İnsanlıq tarixində səbrin, gözəlliyin, ədalətin və bağışlamağın simvolu olan bir peyğəmbər var – Həzrət Yusif (ə.s.). O, həm İslamda, həm də digər səmavi dinlərdə – xristianlıq və yəhudilikdə – xüsusi hörmətlə yad edilir. Quranda ona həsr olunmuş xüsusi bir surə – “Yusif” surəsi var və bu surədə onun hekayəsi “qissələrin ən gözəli” kimi təqdim olunur. Həzrət Yusifin həyatı təkcə bir peyğəmbərin həyat hekayəsi deyil, eyni zamanda səbr, ailə, mərhəmət, əxlaq və əfv dərsləridir.
Həzrət Yusifin Uşaqlıq İlləri və Yuxusu
Həzrət Yusif, İshaq peyğəmbərin nəvəsi, Yəqub peyğəmbərin oğludur. O, on bir qardaş içində atasının ən çox sevdiyi övlad idi. Qurana görə, Yusif atasına maraqlı bir yuxu danışır:
“Ey ata! Mən yuxuda on bir ulduzun, günəşin və ayın mənə səcdə etdiyini gördüm.” (Yusif surəsi, 4)
Yəqub peyğəmbər bu yuxunu böyük gələcək, peyğəmbərlik və ilahi lütfün işarəsi kimi dəyərləndirir. Lakin Yusifin gözəlliyi və atasının ona olan sevgisi digər qardaşlarında paxıllıq və qısqanclıq yaradır.
Qardaşlarının Qısqanclığı və Yusifin Quyuya Atılması
Yusifin qardaşları onun atasının yanında xüsusi yer tutmasından narahat olur və onu aradan götürmək qərarına gəlirlər. Onlar Yəquba Yusifi bir gün gəzintiyə aparmaq üçün icazə istəyirlər və fürsət düşən kimi onu quyuya atırlar. Qayıtdıqda, qanlı köynəyi atasına göstərərək, guya onu canavarın parçaladığını bildirirlər.
Yəqub bu xəbərə çox üzülür, amma oğlunun sağ olduğuna içində gizli ümid saxlayır. Bu hadisə bəşəriyyət tarixində qardaş paxıllığının və ailədaxili ədalətsizliyin acı nəticəsinin nümunəsidir.
Yusifin Qulluğa Satılması və Misirə Gətirilməsi
Bir karvan quyuya yaxınlaşır və Yusifi ordan çıxarır. Onu Misirə aparıb az bir qiymətə satırlar. Misirdə Yusif “əziz”in – dövlət başçısının evinə kölə kimi düşür. Burada da Yusifin gözəlliyi və əxlaqı hər kəsin diqqətini çəkir.
Quranda Yusifin Allah tərəfindən qorunduğu, elmlə və gözəlliklə bəxş olunduğu bildirilir. Yusif nəinki fiziki gözəlliyi, həm də daxili gözəlliyi, əxlaqı və səbrilə seçilirdi.
Züleyxa Fitnəsi və Yusifin Məhkum Edilməsi
Misirin əzizi Yusifi öz oğulluğu kimi qəbul edir. Evdə böyüyən Yusif böyüdükcə daha da gözəlləşir və ağıllanır. Əzizin xanımı Züleyxa (Quranda adı çəkilmir, amma İslam ənənəsində belə adlanır) Yusifə vurulur və onu özünə cəlb etmək istəyir.
Yusif ona yaxınlaşmaq istəmir və Allahdan qorxur. Züleyxa Yusifi ittiham edir, lakin sübutlar Yusifin haqlı olduğunu göstərir. Buna baxmayaraq, şəhər əhlindən gələn təzyiq nəticəsində Yusif məhbəsə atılır.
Bu hadisə insanın təmkin, iffət və iman qarşısında necə dayanıqlı olmasının, günaha qarşı sabitliyinin simvoludur. Yusif hətta həbsdə də Allaha bağlı qalır, dua edir və məhbuslara kömək göstərir.
Həbsdə Yusif və Yuxuların Təfsiri
Yusif həbsxanada iki məhbusun yuxularını düzgün yozur. Onlardan biri, sonradan Misirin padşahına yaxın olan bir şəxs, Yusifi xatırlayır. Yusif yuxu yozma elmini Allahdan almışdı və bu ona Misir sarayına gedən yolu açır.
Bir müddət sonra Misir padşahı qəribə bir yuxu görür: “Yeddi arıq inək yeddi kök inəyi, yeddi yaşıl sünbül və yeddi qurumuş sünbül görür.” Padşah bu yuxunun yozumunu soruşanda, Yusif dəvət edilir və yuxunu izah edir:
“Yeddi il bolluq, ardınca yeddi il quraqlıq olacaq. İnsanlar bolluq illərində məhsulun bir hissəsini saxlasınlar.”
Yusifin bu izahı və tədbirləri padşahı valeh edir və onu saraya çağırır, yüksək vəzifə verir.
Yusifin Sarayda Yüksəlişi və Böyük İdarəçilik
Yusif Misirdə iqtisadi və ictimai məsələlərin başçısı olur. Onun tədbirləri sayəsində Misir quraqlıq illərindən minimum itki ilə çıxır. Yusif yalnız idarəçi kimi deyil, həm də yüksək əxlaq, ədalət və mərhəmət nümunəsi kimi tanınır.
