Müasir dövrdə qloballaşma, texnologiyanın inkişafı və beynəlxalq əlaqələrin artması, ingilis dilini yalnız bir ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də bilik və karyera üçün əsas açar kimi ön plana çıxarır. Dünya əhalisinin milyonlarla insanı üçün ingilis dili artıq seçim yox, bir zərurətə çevrilib. Əgər keçmişdə ingilis dili yalnız müəyyən peşələrdə və ya ali təhsil müəssisələrində lazım idisə, indi istər tələbə, istər mütəxəssis, istərsə də adi vətəndaş üçün geniş imkanlar yaradan qlobal platformalara daxil olmaq üçün bu dilin bilik səviyyəsini sübut etmək tələb olunur. Bəs ingilis dili biliklərini beynəlxalq səviyyədə necə sübut etmək olar? Əlbəttə ki, bu suala ən geniş yayılmış və etibarlı cavab – IELTS imtahanıdır.
IELTS – International English Language Testing System – hər il milyonlarla insanın həyatında dönüş nöqtəsi olur. Xaricdə təhsil almaq arzusunda olan tələbədən tutmuş, karyerasında yeni zirvələrə qalxmaq istəyən peşəkara, dünyanın fərqli ölkələrində yaşamaq arzusunda olan ailələrə qədər hər kəs üçün bu imtahan beynəlxalq etimadın simvoludur. Yalnız bir sertifikat deyil, IELTS imtahanı sanki fərdi və peşəkar həyatda yeni bir qapı, dünyaya çıxış bileti kimi qəbul olunur.
Bir çox insan üçün IELTS-in adı ilk dəfə xaricdə təhsil və ya iş imkanları barədə düşünərkən qarşıya çıxır. Adətən, universitetlərin, beynəlxalq şirkətlərin, hətta miqrasiya proqramlarının tələbləri arasında “IELTS balı” xüsusi vurğulanır. Bu bal təkcə dil biliklərinin yox, həm də insanın qlobal rəqabətə nə dərəcədə hazır olduğunun göstəricisidir. Burada əsas sual yaranır: Niyə məhz IELTS? Axı bir çox başqa dil imtahanları da mövcuddur. Səbəbi çox sadədir – IELTS dünyada ən çox qəbul olunan, obyektiv və real həyatdakı dil bacarıqlarını ölçən imtahan modelidir.
İngilis dili üzrə bilikləri yoxlamaq üçün müxtəlif metod və yanaşmalar olsa da, IELTS-in fərqi məhz praktiki, gündəlik və akademik həyatda rast gəlinən real tapşırıqlar, danışıq və yazı bacarıqlarına önəm verməsidir. Ona görə də, bu imtahana hazırlaşmaq və uğur qazanmaq, insanın özündə böyük motivasiya, məqsəd və qətiyyət tələb edir.
Hər il müxtəlif yaş və peşə sahibləri, müxtəlif ölkələrdən minlərlə insan IELTS imtahanında iştirak edir. Onların arasında 17 yaşlı abituriyent də var, 45 yaşlı peşəkar menecer də, yeni həyat qurmaq istəyən gənc ailə də. Hamının məqsədi eynidir – dünya səviyyəsində təsdiqlənmiş ingilis dili biliklərini göstərmək və öz arzularına bir addım daha yaxın olmaq.
IELTS imtahanı yalnız bir test deyil, həm də yeni həyat üslubunun, inkişafın, özünü reallaşdırmağın və dünya vətəndaşı olmağın başlanğıcıdır. Bəziləri üçün bu, daha yaxşı universitetdə təhsil almaq, bəziləri üçün isə daha yüksək maaşlı iş tapmaq və ya yeni ölkədə yaşamaq imkanına çevrilir..
IELTS Nədir?
IELTS (International English Language Testing System) – Beynəlxalq İngilis Dili Sınaq Sistemi – ingilis dilində bilik və bacarıqları qiymətləndirən beynəlxalq imtahan sistemidir. IELTS dünyanın müxtəlif ölkələrində ingilis dilində təhsil almaq, işləmək və ya yaşamaq istəyən şəxslərin dil səviyyəsini müəyyən etmək üçün yaradılıb. Hal-hazırda IELTS imtahanı 140-dan çox ölkədə 11 mindən artıq təşkilat və universitet tərəfindən tanınır və qəbul olunur.
