İslam tarixi sədaqət, cəsarət və fədakarlıq nümunələri ilə zəngindir. Bu böyük adların sırasında Həzrət Abbas ibn Əli (ə.s.) xüsusi mövqeyə sahibdir. Həzrət Abbas, İmam Əli və Ümmülbənin övladı, İmam Hüseynin qardaşı, Kərbəla faciəsinin ən parlaq simalarından biri kimi həm şiə, həm də sünni məzhəbində böyük ehtiramla yad edilir. Onun adı Kərbəla hadisəsi, sədaqət, igidlik və insanlıq tarixində bəşəri dəyərlərin qorunması ilə ayrılmaz şəkildə bağlıdır. Həzrət Abbasın həyatı, şəxsiyyəti, İslam tarixində rolu və irsi hər zaman tədqiq, hörmət və örnək mövzusu olmuşdur.
Həzrət Abbasın Doğumu və Uşaqlığı
Həzrət Abbas hicri təqvimi ilə 26-cı ildə (miladi 647-648-ci illər) Mədinədə dünyaya gəlmişdir. Atası İmam Əli (ə.s.), anası isə Ümmülbənin idi. Onun dünyaya gəlişi Əhli-Beyt ailəsində böyük sevinclə qarşılanmış, İmam Əli ona Abbas adını vermişdir. “Abbas” sözünün mənası “şir”, “igid” deməkdir və onun şəxsiyyətinə, gələcək igidliyinə işarədir.
Uşaqlıq illərində Həzrət Abbas Əhli-Beyt mühitində böyümüş, İmam Əli, İmam Həsən və İmam Hüseyn kimi böyük şəxsiyyətlərin tərbiyəvi təsiri altında formalaşmışdır. Uşaq yaşlarından əxlaqı, elmə olan marağı, cəsarəti və sədaqəti ilə fərqlənirdi. Atası Əlinin və anasının ona xüsusi diqqəti, onun yüksək mənəvi tərbiyə almasına zəmin yaratdı.
Həzrət Abbasın Gənclik İlləri və Şəxsiyyəti
Həzrət Abbas gənc yaşlarından döyüş sənətində, atçılıqda və igidlikdə bənzərsiz idi. O, yalnız fiziki cəhətdən güclü deyildi, həm də yüksək əxlaq, mərifət, səmimilik və mərdlik xüsusiyyətlərinə sahib idi. İslam elmlərinə, xüsusilə Quran, hədis və fiqhə dərindən bələd idi.
Əhli-Beyt dəyərlərini tam şəkildə mənimsəyən Abbas, ailə üzvlərinə, xüsusən də İmam Hüseynə qarşı sonsuz sədaqət və məhəbbətlə seçilirdi. Qardaşı İmam Hüseyn onun üçün təkcə ailə başçısı deyil, həm də dini və mənəvi rəhbər idi. Abbas heç vaxt onun yolundan dönməmiş, sədaqətini və fədakarlığını Kərbəla hadisəsində ən uca zirvəyə çatdırmışdır.
Həzrət Abbasın Ailəsi və Məişəti
Həzrət Abbas ailə həyatı qurmuş, bir neçə övladı olmuşdur. Onun həyat yoldaşı Lübabə bint Ubeydullah idi. Övladlarından ən məşhurları Fəzl, Qasim və Übeydullah olmuşdur. Abbasın ailəsində sülh, mehribanlıq, təmizlik və yüksək əxlaq prinsipləri hakim idi.
Ailəsinin, qohumlarının və müsəlman cəmiyyətinin ehtiyac və problemlərinə həssas yanaşar, həmişə insanlara kömək etməyə çalışardı. Onun həyatı və davranışları, yalnız döyüş meydanında deyil, gündəlik həyatda da fədakarlıq və insanpərvərlik nümunəsidir.
Kərbəla Hadisəsi: Sədaqətin və İgidliyin Zirvəsi
Həzrət Abbasın adı deyildikdə ilk ağla gələn Kərbəla faciəsidir. Kərbəla hadisəsi hicri 61-ci ilin məhərrəm ayının 10-da (miladi 680-ci il) baş vermiş, İmam Hüseyn və yoldaşları, Yezid ordusu tərəfindən şəhid edilmişdir. Bu hadisə, İslam tarixində ən mühüm dönüş nöqtələrindən biri olmuş, bəşəriyyətə haqsızlıq, zalımlıq və diktatura qarşısında sədaqət, haqq və ədalət uğrunda mübarizə örnəyi göstərmişdir.
