Azərbaycan ədəbiyyatında elə simalar var ki, onların adı və yaradıcılığı dövrün ruhunu, xalqın düşüncəsini, milli-mədəni dəyərləri özündə cəmləşdirir. Belə şəxslərdən biri də Hikmət Ziyadır. Onun həyatı və yaradıcılığı təkcə bir dövrün ədəbi mühitinə deyil, həm də bütövlükdə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafına təsir göstərib. Dərin biliyi, incə müşahidə qabiliyyəti, xalq dilinə və ədəbiyyatına olan sevgisi ilə Hikmət Ziya həm klassik, həm də müasir Azərbaycan ədəbiyyatının yaddaşında özünəməxsus iz buraxıb.
Hikmət Ziya yalnız şair və yazıçı kimi deyil, pedaqoq, publisist və maarifçi olaraq da çoxşaxəli fəaliyyət göstərib. Onun poeziyası, uşaq ədəbiyyatına töhfələri, publisist yazıları, tərbiyəvi əsərləri müxtəlif yaş qruplarının zövqünü oxşayır, yeni nəslə doğru yol göstərir. Müxtəlif dövrlərdə ədəbi tənqid, ictimai rəy və oxucu marağının mərkəzində olan Hikmət Ziya Azərbaycan ədəbi mühitində orijinal dəsti-xətti, milli-mənəvi dəyərlərə sədaqəti ilə seçilir.
Hikmət Ziyanın həyatı və ailə mühiti
Hikmət Ziya 1929-cu ildə Azərbaycanın qədim və mədəniyyətə bağlı bölgələrindən birində – Naxçıvanda anadan olub. Ailəsi ziyalı, maarifpərvər insanlar olmuş, uşaq yaşlarından ona elmə, kitaba, mədəniyyətə sevgi aşılayıb. Hikmət Ziya təhsil aldığı illərdə artıq öz istedadı ilə fərqlənir, ədəbiyyata xüsusi maraq göstərir, kiçik yaşlarından şeir yazmağa başlayır.
Onun ailə mühitində səmimiyyət, mehribanlıq və vətənpərvərlik, xalq dəyərlərinə hörmət hökm sürürdü. Bu ab-hava Hikmət Ziyanın gələcək yaradıcılığında da öz izini qoydu. O, ailə dəyərlərinə, ana dilinə, milli-mənəvi irsə dərin hörmətlə yanaşan bir insan kimi yetişdi.
Təhsil illəri və ilk ədəbi addımlar
Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Hikmət Ziya Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda təhsil alıb. O, burada dövrün görkəmli alim və pedaqoqlarından dərs alaraq, özünü elmi və ədəbi cəhətdən inkişaf etdirib. İnstitut illərində həm şeir, həm də publisistika sahəsində ilk ciddi addımlarını atıb, tələbə dövründən etibarən qəzet və jurnallarda şeirləri, hekayələri çap olunmağa başlayıb.
Təhsil illərində Hikmət Ziya gənc yazıçı və şairlərin cəm olduğu ədəbi mühitə qoşulub, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü olub. O, ədəbiyyatda yenilikçi axtarışları, dil və üslub təmizliyi, xalq ruhuna sadiqliyi ilə seçilən gənclərdən biri kimi tanınıb.
Yaradıcılıq yolu və ədəbi irsi
Hikmət Ziyanın ədəbi irsi çoxşaxəlidir. Onun yaradıcılığının əsas istiqamətlərindən biri uşaq ədəbiyyatıdır. O, uşaqlara xas sadəlik, səmimiyyət, təbiət və həyat sevincini əks etdirən şeirlər, poemalar, nağıllar, hekayələr yazıb. Hikmət Ziyanın uşaq poeziyasında ana dilinə sevgi, milli dəyərlərə bağlılıq, ailə və dostluq münasibətləri xüsusi yer tutur.
Bundan başqa, onun böyüklər üçün yazdığı şeirlərində də həyat fəlsəfəsi, vətənpərvərlik, insani dəyərlər, əmək, sülh və azadlıq mövzuları ön plandadır. Hikmət Ziyanın poeziyasında dərin lirik ruh, mənəvi təmizlik, məntiq və səmimiyyət aydın şəkildə duyulur. O, sözün qüdrətini, dilin zənginliyini və xalq ruhunun gözəlliyini yüksək ustalıqla təqdim edən şairlərdəndir.
Uşaq ədəbiyyatında Hikmət Ziya
Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının inkişafında Hikmət Ziyanın rolu əvəzsizdir. O, uşaqlar üçün yazdığı əsərlərdə sadə, anlaşıqlı, sevgi dolu bir dil istifadə edib. Onun “Balaca Ulduz”, “Şirin nağıl”, “Qar dənəsi”, “Durna balası” və s. kimi əsərləri bir neçə nəsil uşağın sevimli kitabları sırasına daxil olub.
Hikmət Ziya uşaqlar üçün tərbiyəvi mövzularda, dostluq, əmək, sədaqət, təbiət sevgisi barədə oxunaqlı, yaddaqalan, maraqlı əsərlər yaradıb. Onun şeirlərində, nağıllarında uşaqların təxəyyülü, duyğuları və həyat sevinci incəliklə əks olunur. Bu əsərlər uşaqların psixoloji və mənəvi inkişafına böyük töhfə verir.