Bu imtahanın əsas məqsədi – dinləmə (Listening), oxuma (Reading), yazma (Writing) və danışıq (Speaking) bacarıqlarını obyektiv və dəqiq şəkildə qiymətləndirməkdir. İmtahan nəticələri beynəlxalq miqyasda standartlaşdırılmışdır və “Band” – bal sistemi ilə (1-dən 9-a kimi) qiymətləndirilir.
IELTS İmtahanının Yaranma Tarixi və Zərurəti
IELTS imtahanının yaranması təsadüfi deyil. 1980-ci illərin sonlarında İngiltərə, Avstraliya və Yeni Zelandiyanın nüfuzlu təşkilatları (British Council, Cambridge Assessment English və IDP: IELTS Australia) ingilis dilinin beynəlxalq səviyyədə qiymətləndirilməsi üçün ortaq sistem yaratmaq qərarına gəldilər. Məqsəd – dünya üzrə müxtəlif ölkələrdən gələn insanların ingilis dilini nə dərəcədə bildiyini obyektiv qiymətləndirmək və bu göstəricini təhsildə, iş həyatında və miqrasiyada əsas kriteriya kimi istifadə etmək idi.
Hazırda IELTS ən çox tələbat olan dil imtahanıdır və hər il 3,5 milyondan çox insan bu imtahanı verir. Bunun səbəbi imtahanın beynəlxalq qəbul statusu və praktiki dəyəridir. Məsələn, ABŞ-ın, Böyük Britaniyanın, Avstraliyanın, Kanadanın və digər ölkələrin aparıcı universitetləri və şirkətləri qəbul üçün məhz IELTS nəticələrini tələb edirlər.
IELTS İmtahanının Quruluşu və Bölmələri
IELTS imtahanı əsasən iki növə bölünür:
- IELTS Academic (Akademik)
- IELTS General Training (Ümumi Təlim)
1. IELTS Academic
Bu modul əsasən xaricdə bakalavr və ya magistr səviyyəsində təhsil almaq istəyən, eləcə də elmi-akademik məqsədləri olan şəxslər üçündür. Universitetlər, kolleclər və elmi müəssisələr Academic IELTS-i tələb edirlər.
2. IELTS General Training
Bu modul əsasən işə qəbul, təcrübə proqramları və ya miqrasiya üçün nəzərdə tutulub. İngilis dilində gündəlik ünsiyyət və sosial bacarıqların qiymətləndirilməsi məqsədi daşıyır. İngiltərə, Kanada, Avstraliya və Yeni Zelandiya kimi ölkələrə daimi yaşayış (PR) üçün köçmək istəyənlər üçün əsas seçim məhz General Training moduldur.
IELTS İmtahanının 4 Bölməsi
IELTS imtahanı aşağıdakı dörd əsas bölmədən ibarətdir:
1. Listening (Dinləmə)
- 4 hissədən ibarətdir.
- 30 dəqiqə davam edir.
- Hər hissədə fərqli səs yazıları dinlədikdən sonra sualları cavablandırmaq tələb olunur.
- Akademik və gündəlik mövzular əhatə olunur.
2. Reading (Oxuma)
- 3 böyük mətn və bu mətnlərə aid 40 sual.
- Academic IELTS-də elmi və tədris yönümlü məqalələr, General Training IELTS-də gündəlik həyatla bağlı mətnlər olur.
- 60 dəqiqə vaxt verilir.
3. Writing (Yazı)
- 2 tapşırıqdan ibarətdir (Task 1 və Task 2).
- Academic IELTS-də: Task 1 – qrafik, diaqram və ya cədvəli izah etmək, Task 2 – essedə fikir bildirmək.
- General Training IELTS-də: Task 1 – rəsmi və ya qeyri-rəsmi məktub yazmaq, Task 2 – essedə fikir bildirmək.
- 60 dəqiqə vaxt ayrılır.
