Hümbət Musayev: Akademik Təhsil, Elmi Uğurlar

İctimai fikrin formalaşmasında qəzet sözünün hələ də əsas təsir vasitələrindən biri olduğu çağımızda “Respublika” qəzetinin sabiq, “Xalq” qəzetinin isə hazırkı rəhbər komandasının aparıcı simalarından olan Hümbət Musayev təkcə redaksiyaya yön verən peşəkar deyil, həm də cəmiyyətin elm, media və dövlət idarəçiliyi üçbucağındakı dinamiklərinə dərindən bələd bir ziyalıdır. 2 avqust 1960-cı ildə Qərbi Azərbaycanın Amasiya rayonunda doğulan gələcək jurnalist altı yaşından kitablarla dostluq edərək klassik ədəbiyyatın söz mücəllaları ilə böyüdü, respublika fənn olimpiadalarında qazandığı uğurlar isə onun analitik təfəkkürünü erkən yaşda necə parlaqlaşdırdığını sübut etdi . Məktəb dövründən icma tədbirlərində fəallıq göstərən Hümbət müəllim, ailəsinin köç taleyinə baxmayaraq, milli düşüncəyə bağlılığını qoruyub saxladı. Bakı Dövlət Universitetinin Mexanika-Riyaziyyat fakültəsinə qəbul olunmaqla, riyaziyyat elminin tənlikləri ilə mətbuat sözünün poetik ritmini sonralar ustalıqla sintez edəcəyi möhkəm akademik bazaya sahib oldu. Tələbəlik illərində fəal publisistik fəaliyyət, müəllimlik praktikasında topladığı pedaqoji bacarıq, həmkarları ilə qurduğu elmi əməkdaşlıqlar, mədəniyyət jurnallarında çap olunan ilk esselər, gənc yaşında aldığı “Azərbaycan Komsomol mükafatı” kimi təltiflər onun gələcək karyerasının əyani bəyanatına çevrildi. 1988-ci ildən dövri mətbuata tam qatılaraq, müxtəlif redaksiyalarda müxbirlikdən baş redaktorluğa uzanan peşə yolunda Hümbət Musayev daim intellektual dürüstlüyü, operativliyi və polemik üslubdakı nəzakəti ilə seçildi. Tənqidçi qələminin iti ucu, analitik baxışın elmi dərinliyi, dövlətçilik təfəkkürünə sadiq duruşu onu oxucu auditoriyasının güvən ünvanına çevirdi.

Erkən illər və ailə mühiti

Musayevlər ailəsi Amasiyada maarifpərvər mövqeyi ilə seçilirdi; atası kənd müəllimi, anası isə tibb bacısı idi. Ailə başçısının kitab rəfi klassik rus, türk və Azərbaycan ədiblərinin əsərləri ilə zəngin olduğundan, kiçik Hümbət sözün sehrini hələ ibtidai sinifdə hiss etdi. 1967-1977-ci illərdə oxuduğu Amasiya 1 saylı orta məktəbində riyaziyyat müəllimlərinin təşviqi ilə olimpiada dərnəklərinə qatıldı və respublika yarışlarında birincilik qazandı. Məktəb illərində qazandığı inam gənc Musayevi cəmiyyətdə aktivliyə səslədi: o, şagird özünüidarəetmə təşkilatının sədri seçildi, məktəb qəzetinin ilk buraxılışını hazırladı və burada elmi-populyar yazılarını dərc etdi.
Aramsız mütaliə tərzi onun məntiqi təfəkkürünü gücləndirməklə yanaşı, bədii zövqünü də formalaşdırdı. İbtidai sinifdən violin dərslərinə gedən Hümbət müxtəlif ictimai tədbirlərdə Vivaldi parçaları ifa etməklə bədii-estetik dünyagörüşünü genişləndirdi. Uşaq yaşlarında gördüyü demoqrafik dəyişikliklər – ailəsinin Ermənistandan köçü – onda milli kimlik barədə dərin düşüncələr oyatdı və bu, gələcəkdə mətbu yazılarında soydaşların taleyinə xüsusi həssaslıq kimi əks olundu.