Qardaşları aclıq illərində Misirə taxıl almaq üçün gəlirlər. Yusif onları tanıyır, amma onlar Yusifi tanımırlar. O, qardaşlarına hörmət və yaxşılıq edir, atasını və balaca qardaşı Bünyamini gətirmələrini istəyir. Sonra onlara kimliyini açıqlayır və qardaşları peşman olduqlarını bildirirlər.
Yusif onları bağışlayır və deyir:
“Bu gün sizə qarşı heç bir qınaq yoxdur. Allah sizi bağışlasın. O, mərhəmətlilərin ən mərhəmətlisidir.” (Yusif surəsi, 92)
Yusif atası Yəqubu və ailəsini Misirə köçürür və ailə birlikdə yaşayır.
Həzrət Yusifin Həyatında Əsas Dəyərlər
Səbr və Təqva
Yusifin həyatı başdan sona qədər səbr və Allah qorxusu ilə doludur. Qardaşlarının xəyanəti, Züleyxa fitnəsi, həbsdə illər, hakimiyyətə gəldikdəki təvazökarlıq – bütün bu mərhələlərdə Yusifin sabitliyi və Allaha bağlılığı dəyişmir.
Bağışlamaq və Ədalət
Qardaşlarını bağışlaması, onların səhvlərini üzlərinə vurmayaraq, Allaha sığınması insanlıq üçün ən böyük əfv və mərhəmət dərsidir. Yusifin verdiyi qərarlar yalnız şəxsi deyil, ümumi bəşəriyyət üçün faydalı olur.
Elm və İdarəçilik
Yusifə yuxu yozmaq, iqtisadi idarəetmə, diplomatiya və insanlarla davranışda yüksək qabiliyyət verilmişdi. Onun sayəsində Misir aclıqdan və böhrandan xilas oldu.
Əxlaq və İffət
Züleyxa qarşısında sabit qalması, həbsdə belə iffət və imanına sadiq qalması ən yüksək əxlaqi dəyər nümunəsidir.
Quranda Yusif Hekayəsinin Yeri və Əhəmiyyəti
Yusifin hekayəsi Quranda xüsusi bir surədə – “Yusif” surəsində ətraflı təsvir olunur. Allah bu hekayəni “qissələrin ən gözəli” adlandırır və insanların ibrət götürməsi üçün örnək kimi təqdim edir.
Yusifin hekayəsində hər bir insanın üzləşə biləcəyi sınaqlar – paxıllıq, fitnə, həsəd, ədalətsizlik, iftira və sonda zəfər və bağışlama var. Bu hekayə inanc, səbr, təvazökarlıq və Allahın rəhmətinə etibarın insan həyatındakı rolunu vurğulayır.
Həzrət Yusifin Əhəmiyyəti və Müasir İnsana Mesajı
Həzrət Yusifin həyatı bu gün üçün də aktualdır. O, ailədə, cəmiyyətdə, çətinlik və mübarizədə, rəhbərlikdə və insan münasibətlərində necə davranmağın örnəyidir.
- Ailədə sevgi və bərabərlik: Valideyn və övlad münasibətlərinin səmimiliyi və bərabərliyi.
- Qardaşlıq və paxıllıq: Ailə içindəki qısqanclığın necə böyük faciələrə səbəb ola biləcəyini göstərir.
- Günah və tövbə: Səhvlərdən dönmək və tövbə ilə düz yol tapmaq mümkündür.
- Bağışlamaq: İnsan, ən ağır xəyanəti belə bağışlamağı bacarmalıdır.
- İdarəçilik və cəmiyyət: Elm, ədalət və şəffaf idarəetmə cəmiyyətləri xilas edə bilər.
Həzrət Yusif Haqqında Maraqlı Faktlar
- Quranda Yusifin hekayəsi bütöv surədə (Yusif surəsi) verilib və bu, Quranın ən ibrətamiz hekayəsidir.
- Onun gözəlliyi dillərdə dastan olub, Yusif gözəlliyi ifadəsi həm Şərq, həm Qərb ədəbiyyatında geniş yayılıb.
- Yusifə yuxu təfsir etmə elmi Allah tərəfindən xüsusi olaraq verilmişdir.
- O, yalnız peyğəmbər deyil, eyni zamanda Misirdə yüksək dövlət vəzifəsində çalışan ilk müsəlman idarəçidir.
- Yusifin adı həm Tövratda, həm də Quranda eyni yüksək hörmətlə çəkilir.
Həzrət Yusifin Vəfatı və İrsi
Həzrət Yusifin vəfatı haqqında Quranda açıq məlumat olmasa da, İslam ənənəsində onun Misirdə vəfat etdiyi və orada dəfn olunduğu bildirilir. Sonradan onun sümükləri İsrəiloğulları tərəfindən Fələstinə aparılmışdır. Onun irsi – səbr, iman, əxlaq və idarəetmə sahəsində örnək davranışlar – bu gün də bəşəriyyətə yol göstərir.
Həzrət Yusif (ə.s.) təkcə peyğəmbər yox, həm də insanlıq üçün səbr, əxlaq, fədakarlıq, bağışlama və liderlik rəmzidir. Onun həyatı göstərir ki, ən ağır sınaqlardan da imanı, mərhəməti və elmə bağlılığı ilə alnıaçıq çıxmaq mümkündür. O, ailə, cəmiyyət və bəşəriyyət üçün əbədi örnəkdir.
Müasir dünyada da Yusifin həyatından öyrənməli çox şey var – ailə münasibətlərində səmimiyyət, idarəçilikdə ədalət, şəxsi həyatda səbr, ictimai münasibətlərdə bağışlama və bütün hallarda Allaha təvəkkül etmək.