4. Speaking (Danışıq)
- 11-14 dəqiqə davam edir.
- Danışıq sınağı 3 hissəyə bölünür: ümumi suallar, fərdi çıxış və qarşılıqlı müzakirə.
- İmtahan real insana qarşı verilir.
IELTS Ballama Sistemi və Sertifikat
IELTS-də qiymətləndirmə 1-dən 9-a qədər olan “Band” sistemi ilə aparılır. Hər bölmə üzrə ayrı bal, sonda isə ümumi orta bal (Overall Band Score) çıxarılır. Band sisteminin təsviri:
- 9 – Expert User (Mükəmməl istifadəçi)
- 8 – Very Good User (Çox yaxşı istifadəçi)
- 7 – Good User (Yaxşı istifadəçi)
- 6 – Competent User (Normal istifadəçi)
- 5 – Modest User (Orta istifadəçi)
- 4 – Limited User (Məhdud istifadəçi)
- 3 və aşağı – Zəif səviyyə
Hər bir təşkilat və ya universitet minimal tələbi özü müəyyən edir. Məsələn, əksər Avropa universitetlərində bakalavr üçün ən azı 6.0 və ya 6.5, magistr üçün 7.0 və ya daha yüksək bal tələb olunur.
IELTS nəticəsi 2 il müddətində etibarlı olur və bu müddət ərzində təqdim edilə bilər.
IELTS və Digər Beynəlxalq Dil İmtahanları
Bəzən abituriyentlər və ya miqrantlar seçim qarşısında qalırlar: TOEFL, IELTS, yoxsa başqa bir imtahan? IELTS-i fərqləndirən əsas məqamlar:
- Yazılı və şifahi bölmələrin insan tərəfindən yoxlanılması
- Danışıq imtahanının insanla üzbəüz aparılması (TOEFL-də isə kompüter vasitəsilə)
- Ən çox ölkədə qəbul olunması (11 min+ qurum)
- Daha “həyata yaxın” və praktik tapşırıqların olması
IELTS İmtahanının Keçirilməsi və Qeydiyyat Prosesi
IELTS imtahanını Azərbaycanda əsasən British Council və IDP təşkil edir. İmtahan hər ay bir neçə dəfə keçirilir. Onlayn və ya şəxsən qeydiyyatdan keçmək mümkündür.
Qeydiyyat üçün lazım olanlar:
- Şəxsiyyət vəsiqəsi və ya pasport
- Onlayn qeydiyyat forması
- İmtahan ödənişi (adətən 350-450 AZN arası dəyişir)
- Qeydiyyat üçün British Council və ya IDP-nin rəsmi saytından istifadə olunur.
İmtahanın keçirilməsi:
- İmtahan günündən bir neçə gün əvvəl yer və vaxt barədə məlumat e-mail və ya SMS ilə göndərilir.
- İmtahan kompüterdə və ya kağız formatında təşkil oluna bilər.
- Speaking (danışıq) bölməsi adətən ayrıca gün və saatda olur.
IELTS Hazırlığı və Hazırlıq Strategiyaları
IELTS imtahanında uğurlu olmaq üçün planlı və davamlı hazırlıq vacibdir. Ən yaxşı nəticə üçün aşağıdakı metodlardan istifadə etmək tövsiyə olunur:
1. Məqsədi düzgün müəyyən et
Əvvəlcə hansı növ IELTS-ə ehtiyac olduğunu və hədəf balını müəyyən et. Bu, hazırlıq prosesini daha məqsədyönlü və nəticəyə fokuslu edəcək.
2. Hazırlıq resursları və materialları
- Rəsmi IELTS kitabları və nümunə testləri
- Onlayn simulyasiyalar və video dərslər
- İngilis dilində kitablar, jurnallar və xəbərlər
- İngilis dilli filmlər, podkastlar və xəbərlər
3. Zamanı düzgün idarə et
Hazırlıq müddətində hər gün dinləmə, oxuma, yazma və danışıq bacarıqlarını bərabər şəkildə inkişaf etdirmək lazımdır. Tapşırıqları zamanla həll etmək imtahan günündə stres və vaxt çatışmazlığı problemini aradan qaldırır.