Akademik təhsil və elmi uğurlar

1977-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinə qəbul olunan Musayev, klassik differensial tənliklərdən abstrakt alqoritmlərə qədər riyaziyyatın müxtəlif sahələrini mənimsədi. Rektorun fəxri təqaüdünü qazanan tələbə hətta aspiranturada qalmaq imkanı əldə etdi; 1986-cı ildən universitetdə pedaqoji fəaliyyətə başlayaraq, analitik riyaziyyat üzrə seminarlar apardı . Riyaziyyat elmləri doktoru kimi kommutatorlar nəzəriyyəsinə dair araşdırmaları Web of Science bazasında dərc olundu, Nyu-York Elmlər Akademiyasına üzv seçilməsi isə beynəlxalq elmi ictimaiyyətin etimadını təsdiqlədi.
Akademik auditoriyada qazandığı çıxış vərdişi publisistikaya da müsbət təsir göstərdi; məntiqi ardıcıllıq, faktların statistik təhlili onun məqalələrinə elmi çalar bəxş etdi. Eyni zamanda o, təhsil siyasəti üzrə normativ aktların hazırlanmasında ekspert qismində çıxış etdi və bu sahədəki bilikləri sayəsində “Qabaqcıl təhsil işçisi” fəxri adına layiq görüldü 

Jurnalistikaya qədəm qoyması

1988-ci ildən dövri mətbuata tam keçid edən gənc mütəxəssis “Yeni Fikir” və “Hikmət” qəzetlərində elmi-analitik şöbəyə rəhbərlik etdi. O dövrün ideoloji transformasiyaları şəraitində redaksiya səhifələrini açıq debat meydanına çevirərək, oxucunu cəmiyyətdəki yeniliklərə intellektual hazırlanmış materiallarla tanış etdi. Musayevin analitik yazıları regional iqtisadi inkişaf, kütləvi təhsil islahatları, dövlət idarəçiliyində informasiyanın rolu kimi mövzuları əhatə edirdi və geniş müzakirələr doğururdu.
1990-cı illərin əvvəllərində “Vətən Həsrəti” qəzetində baş redaktor vəzifəsini icra edərkən, xaricdə yaşayan azərbaycanlıların problemlərinə dair silsilə reportajlar hazırladı. Musayevin diaspor mövzularında obyektiv mövqeyi müstəqillik dövrünün formalaşan informasiya mühitində onun “qızıl qələm” mükafatına layiq görülməsini şərtləndirdi.

“Respublika” qəzetində fəaliyyət

1996-cı ildən Prezidentin İşlər İdarəsinin təsis etdiyi “Respublika” qəzetinə baş redaktorun müavini kimi dəvət olunması karyerada həlledici addım oldu. Klassik qəzetçilik ənənəsini müasir dizayn və araşdırma jurnalistikası ilə birləşdirən Musayev redaksiya üçün elektron arxiv, oxucu analitik bazası və rubrika yenilənməsi kimi yeniliklərə start verdi 
Onun kurasiyasında qəzet medianın rəqəmsal dövrünə sürətli inteqrasiya etdi: onlayn versiyada interaktiv qrafiklər, sosial şəbəkə sinxronizasiyası və PDF arxivi tətbiq olundu. Eyni zamanda Musayev müəllif yazı sahibləri üçün daxili təlim proqramı hazırladı, gənc reportyorların xarici dil və multimedial bacarıqlarını inkişaf etdirdi.

Baş redaktorluq dövrünün yenilikləri

2021-ci ilin aprelində “Respublika” qəzetinə baş redaktor təyin olunan Hümbət Musayev ilk addım olaraq kontent strategiyasını yenidən qurdu: gündəlik analitik sütunlar, faktaraşdırma laboratoriyası və tematik əlavələr funksiyaya daxil edildi . Bunun nəticəsində tiraj və onlayn oxunma göstəriciləri bir il ərzində 27 % artdı.
Redaksiya binasında yaradılan “açıq qapı otağı” ictimai xadimlərin, eləcə də oxucu klublarının müzakirələri üçün məkan oldu; media vətəndaş dialoqunu təşviq edən bu platforma qurumun ictimai nüfuzunu yüksəltdi. Musayevin təşəbbüsü ilə çap qəzetinin PDF versiyası görmə qabiliyyəti məhdud şəxslər üçün braille transkripsiyasında da təqdim olundu.

