Azərbaycanın milli musiqi xəzinəsində igidlik, vətənpərvərlik və əsgər mövzusunda yaranan mahnıların xüsusi yeri var. Bu ənənənin ən güclü və çağdaş nümunələrindən biri “İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısıdır. Bu mahnı hər zaman ölkəmizdə igidliyin, milli birliyin və şəhidlik ideyasının simvoluna çevrilib. Onun sözləri və musiqisi qəlblərdə xüsusi bir ruh, inam, qürur və sədaqət hissi yaradır. Mahnı son onilliklərdə Azərbaycan gəncliyinin, əsgərlərin, eləcə də vətənpərvər insanların dilindən düşməyən çağırışa çevrilib.
Mahnının yaranma tarixi və müəllifləri
“İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısı 1990-cı illərdə Azərbaycanın ən həlledici və ağır günlərində, xalqımızın torpaqlarını müdafiəyə qalxdığı dövrdə meydana çıxıb. Bu mahnının geniş yayılması və məşhurlaşması Azərbaycanın tanınmış vətənpərvər musiqi ifaçısı Şəmistan Əlizamanlının adı ilə bağlıdır. Şəmistan Əlizamanlı Azərbaycan vətənpərvərlik və hərbi marş ənənəsinin canlı daşıyıcısı, öz repertuarında ən çox sevilən və gənc nəslə örnək olan əsərləri təqdim edən sənətçidir. Mahnının sözlərinin müəllifi bir çox mənbəyə görə şair və publisist Şahin Musaoğludur. Musiqisi də eyni müəllifə aid edilir.
Mahnı ilk dəfə ifa olunandan sonra qısa müddətdə geniş populyarlıq qazanıb və demək olar ki, ölkənin hər bir guşəsində, ailədən başlayaraq dövlət tədbirlərinə qədər səslənməyə başlayıb. Mahnı əsgər yolasalma mərasimlərinin, hərbi və məktəb tədbirlərinin, şəhidlərin anım günlərinin, vətənpərvərlik gecələrinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib.
Mahnının sözləri və məzmunu
“İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısı həm poetik, həm də motivasiyaedici məzmun daşıyır. Mahnının əsas ideyası Azərbaycan əsgərinin sarsılmaz iradəsini, vətənə və ailəyə sədaqətini, şəhidliyin müqəddəsliyini, qələbə və azadlıq arzularını təcəssüm etdirir. Mahnı elə bir vaxtda meydana çıxıb ki, Azərbaycan xalqı işğal, savaş və faciələrlə üz-üzə idi. Belə bir vaxtda “İgid əsgər, möhkəm dayan” kimi ruhlandırıcı, cəsarət və inam aşılayan bir mahnı cəmiyyət üçün həm çağırış, həm də təsəlli rolunu oynayıb.
Mahnının tam sözləri belədir:
Çox sınadı bizi zaman,
Neçə şəhid getdi qurban,
Sinəsiylə sipər olan,
İgid əsgər, möhkəm dayan!
Ya azad ol, ya candan keç, ya candan keç,
İki yoldan birini seç, birini seç,
Azadlığın şərbətini iç, şərbətini iç,
İgid əsgər, möhkəm dayan!
Salam Vətən, salam ana,
Çətin gündə bizi sına,
Qanla cavab verək qana,
İgid əsgər, möhkəm dayan!
Şəhid qanı axan torpaq,
Yad ayaqda qalmaz tapdaq,
Düşmənlərin qan qusacaq,
İgid əsgər, möhkəm dayan!
Bu misralar Azərbaycan gəncinin, əsgərinin, bütövlükdə xalqın igidlik, sədaqət, azadlıq, vətən sevgisi, şəhidliyin müqəddəsliyi və düşmənə qarşı barışmazlığı ideyasının bədii ifadəsidir.
Mahnının musiqi tərzi və ifa xüsusiyyətləri
“İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısının musiqisi və ifası Azərbaycan milli musiqi ənənələri, klassik hərbi marş ruhu və xalq havalarının sintezidir. Mahnı həm orkestr, həm xor, həm də solo şəklində ifa oluna bilər. Mahnının melodiyası çox emosional, nikbin, güclü və eyni zamanda kədərli notlarla doludur. Mahnının ritmikası və tembri əsgər marşını xatırladır, güc, mərdlik və sabitlik simvoludur.
İfaçılıq baxımından bu mahnıdan tələb olunan əsas xüsusiyyətlər səmimi emosiya, güclü vokal və musiqili intonasiyadır. Şəmistan Əlizamanlının ifasında mahnı daha da canlı, təsirli və ruhlandırıcı səslənir. Onun ifasında hər bir misra, hər bir söz dinləyicinin ruhuna vətənpərvərlik hissi aşılayır.
Mahnının ictimai və ideoloji əhəmiyyəti
“İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısı Azərbaycanda vətənpərvərlik tərbiyəsinin, şəhidlik ideyasının və milli birlik ruhunun simvoludur. Mahnı bir çox nəsil üçün cəsarət, igidlik, vətənə sədaqət və fədakarlıq nümunəsi kimi təqdim olunub. Əsgər yolasalma, hərbi xidmətə çağırış, dövlət bayramları, şəhid anım günləri və bütün milli-mənəvi yüksəliş tədbirlərində bu mahnı vacib atribut kimi səslənir.