4. Sınaq imtahanları
Müntəzəm olaraq IELTS sınaq testləri həll etmək imtahan atmosferinə öyrəşmək üçün əvəzolunmazdır. Real imtahan şəraiti yaradaraq özünü yoxlamaq vacibdir.
5. Professional hazırlıq kursları
Bir çox tələbə üçün xüsusi IELTS hazırlıq kursları daha effektiv olur. Kurslarda peşəkar müəllimlər düzgün hazırlıq planı, tapşırıq nümunələri və fərdi dəstək təqdim edirlər.
IELTS Azərbaycanda
Son illər Azərbaycanda IELTS imtahanına maraq xeyli artıb. Səbəblər:
- Gənclərin xaricdə təhsil almağa üstünlük verməsi
- Dövlət proqramları (Məsələn: “2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xaricdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı”)
- Beynəlxalq iş imkanlarının genişlənməsi
- Miqrasiya və daimi yaşayış üçün tələb olunan dil sertifikatı ehtiyacı
Azərbaycanda IELTS imtahanı əsasən Bakı, Gəncə və digər böyük şəhərlərdə keçirilir. Hazırlıq üçün çoxlu kurslar və fərdi müəllimlər fəaliyyət göstərir. İngilis dili bilik səviyyəsinin artırılması ölkənin ümumi təhsil səviyyəsinə də müsbət təsir edir.
IELTS İmtahanının Faydaları
IELTS imtahanı təkcə sertifikat deyil. Onun verdiyi imkanlar və üstünlüklər çoxdur:
- Təhsil: Dünyanın ən prestijli universitetləri və kolleclərində oxumaq şansı
- Karyera: Beynəlxalq şirkətlərdə iş tapmaq və karyera yüksəlişi
- Miqrasiya: Avstraliya, Kanada, Yeni Zelandiya, Böyük Britaniya kimi ölkələrə daimi yaşayış imkanı
- Özünəinam: İngilis dili biliyinin rəsmi şəkildə təsdiqlənməsi və sosial həyatda daha rahat ünsiyyət
- Akademik imkanlar: Beynəlxalq təqaüdlər, konfranslar və proqramlarda iştirak
IELTS İmtahanında Uğur Qazanmaq üçün Praktik Məsləhətlər
IELTS-də yüksək bal toplamaq üçün aşağıdakı məsləhətlərə əməl etmək tövsiyə olunur:
- Hər gün oxu və yaz: İngilis dilində müxtəlif mövzularda oxu və yazı tapşırıqları yerinə yetir.
- Söz ehtiyatını artır: Yeni sözlər, ifadələr və sinonimləri öyrən.
- Tələffüzə fikir ver: Danışıq bölməsində aydın və düzgün tələffüz vacibdir.
- Vaxtı səmərəli istifadə et: İmtahanda vaxt itirməmək üçün testləri zamanla həll et.
- Geribildirim al: Müəllim və ya dostlardan yazı və danışıq bacarıqları barədə rəy al.
- Təkrar testlər həll et: Rəsmi IELTS nümunə testləri üzərində mütəmadi məşq et.
IELTS İmtahanında Ən Çox Yayılan Səhvlər və Onlardan Qaçmaq Yolları
- Vaxtı düzgün bölüşdürməmək: Xüsusilə yazı və oxuma bölmələrində vaxtı düzgün idarə etməmək nəticədə tapşırıqları tamamlaya bilməməyə səbəb olur.
- Yazıda əsas fikirdən yayınmaq: Mövzuya uyğun, strukturlu yazmaq lazımdır.
- Danışıqda utancaqlıq: Speaking bölməsində özünü rahat aparmaq, cəsarətlə cavab vermək lazımdır.
- Dinləmədə diqqəti yayındırmaq: Səsləri diqqətlə dinləmək, qeydlər aparmaq tövsiyə olunur.
- Cavabları köçürəndə səhvlər etmək: Suallara cavabları köçürəndə diqqətli olmaq lazımdır.