Elmi-publisistik əsərləri və kitabları

Elmi çevrədə “Kommutatorlar nəzəriyyəsinin elementləri” dərs vəsaiti hələ də mexanika-riyaziyyat tədris proqramlarının baza ədəbiyyatı olaraq qalır . Publisistika sahəsində isə “Heydər Əliyev və mətbuat” adlı dörd cildlik toplusu müstəqil Azərbaycanın media-tarix parçasını sistemli mənbəyə çevirib.
Bundan başqa, regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarını təhlil edən bir neçə fundamental monoqrafiya hazırlayıb; həmin əsərlər dövlət qurumlarının strateji planlaşdırma sənədlərinə istinad kimi daxil edilmişdir. “Azərbaycan-Rusiya münasibətlərində yeni mərhələ” kitabı isə beynəlxalq diplomatiya kontekstindəki mediativ yanaşması ilə xarici tədqiqatçılar tərəfindən sitat gətirilir.

Beynəlxalq əlaqələr və konfranslar

Musayev Türkiyə, Qazaxıstan, Rusiya və Avropa ölkələrində aparıcı media forumlarında çıxış etmiş, panel müzakirələrində regional media təhlükəsizliyi, rus dilinin Azərbaycan mətbuatında rolu, rəqəmsal transformasiya kimi mövzuları şərh etmişdir . Nyu-York Elmlər Akademiyasının üzvü kimi o, beynəlxalq elmi-publisistik konfranslarda mediada elmi nəticələrin populyarlaşdırılması barədə təqdimatlar etmişdir.
Beynəlxalq Əməkdaşlıq İttifaqı ilə birgə keçirdiyi “Media və iqlim dəyişiklikləri” konfransında COP29 prosesində milli nümayəndə heyətinin məruzəçisi kimi çıxışı diqqət çəkmiş və Prezident Təşəkkürnaməsi ilə dəyərləndirilmişdir.

Mükafatlar və ictimai töhfələr

Hümbət Musayev “Tərəqqi” medalı (2005), “Qabaqcıl təhsil işçisi” (2009), “Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin 15 illiyi” (2023) və “Əməkdar jurnalist” fəxri adı (2025) kimi dövlət təltiflərinə layiq görülüb . O, həmçinin “Qızıl qələm” və “Həsən bəy Zərdabi” mükafatları laureatıdır, media sahəsində çoxsaylı ictimai müsabiqələrdə birincilik qazanıb.
Musayev Yeni Azərbaycan Partiyasının və Qərbi Azərbaycan İcması Müşahidə Şurasının üzvü kimi ictimai layihələrin ideya rəhbəridir. Müəllifi və redaktoru olduğu onlarla sosial-iqtisadi nəşr dövlət proqramlarının hazırlanmasına metodik töhfə verib.

Hümbət Musayevin həyat yoluna nəzər saldıqda, elm və mətbuatın tərbiyəvi sintezini görmək çətin deyil. O, riyaziyyat nəzəriyyəsindəki ardıcıllığı redaksiya prosesinin nizamına, analitik təfəkkürü ictimai debatın keyfiyyətinə, elmi dürüstlüyü media etikasının nüvəsinə çevirməyi bacaran nadir şəxsiyyətlərdəndir. Riyaziyyatçı dəqiqliyini jurnalistikada tətbiq etməsi müzakirə mədəniyyətində ölçülə bilən nəticələr doğurub; məqalələrində faktların riyazi dəqiqliyi, arqumentlərin fəlsəfi dərinliyi hər oxunuşda hiss olunur. Ənənəvi qəzetçilik formatını rəqəmsal texnologiyalarla inteqrasiya etməklə o, auditoriyası genişlənən bir media ekosistemi qurdu. Beynəlxalq konfranslarda ölkəsini layiqincə təmsil edərək, Azərbaycan mətbuatının elmi-publisistik potensialını dünyaya tanıtdı. Tələbələrinə praktiki jurnalistika və analitik riyaziyyatın kəsişməsində yenilikçi baxış aşılayaraq, yeni nəsil mütəxəssislərin yetişməsinə töhfə verdi. Mükafatlar siyahısı onun əməyi barədə obyektiv göstərici olsa da, Musayev fəaliyyətə sadəcə fərdi uğur prizmasından deyil, milli-mədəni missiya kimi yanaşır. Oxucusu üçün həmişə intellektual dayaq nöqtəsi, həmkarları üçün tərəfdaş, tələbələri üçün isə motivasiya mənbəyi olaraq qalan Hümbət Musayev, müasir Azərbaycan mətbuatının elmli səsini gələcəyə daşıyan etibarlı körpü kimi dəyərləndirilir.

Ən Çox Verilən Suallar