Azərbaycan musiqisinin parlaq simalarından biri, sənəti, xarakteri və şəxsiyyəti ilə bir dövrün rəmzinə çevrilmiş İlhamə Quliyeva, ölkənin incəsənət tarixində silinməz iz qoyan nadir sənətkarlardandır. Onun adı təkcə vokal məharəti və sənətkar səsi ilə deyil, həm də qeyri-adi xarizması, sərbəstliyi və cəsarətli mövqeyi ilə yadda qalıb. Həyatı boyunca uğurlar, çətinliklər, qalmaqallar və böyük sevgilərlə qarşılaşan İlhamə Quliyeva, həm peşəkar, həm də şəxsi həyatı ilə daim gündəmdə olub, xalq arasında əsl “xalq artisti” nüfuzunu qazanıb.
Uşaq illəri və gənclik dövrü
İlhamə Quliyeva 1943-cü il yanvarın 17-də Bakı şəhərində anadan olub. O, ailəsinin ilk övladı idi. Atası Qurban Quliyev mühəndis, anası isə evdar qadın olub. Hələ uşaqlıq yaşlarından musiqiyə maraq göstərən İlhamənin səsi ailə üzvləri tərəfindən tez bir zamanda fərq edilib. O, tez-tez evdə, ailə tədbirlərində mahnılar oxuyur, məktəbdə keçirilən musiqi yarışlarında iştirak edirdi. Uşaq ikən həyatının hər anında musiqi və incəsənət olub. Onun səsindəki təmizlik, melodik zənginlik və güc çox kiçik yaşlarında belə hamının diqqətini cəlb edirdi.
Bakı şəhərinin 132 nömrəli məktəbində təhsil alan İlhamə, paralel olaraq musiqi məktəbində də vokal dərsləri alıb. Onun musiqiyə marağını ailəsi daim dəstəkləyib. Qohumları, dostları və müəllimləri gələcəyin böyük sənətkarı olacağını tez-tez dilə gətirirdilər.
Musiqi təhsili və ilk addımlar
İlhamə Quliyeva musiqi sahəsində peşəkar təhsil almaq qərarına gəlir və Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumuna daxil olur. Burada o, akademik vokal və xalq musiqisinin sirlərini öyrənir. Sonralar Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsilini davam etdirir. İlhamə Quliyeva tələbəlik illərində bir çox respublika müsabiqələrinin qalibi olur, vokal imkanlarını daim inkişaf etdirir və ilk səhnə təcrübələrini qazanır. Onun səs tembri, notları yüksək peşəkarlıqla çatdırması və hissiyyatlı ifası müəllim və tələbə yoldaşları tərəfindən həmişə yüksək qiymətləndirilib.
Səhnədə parlaq debüt və sürətli yüksəliş
1960-cı illərin sonlarında İlhamə Quliyeva artıq ölkənin tanınan gənc vokalistlərindən biri idi. Onun ilk böyük uğuru Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında çıxış etməsi ilə başlayıb. Qısa müddətdə səhnədəki peşəkarlığı və bənzərsiz səs tembri sayəsində tamaşaçıların sevgisini qazanan İlhamə Quliyeva, Azərbaycan musiqi səhnəsinin diqqət mərkəzinə çevrildi. Onun ifa etdiyi xalq və bəstəkar mahnıları dərhal məşhurlaşırdı.
İlhamə Quliyeva ilk dəfə “Sən gəlməz oldun” mahnısı ilə böyük uğur qazandı. Bu ifa onu xalq arasında tanıtdı və sevilən sənətkara çevirdi. Qısa müddətdə bir-birinin ardınca yeni mahnılar ifa etdi, həm solo, həm də ansambl çıxışlarında səhnəyə çıxdı. Səsi, güclü enerjisi və özünəməxsus ifa tərzi ilə hər bir tamaşaçının qəlbində iz qoydu.
Yaradıcılığı və musiqiləri
İlhamə Quliyeva çoxşaxəli yaradıcılığa sahib olub. Onun repertuarında həm klassik Azərbaycan xalq mahnıları, həm də müasir bəstəkarların əsərləri yer alırdı. O, xüsusilə Tofiq Quliyev, Emin Sabitoğlu, Rauf Hacıyev, Fikrət Əmirov kimi məşhur bəstəkarların mahnılarını yüksək ustalıqla ifa edib. “Gecə düşüncələri”, “Sən gəlməz oldun”, “Gəl ey səhər”, “Yalan dünya”, “Bir qonaq gəldi”, “Mənim dünyam”, “Qəm yemə”, “Ağ çiçəyim”, “Ağladı”, “Ayrılıq” və onlarla digər mahnı İlhamə Quliyevanın səsində xalqın sevimlisinə çevrilib.