IELTS Sertifikatının Etibarlılığı və Qəbul Olunması
IELTS sertifikatı dünyanın aparıcı ölkələrində, təhsil və iş mühitində rəsmi sənəd kimi qəbul edilir. Sertifikat 2 il etibarlıdır və universitetlərə, şirkətlərə, miqrasiya qurumlarına təqdim edilə bilər. Azərbaycanda da bir çox yerli və beynəlxalq şirkətlər işə qəbul zamanı IELTS balını nəzərə alır.
IELTS İmtahanına Marağın Səbəbləri və Psixoloji Aspektləri
IELTS imtahanına maraq həm fərdi motivasiya, həm də cəmiyyətin qlobal trendləri ilə bağlıdır. Gənclər özlərini inkişaf etdirmək, xaricdə təhsil almaq, fərqli ölkələrdə yaşamaq və işləmək üçün dil biliklərini təsdiq edən rəsmi sənədə ehtiyac duyurlar. IELTS bu ehtiyaca ən geniş cavab verən imtahanlardan biridir. Psixoloji baxımdan imtahan vermək stres yaratsa da, düzgün hazırlıq və vaxt bölgüsü ilə istənilən nəticəni əldə etmək mümkündür.
Azərbaycanda IELTS üzrə Fəaliyyət Göstərən Təşkilatlar və Kurslar
Azərbaycanda IELTS imtahanına hazırlaşmaq üçün müxtəlif kurslar və dil mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Ən populyarları:
- British Council Azerbaijan
- IDP IELTS Azərbaycan
- Baku Oxford School
- Bakı Avropa Liseyi
- ELT (English Language Teaching) mərkəzləri
Həmçinin, bir çox fərdi müəllimlər və onlayn platformalar vasitəsilə də hazırlıq keçmək mümkündür.
IELTS İmtahanının Onlayn Variantları və Müasir Yeniliklər
Son illər pandemiya və texnologiyanın inkişafı səbəbilə IELTS imtahanının kompüter versiyası da tətbiq olunur. Artıq Listening, Reading və Writing bölmələrini kompüterdə, Speaking isə real insana qarşı verə bilərsiniz. Bu yeniliklər imtahanı daha əlçatan və rahat edir.
IELTS və Qlobal Uğur Hekayələri
Dünyada və Azərbaycanda minlərlə insan IELTS imtahanı vasitəsilə həyatını dəyişdirib. Xaricdə təhsil, karyera yüksəlişi, beynəlxalq layihələrdə iştirak, yeni dostluq və əlaqələr – bütün bunlar IELTS sertifikatının yaratdığı imkanlardır.
Ən çox verilən suallar
IELTS üçün yaş məhdudiyyəti yoxdur, lakin ən azı orta məktəb səviyyəsində ingilis dili biliyi tələb olunur.
2 il etibarlıdır.
Academic təhsil məqsədləri üçün, General Training isə iş və miqrasiya üçün nəzərdə tutulub.
British Council və ya IDP-nin rəsmi mərkəzlərində, həmçinin kompüter və ya kağız formatında.
İmtahanı keçmək üçün konkret minimal bal yoxdur, ancaq universitet və şirkətlərin öz tələbləri var (adətən 6.0 və ya 6.5).
Bəli, hər bölmə üçün ayrıca strategiyalar və hazırlıq tələb olunur.
Bəli, onlayn resurslar və simulyasiyalar mövcuddur.
İmtahan verildikdən sonra nəticələr 13 günə təqdim edilir və rəsmi sertifikat göndərilir.
İngilis dilinin britaniya, avstraliya, amerikan və digər ləhcələri eşidilə bilər.
Bəli, istənilən sayda imtahan verə bilərsiniz.
IELTS imtahanı yalnız dil biliyini yoxlayan bir test deyil, həm də qlobal imkanlar, inkişaf və uğur üçün açar hesab olunur. Düzgün strategiya, davamlı hazırlıq və motivasiya ilə bu imtahandan yüksək nəticə əldə etmək mümkündür. İstər akademik məqsəd, istərsə də iş və ya miqrasiya üçün olsun, IELTS imtahanı hər bir gənc və mütəxəssis üçün etibarlı və perspektivli bir yoldur.