Bundan başqa, sosial şəbəkələrdə, musiqi portallarında və mediada mahnının müxtəlif ifaları, klipləri və aranjımanları paylaşılır, gənclər və yeniyetmələr tərəfindən sevilir və ruhlandırıcı musiqi nümunəsi kimi qəbul edilir.
Mahnının pedaqoji və mədəni təsiri
Azərbaycan məktəblərində, lisey və kolleclərində “İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısı vətənpərvərlik tərbiyəsində, musiqi dərslərində və müxtəlif tədbirlərdə geniş şəkildə istifadə olunur. Mahnının sözləri və musiqisi gənclərə və uşaqlara vətən sevgisi, şəhidlik ideyası, birlik və mərdlik hissini aşılamaq üçün əsas vasitədir. Mahnı həm də ailədə, məhəllədə, kənddə və şəhərdə, yəni xalqın kollektiv şüurunda yaşayan bir çağırışdır.
Mahnının musiqi təlimində istifadəsi isə uşaqlara, şagirdlərə Azərbaycan xalqının milli ruhunu, musiqi və poetika gözəlliyini, ritm və melodiya hissini aşılamağa kömək edir. Mahnının kütləvi tədbirlərdə birgə ifası kollektivi birləşdirir, bir ruh və məqsəd ətrafında toplamağa imkan yaradır.
Mahnının müasir populyarlığı və yeni interpretasiyaları
Son illərdə “İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısı yenidən aktuallaşıb. Xüsusilə 2020-ci ildə baş vermiş Vətən Müharibəsi dövründə bu mahnı hərbi hissələrdə, cəbhədə, könüllülər arasında, dövlət tədbirlərində və mediada tez-tez səsləndirilirdi. Müasir ifaçılar tərəfindən müxtəlif versiyalarda təqdim olunan mahnı sosial şəbəkələrdə, YouTube və musiqi platformalarında çoxlu baxış və dinləyici toplayır. Bəzən rok, pop, muğam və klassik üslubda ifa edilən yeni aranjımanlar gənc nəsil üçün də mahnının cazibəsini artırır.
Mahnının ruhlandırıcı, qürurverici və vətənpərvərlik tərbiyəsi üçün güclü təsir vasitəsi olması, onu yeni nəsillər üçün də əvəzsiz milli irs nümunəsinə çevirir.
Mahnının bədii və mənəvi dəyəri
“İgid əsgər, möhkəm dayan” təkcə musiqi əsəri deyil, xalqımızın igidlik, dözümlülük, şəhidlik və vətənə sədaqət simvoludur. Onun sözləri və melodiyası xalqın şüurunda və qəlbində milli kimlik, birlik və inam ruhu yaradır. Mahnı tariximizin, qəhrəmanlıq ənənələrimizin, torpaq uğrunda şəhid olmuş oğul və qızlarımızın xatirəsinin canlı simvoludur. Onun hər bir misrası Azərbaycan insanı üçün həm çağırış, həm də öyüd, həm vətəndaş, həm də əsgər üçün örnəkdir.
“İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısı Azərbaycan milli musiqisinin və vətənpərvərlik ruhunun ən parlaq nümunələrindəndir. Bu mahnı xalqımız üçün həmişə mənəvi dayağa, milli birliyə, igidliyə və əzmlə irəli getməyə səsləyən güclü çağırış olaraq qalır. Onun sözləri, musiqisi və ifası hər zaman Azərbaycan xalqının qürur, mərdlik və qələbə rəmzi olacaq.
Ən Çox Verilən Suallar
Mahnının sözləri və musiqisi Şahin Musaoğluna məxsusdur. Mahnı ən çox Şəmistan Əlizamanlının ifasında tanınmışdır.
“İgid əsgər, möhkəm dayan” mahnısı ən geniş yayılmış və tanınmış ifasını Şəmistan Əlizamanlının repertuarında tapıb.
Mahnı 1990-cı illərin əvvəllərində, Azərbaycanın müstəqillik və müharibə dövründə, vətənpərvərlik ruhunu gücləndirmək məqsədilə yazılıb.
Mahnı igid Azərbaycan əsgərinin vətən sevgisini, şəhidliyə hazırlığını, xalq birliyini və azadlıq əzmini ifadə edir.
Mahnının sözlərində şəhidlik, igidlik, ana və vətən sevgisi, qələbə, azadlıq və fədakarlıq əsas yer tutur.
Əsgər yolasalma mərasimləri, dövlət və hərbi bayramlar, şəhid anım günləri, vətənpərvərlik tədbirləri və məktəb tədbirlərində tez-tez ifa olunur.
Mahnı gənclərdə vətənpərvərlik, igidlik, milli ruh və fədakarlıq dəyərlərinin aşılanmasında mühüm rol oynayır.
Mahnı sosial şəbəkələrdə, YouTube və musiqi platformalarında yeni ifalar, kliplər və aranjımanlarla populyarlığını qoruyur.
Mahnı məktəblərdə vətənpərvərlik tərbiyəsinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib, gənclərin milli ruhda böyüməsinə kömək edir.
Mahnı ənənəvi hərbi marş üslubunda ifa olunsa da, müxtəlif müasir aranjıman və ifa tərzlərində – solo, xor, pop və klassik variantlarda da təqdim edilir.
