Azərbaycan musiqisinin qədim səhnəsində tar həmişə kişilərin kürəyinə söykənmiş alət kimi tanınıb, lakin 1986-cı il aprelin 26-da Bakıda dünyaya gələn Humay Qədimova bu stereotipi birdəfəlik dəyişdirdi. O, dörd yaşında evdə dayanmadan səs çıxaran uşaq qramofonunun rulonlarını qarışdıranda melodiyanın anatomiyasını kəşf etdiyini xatırlayır. Sonralar S.Ələsgərov adına uşaq incəsənət məktəbində tar ixtisasını təhsil cədvəlinə daxil edərkən müəllimləri bu balaca qızın barmaqlarındakı elastiklik və ritm duyumuna heyrət qaldılar. 1997-ci ildə “Qönçə” uşaq müsabiqəsində ikincilik qazanan ifa artıq gənc yaşında professional səhnə havası dadırdı. Ali musiqi təhsilini Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində davam etdirən Humay, paralel olaraq pedaqoji metodikalar öyrənərək gələcəkdə “ifadan dərsə” körpüsünü qurmağı planlaşdırdı. Beynəlxalq səfərlər, festivallar və master-klasslar sayəsində o, tar ifaçılığının klassik məktəbini müasir səhnə dramaturgiyası ilə birləşdirən üslub formalaşdırdı. Ən böyük qüvvəsi isə uşaqlıqda atasını, sonralar anasını itirməyin açdığı boşluğu musiqi ilə doldurmaq idi; humaylıq məhz bu ağrıdan yüksələn səsin timsalına çevrildi. İllər sonra gənc ifaçıları topladığı ustad dərslərində öz hekayəsini anlatdıqda, “çətinlik potensialdır” devizini tez-tez dilə gətirir və auditoriyaya ruh verir. Onun tarı sinəsinə sıxaraq ifa etməsi təkcə texniki pozisiya deyil, duyğunun mexaniki tremola çevrilməsidir. Məhz həmin üslub ona “sinəli tar” ləqəbini qazandırdı və Qafqazdan Avropa konsert salonlarına qədər geniş auditoriya topladı.
Uşaq illərinin melodik başlanğıcı
Humay Qədimova Bakının Nizami rayonunda yerləşən 272 saylı məktəbdə oxuduğu illərdə həm general təhsil, həm də musiqi hazırlığını paralel aparırdı. O, hər səhər dərsə getməzdən öncə yarım saatlıq tar məşqi etməyi özünə qayda etmişdi; nəticədə barmaqların güclənməsi məktəb dəftərini də qaydasında yazmağa kömək edirdi. 1994-cü ildən 2001-ci ilədək davam edən bu erkən mərhələ musiqi texnikasının bünövrəsini atdı
S.Ələsgərov adına 1 nömrəli Uşaq İncəsənət Məktəbində tar müəllimi Əzizağa Yusifov onun musiqi eşitmə dairəsini genişləndirdi. Çətin “Rast” şurunun modulasiya nüanslarını ifa etməyi öyrəndiyi ilk konsertdə Humay orkestrin arxasında özünəinamla oturdu. Həmin konsertdə 11 yaşlı qızın barmaqlarında sürətli “çapma” texnikası alqış doğurdu və münsiflər “böyük səhnə üçün gələcək namizəd” qeydi yazdılar
Musiqi akademiyası və peşəkar identitetin formalaşması
2003-cü ildə o, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının “Xalq çalğı alətləri” fakültəsinə qəbul olundu və professor Ədalət Vəzirovun sinfində təhsil aldı. Akademiya illərində Humay öz repertuarına təkcə “Çahargah” rəngi deyil, Qərb barokko transkripsiyalarını da daxil edərək tarın akustik imkanlarını sınadı.