Musiqilərinin əsas xüsusiyyəti duyğusallıq, yüksək peşəkarlıq və insanın ruhuna toxunan hissiyat olub. Onun ifa etdiyi hər bir mahnıda dərin emosional yük hiss edilirdi. İlhamə Quliyeva mahnı seçərkən hər zaman onun məna dərinliyinə, musiqi və sözün vəhdətinə xüsusi diqqət yetirirdi. Bu, onun repertuarının illər keçsə də aktuallığını itirməməsinə səbəb olub.
Mahnılarının bənzərsizliyi
İlhamə Quliyevanın ifası özünəməxsus idi. Onun səsindəki güc və zəriflik birləşməsi, bəzən dramatik, bəzən isə saf və səmimi intonasiyalar Azərbaycan musiqi mədəniyyətinə yeni bir nəfəs gətirdi. O, həm lirika, həm də dinamik, tempolu mahnıları ustalıqla ifa edirdi. Öz sözlərinə görə, hər bir mahnı onun üçün həyatın bir səhifəsi, bir xatirəsi idi. Dinləyiciləri də onun səmimiliyini və daxili enerjisini dərhal hiss edir, konsertlərində dəfələrlə təkrar-təkrar alqışlayırdılar.
Fəaliyyəti və nailiyyətləri
İlhamə Quliyeva uzun illər boyu Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti kimi fəaliyyət göstərib. O, təkcə Azərbaycanda deyil, həm də dünyanın bir çox ölkələrində – Rusiya, Türkiyə, Gürcüstan, Orta Asiya respublikalarında, Avropanın müxtəlif səhnələrində çıxış edib. Onun çıxış etdiyi səhnələrdə hər zaman böyük izdiham və tamaşaçı marağı yaşanırdı.
1980-ci illərdə “Azərbaycan SSR-in Əməkdar Artisti”, 1990-cı illərdə isə “Xalq Artisti” fəxri adlarına layiq görülüb. Həmçinin, bir sıra dövlət mükafatları, fəxri fərmanlar və medallarla təltif olunub. Onun yaradıcılığı respublika və beynəlxalq səviyyədə həmişə yüksək qiymətləndirilib.
Ailəsi və şəxsi həyatı
İlhamə Quliyevanın ailə həyatı hər zaman maraq mövzusu olub. O, ailəsinə, xüsusilə anasına və bacısına dərin bağlılıqla yanaşırdı. Sənətkar ailədə mehriban bir ab-hava yaratmağa çalışıb, qohum və dostlarla daim sıx münasibət saxlayıb. Rəsmi nikahda olmamış, lakin övladlığa götürdüyü Fəxriyyə adında bir qızı olub. Fəxriyyə ilə münasibətləri illər boyu həm isti, həm də zaman-zaman çətin anlarla yadda qalıb. İlhamə Quliyeva öz ailəsində humanist və qayğıkeş insan kimi tanınıb.
Bürcü və xarakteri
İlhamə Quliyeva Oğlaq bürcü altında anadan olub. Bu bürcün insanları adətən zəhmətsevər, iradəli, məqsədyönlü və öz fikrində sabit olur. Onun həyat yolu və fəaliyyətində də bu xüsusiyyətlər aydın hiss edilirdi. Öz məqsədlərinə çatmaq üçün daim mübarizə aparıb, əzmkarlıq və səbr nümayiş etdirib. Xarakterində həm yumşaqlıq, həm də sərtlik vardı. Səmimi, açıqsözlü, bəzən sərt, bəzən isə kövrək bir insan kimi tanınırdı.
Gəncliyi və formalaşması
Gənclik illəri İlhamə Quliyeva üçün həm kəşf, həm də sınaq dövrü olub. Onun gəncliyində musiqiyə sevgi, səhnəyə həvəs, uğur qazanmaq istəyi, eyni zamanda bəzən çətinliklər və maneələr özünü göstərirdi. Gənc yaşlarından müstəqil qərarlar verən, öz yolunu seçən İlhamə Quliyeva ətrafındakı insanlardan fərqlənirdi. Həyatı boyunca daim yeniliyə can atıb, musiqidə fərqli janrlara və eksperimentlərə açıq olub.