Kərbəla səhnəsində Həzrət Abbasın rolu əvəzolunmazdır. O, İmam Hüseynin sağ qolu, ən etibarlı sərkərdəsi və ailənin, uşaqların qoruyucusu idi. Xüsusilə düşmən mühasirəsində su qıtlığı və aclıq olduğu bir vaxtda Həzrət Abbas susuz qalan uşaqlar üçün su gətirmək üçün bir neçə dəfə Fərat çayına tərəf qəhrəmancasına hücum etmiş, su tuluğunu düşərgəyə çatdırmağa çalışmışdır.
Fərat Sahilində İmtahan
Kərbəla hadisəsinin ən duyğusal məqamlarından biri Həzrət Abbasın Fərat çayına çatdığı andır. O, özü də çox susuz olduğu halda, su tuluğunu doldurur və içmək istədikdə, bacısı Zeynəbin, İmam Hüseynin və körpə uşaqların susuzluğunu xatırlayır, öz susuzluğuna dözərək bir damla belə su içmir. Onun bu davranışı, fədakarlığın və başqalarını özündən üstün tutmağın ən ali nümunəsidir.
Geri qayıdarkən düşmən onun yolunu kəsir, Həzrət Abbas qəhrəmancasına vuruşur, lakin bir neçə yara alır. Əlləri qılıncla kəsilir, gözləri qanla dolur, ancaq su tuluğunu düşərgəyə çatdırmaq üçün son gücünə qədər mübarizə aparır. Nəhayət, tuluq deşilir, o, yıxılır və şəhid olur. Onun şəhadəti İmam Hüseyn və bütün Əhli-Beyt üçün böyük bir hüzn və dərd mənbəyi olur.
Kərbəla Meydanında Son Anlar
Həzrət Abbas yaralı halda yerə yıxılanda İmam Hüseyn dərhal onun yanına çatır. Abbas gözlərini açanda qardaşını görür və son sözləri ilə sədaqətini, imanını bir daha ifadə edir. Deyirlər, Abbas Hüseynin qəmli üzünü görmək istəməzdi və şəhid olan zaman da yalnız Allah və Hüseynə olan məhəbbəti ilə ruhunu təslim etdi.
Bu faciə, bütün müsəlman aləminə, xüsusilə şiə dünyasında, sədaqət, qardaşlıq, haqq uğrunda fədakarlıq və mərdlik rəmzinə çevrilib. Həzrət Abbasın məzarı bu gün İraqın Kərbəla şəhərində ən müqəddəs ziyarətgahlar arasındadır.
Həzrət Abbasın Şəxsiyyətinin Əsas Cizgiləri
Həzrət Abbasın şəxsiyyətində aşağıdakı əsas keyfiyyətlər xüsusi vurğulanır:
Sədaqət və Əmanətə Sadiqlik
Həzrət Abbas ömrünün sonuna qədər İmam Hüseynə, ailəsinə və Əhli-Beyt dəyərlərinə sadiq qaldı. O, bir dəfə də olsun qardaşını tək buraxmadı, ən ağır anlarda belə İmam Hüseynin və uşaqların yanında oldu.
Cəsarət və İgidlik
O, yalnız sədaqətli yox, həm də bənzərsiz cəsarət və igidlik nümunəsi idi. Fərat çayına hücumları, düşmənə qarşı rəşadətli müqaviməti bütün müsəlman dünyasında dastana çevrilib.
Əxlaq və Təvazökarlıq
Bütün böyük insanlarda olduğu kimi, Həzrət Abbas da yüksək əxlaqlı, təvazökar və insanpərvər idi. Özünü hər zaman digərlərindən aşağıda, ehtiyac sahiblərinin yanında hiss edirdi.
Elm və Maarifə Dəyər
Onun Qurana, hədis elmlərinə və fiqhi biliklərə yüksək marağı vardı. Atası İmam Əlinin, qardaşları Həsən və Hüseynin məclislərində iştirak edərək, həm dini, həm də dünyəvi elmlərdə kamil insan olmuşdur.