Diplom işi kimi Üzeyir bəyin “Koroğlu” operasının “Misri” muğamını tar, ud və fortepiano triosuna uyğunlaşdırıb səhnələşdirən Qədimova, akademik heyətdən “innovativ yanaşma” qiymətini aldı. Bu təcrübə sonralar onun Avropa festivallarına davət vərəqinin əsas səbəbinə çevrildi
Səhnə qələbələri və beynəlxalq turnelər
Humay Qədimova 2008-ci ildən etibarən “İpək Yolu” Beynəlxalq Musiqi Festivalında ardıcıl çıxışlar edib. Şəki xan sarayının məsaməli akustikasında icra etdiyi “Bayatı-Şiraz” təsnifi tənqidçilər tərəfindən “ornamental naxış kimi tir-tir titrəyən” şəkilində təsvir olundu. 2012-ci ildə Parisdə UNESCO-nun “World Music Days” proqramında tar konserti verən ilk azərbaycanlı qadın ifaçı kimi tarixə düşdü.
Gələcək illərdə o, İstanbul, Berlin, Madrid, Moskva, Seul və Tokio səhnələrində solo proqramlar təqdim etdi; hər konsertdən sonra master-klass keçirərək gənc musiqiçilərə Qarabağ ifaçılıq məktəbini tanıtdı. Media bu turneni “Tar diplomatiyası” adlandırdı və mədəniyyətimiz üçün samballı reputasiya qazandırdı
Pedaqoji fəaliyyət və gənc istedadların kəşfi
2014-cü ildə Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində müəllim kimi çalışmağa başlayan Humay tar sinfini yenilikçi yanaşmalarla zənginləşdirdi. O, şagirdlərə təmrin kitabı əvəzinə, muğam parçalarını fraqmentlərə bölüb ritmik diktələr şəklində tapşırıq verdi və nəticədə sahə eşitmələri üçdəbir sürətdə inkişaf etdi.
“Qızlar musiqi dairəsinə qoşulur” layihəsi çərçivəsində o, Bakının Xəzər rayonunda yeniyetmələrə pulsuz dərslər keçdi və gender stereotiplərini yumşaltdı .Onun yetirmələri artıq gənclər incəsənət müsabiqələrində mütəmadi mükafatlar qazanır və Humay “daş saldığın suyun dalğasını başqasında görmək” ifadəsi ilə qürurunu gizlətmir.
Sosial-media auditoriyası və musiqi maarifçiliyi
Instagram və YouTube platformalarında Qədimova müntəzəm olaraq canlı ifa, dərs-deyilən videolar və tur gündəlikləri paylaşır. 2025-ci ilin statistikasına görə onun sosial şəbəkələrdə birləşən auditoriyası 700 min insana yaxınlaşır; izləyicilərin 38 faizi xarici ölkələrdən, əsasən Türkiyə və İrandandır
Humay videolarında tarın quruluşu, pərdələrin funksiyası və muğam ladları haqqında ətraflı izah verir. Rəqəmsal mühitin əlavə rıçaq kimi istifadəsi Azərbaycan musiqisinin qlobal görünürlüğünü artırır və tədqiqatçılar bu fenomenu “dijital muğam yayılması” adlandırırlar.
Musiqi layihələri və tərtib etdiyi albomlar
2017-ci ildə “Naxış” adlı instrumental albomu işıq üzü gördü; burada tar, kamança, nağara və ud kvarteti Qədimova aranjimanı ilə səslənir. Albom “Apple Music” etnik kateqoriyasında ilk həftədə “Top-25 Dünya” siyahısına girdi. 2020-ci ildə “Döngə” singlini nəşr edən ifaçı elektro-tar və elektron ritmləri birləşdirərək gənc auditoriyada yeni maraq oyatdı.
“Qarabağ Süitası” adlı layihəsi 2023-cü ildə Füzuli hava limanında açıq səhnədə canlı təqdim olundu; ərazidə yayılan musiqi işğaldan azad torpaqlarda səs bərpası kimi metaforik dəyər qazandı. Konsert UNESCO-nun “Musiqi sülhə çağırır” seriyasına daxil edildi
Fəxri adlar və media mükafatları
Humay Qədimova 2016-cı ildə Mədəniyyət Nazirliyinin “Gənc istedad” diplomuna, 2019-da Prezident təqaüdünə layiq görüldü. 2022-ci ildə “Şöhrət” ordeninə təqdim olunsa da, yaş meyarına görə namizədlik növbəyə salındı; buna baxmayaraq, “İlin tarzəni” media mükafatı ilə təltif olundu.
