Hıçqırıq: Patofiziologiyası, Dərmanların rolu

Hıçqırıq insanların həyatında tez-tez rast gəlinən, lakin bəzən narahatlıq verən bir reflektor reaksiyadır. Əksər hallarda qısa müddətli hıçqırıq heç bir müdaxilə tələb etmədən keçsə də, xroniki, uzun müddət davam edən və gündəlik həyat keyfiyyətini pozan hıçqırıq hallarında tibbi müalicə vacib olur. Müasir tibb hıçqırığın qarşısını almaq və müalicə etmək üçün müxtəlif dərman vasitələrini təklif edir. Bu dərmanlar əsasən sinir sisteminə təsir göstərir, diafraqma və qırtlaq əzələlərinin spazmlarını azaldır və orqanizmin reflektor reaksiyasını nəzarət altına alır.

Hıçqırığın patofiziologiyası və dərmanların rolu

Hıçqırıq diafraqma əzələsinin qəfil və qeyri-iradi yığılması ilə müşayiət olunur. Bu proses zamanı vagus və frenik sinirlər vasitəsi ilə beyin və onurğa beyini həyəcanlanır. Uzunmüddətli hıçqırıqda bu sinir yollarının hiperaktivliyi müşahidə olunur. Dərmanlar bu hiperaktivliyi azaldaraq, əzələlərin spazmlarını dayandırır və hıçqırığın davam etməsinin qarşısını alır. Müalicə üsulları adətən simptomatik, bəzən isə əsas xəstəliyə yönəlmiş olur.

Xroniki hıçqırıq və müalicə göstərişləri

Xroniki hıçqırıq 48 saatdan çox davam edən və təkrarlanan hallardır. Bu zaman həkim müayinəsi tələb olunur. Hıçqırıq bir sıra ciddi xəstəliklərin əlaməti ola bilər: mədə-bağırsaq problemləri, sinir sistemi xəstəlikləri, qaraciyər və böyrək disfunksiyası. Bu hallarda dərman müalicəsi həm hıçqırığın dayandırılması, həm də əsas səbəbin aradan qaldırılması məqsədini daşıyır. Həkimlər adətən aşağıdakı dərman kateqoriyalarından istifadə edirlər.

Antikolinergik dərmanlar

Antikolinergik dərmanlar sinir sisteminə təsir edərək diafraqma spazmlarını azaldır. Bu qrup dərmanlara bəzən atropin və skopolamin kimi vasitələr daxildir. Onlar mərkəzi və periferik sinir yollarında asetilkolin maddəsinin fəaliyyətini bloklayaraq hıçqırığın qarşısını alır. Bu dərmanlar adətən kəskin və uzunmüddətli hıçqırıq hallarında istifadə olunur və dozalanması həkim tərəfindən tənzimlənir.

Mərkəzi sinir sisteminə təsir edən dərmanlar

Bəzi dərmanlar hıçqırığın yaranmasında iştirak edən sinir yollarını sakitləşdirir. Bunlara diazepam, lorazepam kimi benzodiazepinlər və baclofen kimi əzələ relaksantları daxildir. Onlar mərkəzi sinir sistemini rahatlaşdıraraq diafraqma və qırtlaq əzələlərinin spazmlarını azaldır. Bu dərmanlar xüsusilə psixogen hıçqırıq və uzunmüddətli hallarda faydalıdır.

Antiemetik və gastrointestinal dərmanlar

Mədə-bağırsaq sistemi ilə əlaqəli hıçqırıq hallarında antiemetiklər, məsələn, metoklopramid və domperidon istifadə olunur. Bu dərmanlar mədə boşalmasını sürətləndirir, mədə-bağırsaq motilitesini yaxşılaşdırır və hıçqırığı azaldır. Xüsusilə həzm sistemi problemləri ilə bağlı hıçqırıq hallarında bu qrup dərmanlar effektivdir.

Lokal və qeyri-ənənəvi üsullar

Bəzi hallarda dərman müalicəsinə əlavə olaraq, lokal metodlar da istifadə edilir. Bunlara oksigen verilməsi, diafraqmanın fiziki stimulyasiyası, burun və boğaz reflekslərinin qıcıqlandırılması və akupunktura kimi üsullar daxildir. Qeyri-ənənəvi metodlar bəzən dərmanlarla birlikdə və ya simptomatik şəkildə tətbiq olunur.

Dərmanların dozalanması və istifadəsi

Hıçqırıq dərmanları həkim nəzarəti altında, simptomun şiddətinə və davam etmə müddətinə görə təyin olunur. Düzgün dozada istifadə edildikdə onların təhlükəsizliyi yüksəkdir. Yan təsirlər isə adətən yüngül olur: başgicəllənmə, yorğunluq, qarın pozğunluğu. Dərman seçimi xəstənin yaşı, mövcud xəstəlikləri və digər qəbul edilən preparatlara görə fərdiləşdirilir.

Hıçqırıq dərmanlarının alternativ və bitki əsaslı üsullarla birləşdirilməsi

Bəzən dərman müalicəsi bitki və təbii üsullarla birləşdirilir. Hibiscus çayı, nanə, bal və limon ilə dəmlənmiş bitki çayları, isti su və nəfəs tutma texnikaları hıçqırığın aradan qaldırılmasına kömək edə bilər. Bu yanaşmalar simptomatik müalicəni gücləndirir və dərman istifadəsinin miqdarını azalda bilər.

Uzunmüddətli hıçqırıq və multidissiplinar yanaşma

Xroniki hıçqırıq hallarında yalnız simptomatik dərman müalicəsi yetərli deyil. Həkimlər xəstəni mədə-bağırsaq, sinir, ürək-damar və metabolik xəstəliklər üzrə müayinə edirlər. Multidissiplinar yanaşma hıçqırığın əsas səbəbini tapmağa və düzgün dərman kombinasiyasını təyin etməyə imkan verir. Bəzən müalicə yalnız bir dərmanla deyil, bir neçə dərman və əlavə metodların birləşməsi ilə uğurlu olur.

Dərmanların qorunması və təhlükəsizliyi

Hıçqırıq dərmanları yalnız həkim məsləhəti ilə istifadə olunmalıdır. Yanlış dozalanma və ya dərmanların qarışdırılması ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Xüsusilə benzodiazepinlər, antikolinergik dərmanlar və baclofen yalnız tibbi nəzarət altında verilir. Dərmanlar uşaq və yaşlı xəstələrdə xüsusi diqqətlə tətbiq olunmalıdır.

Hıçqırıq dərmanları müasir tibbin inkişafı ilə uzunmüddətli və xroniki hıçqırığın müalicəsində əvəzolunmaz vasitədir. Onlar sinir sisteminə, mədə-bağırsaq və diafraqma əzələlərinə təsir edərək simptomların dayandırılmasını təmin edir. Dərmanlar həkim nəzarəti altında, fərdi yanaşma ilə tətbiq olunmalıdır. Simptomatik müalicə, əsas xəstəliyin müəyyən edilməsi və alternativ üsullarla birləşdirilmiş yanaşma hıçqırığın effektiv aradan qaldırılmasını təmin edir.

Ən Çox Verilən Suallar