Ailəyə və Uşaqlara Qayğı
Kərbəlada xüsusilə uşaqlara göstərdiyi diqqət, onların susuzluğunu aradan qaldırmaq üçün canını fəda etməsi, insanlıq və atalıq dəyərlərinin ən ali nümunəsidir.
Həzrət Abbasın İslam Mədəniyyətində Yeri
Həzrət Abbasın adı İslam mədəniyyətində, ədəbiyyatında, sənətində və gündəlik həyatında dərin iz buraxıb. Onun igidliyi, mərdliyi və sədaqəti minlərlə şeirdə, mərsiyədə, xütbədə və dini mərasimlərdə təsvir olunub. Xüsusilə Aşura günündə və Məhərrəm ayı boyunca dünyanın müxtəlif ölkələrində milyonlarla insan Həzrət Abbası və Kərbəla şəhidlərini yad edir.
Dünyanın bir çox yerində, xüsusilə İraq, İran, Azərbaycan və digər İslam ölkələrində Həzrət Abbas adına məscidlər, mədrəsələr, xeyriyyə təşkilatları və sosial qurumlar fəaliyyət göstərir.
Həzrət Abbasın Nümunəvi Həyatı Müasir Dəyərlər İşığında
Həzrət Abbasın həyatı bu gün də aktualdır. Müasir insan üçün onun sədaqəti, haqq-ədalət naminə canını fəda etməsi, ailəyə və insanlığa olan məhəbbəti, mənəvi gücü və təmkinliyi nümunə ola bilər.
Bugünkü dünyada ədalət, sədaqət, dürüstlük, ailəyə bağlılıq, insaniyyətə xidmət kimi dəyərlər bəzən unudulur. Həzrət Abbasın hekayəsi və həyatı bizi yenidən bu ali dəyərləri yaşamağa və yaymağa çağırır.
Kərbəla Ziyarətgahı və Əsrlər Boyu Davam edən Hörmət
Həzrət Abbasın məzarı Kərbəla şəhərində İmam Hüseynin məzarının yaxınlığında yerləşir. Bu ziyarətgah hər il milyonlarla zəvvarın ziyarət yeridir. Burada edilən dualar, mərasimlər, dini ayinlər Həzrət Abbasın sədaqət və fədakarlıq simvolu kimi nə qədər böyük sevgi və hörmət qazandığının sübutudur.
Kərbəla yalnız keçmişin deyil, bu günün və gələcəyin də simvoludur. Ədalət uğrunda mübarizə, zalıma qarşı haqqı müdafiə etmək, zəifin, yetimin hüququnu qorumaq Həzrət Abbasın və bütün Kərbəla şəhidlərinin bizə qoyduğu əbədi mirasdır.
Həzrət Abbasın Haqqında Maraqlı Faktlar
- “Qəmbərul-Kərbəla” (Kərbəlanın şiri) ləqəbi ilə tanınırdı.
- Fərat sahilində susuz qalan uşaqlara su gətirmək üçün etdiyi qəhrəmanlıqla tarixə düşüb.
- Dünyanın bir çox ölkəsində, o cümlədən Azərbaycanda Həzrət Abbas adına məscidlər və sosial obyektlər var.
- Mərsiyə və dini şeirlərdə Həzrət Abbasın sədaqəti və fədakarlığı əsas mövzulardandır.
- Kərbəla faciəsi və Həzrət Abbasın həyat yolu əsrlər boyu islam sivilizasiyasında haqq-ədalət ideallarının simvolu olub.
Həzrət Abbas ibn Əli yalnız İmam Hüseynin qardaşı deyil, İslam tarixinin ən möhtəşəm fədakarlarından, sədaqət və igidliyin əbədi simvoludur. Onun həyatı ailə, cəmiyyət, haqq və ədalət naminə canını fəda edən insanın ölməz örnəyidir. Müasir dövrdə də, Həzrət Abbasın irsi bəşəriyyətə sədaqətin, fədakarlığın və ədalətin nə qədər ali və vacib olduğunu bir daha xatırladır.
Hər bir insan, ailə, cəmiyyət və millət onun həyatından ilham alaraq, çətinlik qarşısında sədaqəti, fədakarlığı və insani dəyərləri qorumağa çalışmalıdır. Kərbəla və Həzrət Abbasın hekayəsi əbədi haqq-ədalət axtarışında olan hər bir insan üçün yol göstərici olaraq qalır.