Onun haqqında çəkilən “Səsin naxışı” sənədli filmi Avrasiya Telefestivalında “Ən yaxşı bioqrafik ekran işi” seçildi. Film Qədimovanın şəhid anası xatirəsinə həsr etdiyi “Gün doğmadan” kompozisiyası ilə yekunlaşır və ekran başındakı tamaşaçını duyğulandırır
Şəxsi həyat və ictimai təşəbbüslər
Tar sevgisinə görə ailə qurmağa gecikdiyini zarafatla etiraf edən Humay, 2024-cü ildə gənc akademik doktorant ilə ailə qurdu. “Yarışqın olmayan həyat yoldaşı” kriteriyası müsahibələrində geniş müzakirə mövzusu oldu, çünki o, peşəkar səhnə təqviminə dəstək istəyirdi.
İctimai səviyyədə “Anama Sözüm Var” fondu vasitəsilə valideyn itkiləri yaşayan gənclərə psixoloji dəstək proqramları maliyyələşdirir. Fondun illik hesabatına görə 2023-cü ildə 140 gənc fərdi terapiya seansına cəlb olunub və 12 nəfər musiqi təqaüdü alıb.
| İl | Hadisə | Yer | Qeyd |
|---|---|---|---|
| 1997 | “Qönçə” müsabiqəsində II yer | Bakı | İlk böyük səhnə təcrübəsi |
| 2008 | “İpək Yolu” festivalında debüt | Şəki | Beynəlxalq çıxışa start |
| 2012 | UNESCO “World Music Days” | Paris | İlk xarici solo konsert |
| 2017 | “Naxış” albomu | Bakı | iTunes Top-25 etnik |
| 2023 | “Qarabağ Süitası” açıq konserti | Füzuli | UNESCO layihəsi |
Humay Qədimova klassik tar irsini müasir ifa enerjisi ilə birləşdirərək Azərbaycan musiqisini yeni auditoriyalara tanıdan nadir sənətkardır. O, pedoqoji işini səhnə həyatı ilə paralel aparmaqla gənclərə həm ustad, həm rol-model funksiyasını yerinə yetirir. Beynəlxalq səhnələrdə tarın səsinin populyarlığını artırmaq üçün sosial medianı effektiv istifadə edir, musiqi turizmini dəstəkləyir. Onun kreativ albom layihələri milli melodiyaları qlobal musiqi xəritəsinə daşıyır, “Qarabağ Süitası” kimi təşəbbüslərsə sülh və bərpa mesajı verir. Dövlət mükafatları və media rəyləri onun peşəkarlığını təsdiqləsə də, Qədimova əsl uğuru gənc ifaçılarda öz methodikasının nəticəsini görməkdə tapır. Çətin həyat sınaqlarını musiqiyə çevirmək bacarığı onu ruhlandırıcı şəxsiyyətə çevirir və dahilik anlayışının hissiyyatla ölçülə biləcəyini xatırladır. Humay Qədimova təkcə tar çalan musiqiçi deyil, həm də əzmlə qurulan mədəniyyət körpüsünün həm memarı, həm qoruyucusudur.
Ən Çox Verilən Suallar
Humay Gülbala qızı Qədimova 26 aprel 1986-cı ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Musiqi mühitinə erkən yaşlarından daxil olub və ilk təhsilini paytaxtın Nizami rayonu 272 saylı məktəbində alıb. Paralel olaraq uşaq incəsənət məktəbində tar sinifinə gedib. Həyatının əsas damarı musiqiyə elə bu dövrdə bağlanıb.
Onun ilk müəllimi S.Ələsgərov adına 1 nömrəli uşaq incəsənət məktəbində dərs deyən Əzizağa Yusifov olub. Bu ustad Humayın barmaq texnikasını klassik Azərbaycan tar məktəbinin tələblərinə uyğun formalaşdırıb. Daha sonra Musiqi Akademiyasında professor Ədalət Vəzirovdan dərs alaraq ifa üslubunu mükəmməlləşdirib. Hər iki müəllim onun sənət yolunda mühüm rol oynayıb.