Məşhurluq və ictimai həyat
İlhamə Quliyeva təkcə musiqiçi kimi deyil, həm də cəmiyyətin tanınan siması kimi məşhur idi. Onun çıxışları, açıqlamaları, sosial məsələlərə münasibəti və qalmaqallı açıqlamaları media tərəfindən daim izlənilirdi. Bəzən bu açıqlamalar və sərbəst davranışları müxtəlif müzakirələrə səbəb olurdu. Amma o, həmişə prinsipial mövqeyini qoruyub saxlayıb, heç vaxt yalan və ədalətsizliyə dözməyib.
Münasibətləri və dost çevrəsi
İlhamə Quliyeva sənət dostları ilə münasibətlərində səmimi və açıq olub. Onun ən yaxın dostları arasında bir çox məşhur sənətkarlar yer alıb. Bəzən sənət cameəsində fikir ayrılıqları, polemikalar yaşansa da, İlhamə Quliyeva həmişə dürüstlüyü və açıq fikirliliyi ilə seçilib. Onun sosial çevrəsi geniş, maraqlı və dinamik olub. O, xüsusilə yeni nəslə, gənc ifaçılara dəstək verməyə, onların yolunda maneələri aradan qaldırmağa çalışıb.
Bəstələri və müəllif yaradıcılığı
İlhamə Quliyeva əsasən ifaçı kimi tanınsa da, bəzi mahnıların bəstəkarı və müəllifi də olub. Onun bəstələdiyi və ifa etdiyi mahnılar Azərbaycan musiqisinə yeni nəfəs verib. Sənətkarın özünün bəstələdiyi əsərlər içərisində “Mənim dünyam”, “Ayrılıq”, “Bir qonaq gəldi” kimi mahnılar xüsusi yer tutur. O, mahnı yazarkən insan ruhunun dərinliklərinə enməyi, həyatın müxtəlif çalarlarını, sevgi və ayrılıq hisslərini incəliklə çatdırmağı bacarıb.
İlhamə Quliyevanın irsi və Azərbaycan musiqisində rolu
İlhamə Quliyeva 2016-cı ilin fevralında vəfat edib. Onun ölümü Azərbaycan musiqi ictimaiyyətində və xalq arasında böyük sarsıntı doğurdu. İllər keçsə də, onun səsi, sənəti və irsi hələ də yaşayır. Gənc nəsil onun ifalarını dinləyir, repertuarını öyrənir və musiqisinin təsir gücünü hiss edir.
İlhamə Quliyeva Azərbaycan musiqisinin qızıl fondunda öz layiqli yerini tutub. Onun ifaçılıq məktəbi, səs tembri, səhnə davranışı və şəxsi həyatı bu gün də müzakirə olunur, araşdırılır. Musiqisevərlərin qəlbində əbədi yaşayan bu sənətkar milli irsimizin dəyərli nümunəsidir.
İlhamə Quliyeva Azərbaycan musiqisinin ən güclü qadın vokallarından biri kimi tarixə düşüb. Onun həyatı, yaradıcılığı, ailəsi və insanlarla münasibətləri həm sənətkar, həm də bir qadın kimi mükəmməl bir örnəkdir. İlhamə Quliyevanın sənət yolu gənc ifaçılar üçün motivasiya mənbəyidir. Onun musiqisi və xatirəsi illər keçsə də heç vaxt unudulmayacaq. İlhamə Quliyeva Azərbaycan musiqisinin parlayan ulduzu kimi həmişə seviləcək və xatırlanacaq.
Ən çox verilən suallar
İlhamə Quliyeva Azərbaycan musiqisinin görkəmli nümayəndələrindən, xalq artisti, vokal sənətinin ustasıdır.
Onun repertuarında “Sən gəlməz oldun”, “Ayrılıq”, “Qəm yemə”, “Gecə düşüncələri”, “Bir qonaq gəldi”, “Mənim dünyam” və başqa onlarla mahnı var.
Azərbaycan SSR-in Əməkdar Artisti, Xalq Artisti fəxri adlarına və bir sıra dövlət mükafatlarına layiq görülüb.
O, rəsmi nikahda olmayıb, lakin övladlığa götürdüyü bir qızı Fəxriyyə Quliyeva olub.
O, Şir bürcüdür.
Azərbaycan xalq musiqisi, klassik və müasir estrada janrlarında çıxış edib.
Bəli, o, bəzi mahnıların müəllifi və bəstəkarıdır.
Gənclik illərində musiqi təhsili alıb, respublika müsabiqələrinin qalibi olub və peşəkar səhnəyə qədəm qoyub.
Onun səsi, səhnə davranışı, cəsarətli mövqeyi və unudulmaz ifaları onun məşhurluğunu təmin edib.
Daha çox onun mahnıları, ailəsi, şəxsi həyatı və musiqi irsi barədə suallar verilir.