Publisistika və pedaqoji fəaliyyət
Hikmət Ziya yalnız şair deyil, həm də məhsuldar publisist, pedaqoq və maarifçidir. O, uzun illər uşaq və gənclər üçün çıxan mətbu orqanlarda, “Göyərçin”, “Azərbaycan pioneri”, “Uşaq dünyası” kimi jurnallarda məsul vəzifələrdə çalışıb. Onun publisist yazıları əsasən tərbiyə, əxlaq, cəmiyyət və uşaqların inkişafı mövzularını əhatə edir.
Pedaqoji fəaliyyəti də uğurlu olub. O, müəllim kimi yeni nəslin tərbiyəsində, onların dünyagörüşünün formalaşmasında səmərəli iş aparıb. Hikmət Ziya daim gənclərlə işləyir, onların yaradıcılığına dəstək verir, maarifçilik prinsiplərini əsas götürürdü.
Hikmət Ziyanın əsərlərinin dili və üslubu
Hikmət Ziyanın əsərlərinin dili səlis, axıcı, sadə, lakin dərin mənalıdır. O, həm uşaq, həm də böyüklər üçün yazdığı şeirlərdə, nağıllarda, publisistik məqalələrdə xalq dilinin gözəlliyindən, canlılığından, ifadə imkanlarından məharətlə istifadə edib. Əsərlərində hər zaman ana dilinin saflığına, sözün təbiiliyinə, sadə, lakin zəngin ifadə tərzinə üstünlük verib.
Üslubunda səmimiyyət, lirika, sevgi, yumor, bəzən də sarkazm, həyat fəlsəfəsi aydın hiss olunur. Onun şeirlərindəki obrazlar, hadisələr və qəhrəmanlar xalq həyatı ilə bağlıdır, real və canlıdır. Bu üslub oxucuya səmimiyyətlə təsir göstərir.
Azərbaycan ədəbiyyatında və cəmiyyətində rolu
Hikmət Ziya Azərbaycan ədəbiyyatında uşaqlara sevgi, milli-mənəvi dəyərlərin qorunması, dilin və sözün qüdrəti sahəsində nümunəvi şəxsiyyətdir. Onun əsərləri bir neçə nəsil üçün tərbiyə, həyat dərsi, mənəvi dayaq rolunu oynayır. O, həm də cəmiyyətin maariflənməsi, milli şüurun inkişafı üçün yorulmadan çalışan bir ziyalıdır.
Müxtəlif dövrlərdə onun yaradıcılığı tədris proqramlarına daxil edilib, əsərləri müxtəlif dillərə tərcümə olunub, Azərbaycan ədəbiyyatının qızıl fonduna daxil olub. O, həm müəllim, həm publisist, həm də vətəndaş kimi Azərbaycan cəmiyyətinə daim xidmət edib.
Hikmət Ziyanın irsinin müasir dövrdə əhəmiyyəti
Müasir dövrdə də Hikmət Ziyanın yaradıcılığı aktualdır. Onun uşaq ədəbiyyatına verdiyi töhfələr, milli-mənəvi dəyərlərə çağırışları, insana, ailəyə, dostluğa, ana dilinə, təbiətə sevgisi bu gün də oxucular üçün bələdçi rolunu oynayır. Müasir müəllim və tərbiyəçilər, valideynlər Hikmət Ziyanın əsərlərindən tərbiyə və maarif üçün geniş istifadə edir, uşaqlar onun poeziyası ilə böyüyür.
Onun yaratdığı bədii nümunələr, yazdığı şeirlər, məqalələr bu gün də Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının ən yüksək zirvələrindən biri kimi qalır. İrsinin gənc nəsil üçün bir dəyər kimi qorunması, yayılması və öyrədilməsi zəruridir.
Hikmət Ziya Azərbaycan ədəbiyyatında parlaq bir sima, uşaqların, gənclərin və bütün oxucuların sevimli müəllimi, səmimi şair, pedaqoq və maarifçi kimi yaddaşlara həkk olunub. Onun həyat yolu, yaradıcılığı, cəmiyyətə və mədəniyyətə verdiyi töhfələr daim dəyərləndirilir və hörmətlə yad edilir. Hikmət Ziyanın irsi Azərbaycan ədəbiyyatının, dilinin və milli ruhunun əbədi yaşaması üçün əvəzsiz mənbədir.
Ən Çox Verilən Suallar
Hikmət Ziya Azərbaycan şairi, uşaq ədəbiyyatının və publisistikasının görkəmli nümayəndəsidir.
O, 1929-cu ildə Naxçıvanda anadan olub.
Şair, publisist, pedaqoq, uşaq ədəbiyyatçısı və maarifçi kimi fəaliyyət göstərib.
O, uşaqlar üçün onlarla şeir, nağıl, poema və hekayə yazıb, Azərbaycan uşaq poeziyasının inkişafına böyük töhfə verib.
Vətən, ailə, dostluq, əmək, təbiət, sülh, ana dili və mənəvi dəyərlər onun əsərlərinin əsas mövzularıdır.
Bir sıra qəzet və jurnallarda işləyib, maarifçilik mövzusunda publisistik yazılar yazıb.
Sadə, səlis, axıcı, mənalı və xalq dilinə yaxın üslub Hikmət Ziyanın yaradıcılığının əsas xüsusiyyətlərindəndir.
Bəli, onun əsərləri bu gün də uşaqlar və böyüklər üçün mənəvi dəyər, tərbiyə mənbəyi sayılır.
“Göyərçin”, “Azərbaycan pioneri”, “Uşaq dünyası” və digər uşaq mətbuat orqanlarında çalışıb.
Onun yaradıcılığı uşaq ədəbiyyatının və maarifçiliyin inkişafında misilsiz rol oynayıb, milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasına böyük töhfə verib.