Humay Qədimovanın ilk beynəlxalq solo konserti 2012-ci ildə Parisdə, UNESCO-nun “World Music Days” proqramı çərçivəsində baş tutub. O zamandan bəri o, Avropanın və Asiyanın bir çox səhnələrində çıxış edib. İstanbuldan Tokioya qədər uzanan musiqi turneləri onun adını dünya etnik musiqi xəritəsinə yazdırıb. Hər səfərdən sonra uşaq və gənclərlə master-klass keçməyi adətə çevirib.
Humay Qədimova 2016-cı ildə Mədəniyyət Nazirliyinin “Gənc istedad” diplomu ilə təltif edilib. 2019-cu ildə ölkə başçısının sərəncamı ilə Prezident təqaüdü alıb. 2022-ci ildə “İlin tarzəni” media mükafatına layiq görülüb və “Şöhrət” ordeni üçün təqdim olunub. Həmçinin Avrasiya Telefestivalında iştirak etdiyi sənədli film mükafat qazanıb.
O, Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində tar sinfinə rəhbərlik edir və müasir didaktik metodlardan istifadə edir. Şagirdlərinə muğam parçalarını fraqmentləşdirilmiş şəkildə öyrədərək eşitmə və sürətli oxuma bacarığını artırır. “Qızlar musiqiyə qoşulur” layihəsi ilə 90-dan çox gənc qızı tarla tanış edib. Yetirmələri respublika və beynəlxalq müsabiqələrdə mükafatlar qazanırlar.
Humay Qədimova musiqi maarifçiliyini geniş auditoriyaya çatdırmaq üçün rəqəmsal platformaların gücünə inanır. Instagram səhifəsində canlı ifalar, dərs videoları və konsert arxası kadrlar paylaşaraq izləyicilərlə yaxın ünsiyyət qurur. YouTube kanalında muğam ladları və tar quruluşu haqda detalı kontent yerləşdirir. Bu addım Azərbaycan musiqisini qlobal miqyasda tanıdır.
2017-ci ildə çıxan “Naxış” albomu həmən il “Apple Music” etnik siyahısında “Top-25”-ə daxil oldu. 2020-ci ilin “Döngə” singli elektro-tar və elektron bitləri birləşdirərək yenilikçi nümunə kimi qarşılandı. 2023-cü ildə “Qarabağ Süitası” layihəsi Füzuli şəhərində açıq havada təqdim olundu və UNESCO tərəfdaşlığı ilə sülh mesajı daşıdı. Hər layihə tarın yeni üzünü göstərir.
O, uzun illər sənət təqviminə görə ailə qurmağa imkan tapmadığını açıqlasa da, 2024-cü ildə gənc akademiklə ailə həyatı qurub. Müsahibələrində yaradıcılığına dəstək verən həyat yoldaşının qısqanclıqdan uzaq, anlayışlı biri olmasını önəmli saydığını bildirib. Cütlük hələlik övlad planlamasını gələcək illərə saxlayır. Ailənin mədəni layihələrdə də ortaq əməkdaşlıq edəcəyi gözlənilir.
Humay “Anama Sözüm Var” adlı fondun təsisçilərindən biridir. Bu qurum valideyn itirən gənclərə psixoloji dəstək və musiqi təqaüdü təmin edir. 2023-cü ildə fond 140 gəncə fərdi terapiya, 12 nəfərə musiqi kursu üçün qrant ayırıb. O, həm də gender stereotiplərinə qarşı musiqi yolu ilə maarifləndirmə aparır.
Humay Qədimova 2026-cı ildə “Xudafərin” adlı beynəlxalq muğam festivalı təşkil etmək niyyətindədir. Tar alətinin elektro-akustik versiyasının patentini almaq üçün tədqiqat aparır. Yeni albomunu Qafqaz xalqlarının ortaq musiqi motivlərinə həsr etməyi planlaşdırır. Bundan başqa, Avropa musiqi akademiyalarında qısa rezidensiya proqramları keçmək üçün danışıqlar aparır.
