təsiri
Gimnastika idman növü kimi təkcə bədən deyil, həm də ruh və iradə tərbiyə edən bir məktəbdir. Gimnastların uğurları yeni nəslə motivasiya verir, sağlam həyat tərzinin, intizam və məqsədyönlülüyün simvoluna çevrilir. Müasir cəmiyyətdə gimnastika uşaqların və gənclərin fiziki inkişafı, intellektual və sosial bacarıqlarının artırılması üçün ideal vasitədir. Gimnastlar istər beynəlxalq arenada, istərsə də yerli səviyyədə ölkənin nüfuzunun yüksəlməsində mühüm rol oynayırlar.
Gimnast – təkcə bədən çevikliyi və texniki ustalığın deyil, həm də ruh gücünün, estetik zövqün və iradənin nümunəsidir. Gimnastika məktəbi insanı uşaqlıqdan formalaşdırır, fiziki və psixoloji cəhətdən gücləndirir, səhnə və yarış meydanlarında qələbəyə aparır. Azərbaycanda gimnastların uğurları yeni nəsil üçün motivasiya, sağlam həyat və yüksək iradə nümunəsidir. Gimnast olmaq – davamlı inkişaf, fədakarlıq və yüksək məqsədlər uğrunda mübarizə deməkdir.
Ən Çox Verilən Suallar
Gimnast – bədii və ya idman gimnastikası, akrobatika, batut, aerobika və digər növlərdə peşəkar və ya həvəskar şəkildə məşğul olan, yüksək çeviklik, güc, dözümlülük və texniki ustalığa malik idmançıdır.
Əsas növlər idman gimnastikası, bədii gimnastika, aerobika, batut gimnastikası və akrobatik gimnastikadır. Hər biri fərqli bacarıq və hazırlıq tələb edir.
Peşəkar gimnast olmaq üçün uşaq yaşlarından ciddi məşqlərə başlamaq, gündəlik rejimə, düzgün qidalanmaya, güclü intizam və əzmkarlığa sahib olmaq vacibdir.
Turnik, paralel, halqa, at, xalça, batut, lent, top, halqa və gürz kimi müxtəlif idman avadanlıqları və alətlərindən istifadə olunur.
Bədən elastikliyi, güc, dözümlülük, texniki dəqiqlik və yeni elementlərin öyrənilməsi əsas məqsədlərdəndir.
Gimnastlar sağlam həyat tərzinin, iradənin və məqsədyönlülüyün nümunəsidir, yeni nəsillərə motivasiya verir və idmanın populyarlaşmasına töhfə verir.
Azərbaycanda gimnastika məktəbləri, federasiya və peşəkar idman klubları var, idmançılar beynəlxalq yarışlarda uğur qazanırlar.
Əzmkarlıq, davamlı məşq, düzgün pəhriz, psixoloji dayanıqlıq, komanda işi və yaxşı məşqçi-tələbə münasibəti uğurun əsas açarlarıdır.
Bədən elastikliyi və güc tələb edən idman növü olduğu üçün gimnastlarda əzələ, oynaq, bağ və bel zədələnmələri tez-tez baş verir, isinmə və bərpa vacibdir.
Gimnastika uşaqlarda fiziki inkişaf, özünəinam, iradə, intizam və sosial bacarıqların formalaşmasına güclü təsir edir.
