İlisu:Təbiət,Ənənələr-ƏN SON 2025

Azərbaycanın şimal-qərbində, Qax rayonunun ərazisində yerləşən İlisu kəndi və bu kəndin adını daşıyan coğrafi məkanlar həm tarixi, həm də təbii gözəlliyi ilə seçilir. İllər boyunca İlisu nəinki Qax rayonunun, həm də bütövlükdə Azərbaycanın ən unikal, maraqlı və cəlbedici yaşayış məntəqələrindən biri kimi tanınıb. Bura təkcə füsunkar təbiəti və saf havası ilə yox, həm də zəngin tarixə, milli ənənələrə, qorunub saxlanılan etnik xüsusiyyətlərə və qürurverici memarlıq abidələrinə malikdir.Qafqazın qoynunda yerləşən İlisu həm yerli, həm də xarici turistlərin diqqətini cəlb edən, əsl səyahət və kəşf məkanıdır.

Coğrafi mövqeyi və yaranma tarixi

İlisu kəndi Qax rayonunun ən böyük və qədim yaşayış məntəqələrindən biridir. Kəndin coğrafi mövqeyi dağlıq ərazidə, Qafqazın cənub yamacında, Kürmük çayının sahilində yerləşir. Bu mövqe kəndə həm strateji üstünlük, həm də möhtəşəm təbii gözəlliklər qazandırıb. İlisu kəndinin yaranması tarixi çox qədimlərə, orta əsrlərə gedib çıxır. Tarixçilər və etnoqraflar bildirirlər ki, burada insan məskənlərinin yaranması min illərlə ölçülür və kənd bir çox mühüm hadisələrin şahidi olmuşdur. Bölgənin zəngin tarixi, müxtəlif xalqların izləri və burada yerləşən arxeoloji tapıntılar kəndin qədimliyini sübut edir.

İlisu Sultanlığı

İlisu kəndinin adının Azərbaycan tarixində xüsusi çəkisi var. Burada yerləşən İlisu Sultanlığı XVIII əsrdə yaranıb və bir müddət müstəqil şəkildə mövcud olub. İlisu Sultanlığı Şəki xanlığının təsiri altında yaranmış, lakin müəyyən dövrlərdə öz müstəqilliyini qoruyub saxlamışdır. Sultanlığın ərazisi Qax, Zaqatala və Balakən bölgələrini əhatə edib. Burada yaşayan sultanlar öz sülalələrinin adını və İlisu adını qoruyub saxlamış, yerli xalqın idarə olunmasında böyük rol oynamışlar. Sultanlığın məhvindən sonra bu ərazi Rusiya imperiyasının tərkibinə daxil edilmişdir. İlisu Sultanlığının varlığı bu gün də kəndin memarlıq abidələrində, tarixi yaddaşında və ənənələrində yaşamaqdadır.

İlisu qoruğu

İlisu Dövlət Təbiət Qoruğu Azərbaycanın ən qiymətli və ekoloji baxımdan həssas ərazilərindən biridir. Qoruq 1987-ci ildə yaradılıb və əsas məqsədi bölgənin zəngin flora və faunasını, ekosistemini qorumaqdır. Qoruğun ümumi sahəsi 17 min hektardan çoxdur və burada nadir bitki növləri, heyvanlar və müxtəlif təbii landşaftlar mövcuddur. Qoruq ərazisində meşəliklər, çaylar, dərələr və dağlar bir-birini tamamlayır. İlisu qoruğunda nəsli kəsilməkdə olan heyvan növləri, nadir quşlar və bitkilər qorunur. Bu ərazi həm elm adamları, həm də ekoturizm həvəskarları üçün böyük maraq kəsb edir.

İlisu şəlaləsi

İlisu deyəndə ilk ağla gələn gözəlliklərdən biri məhz İlisu şəlaləsidir. Qafqazın səfalı dağlarında, yaşıllıqların qoynunda yerləşən bu şəlalə təbiətin əsl möcüzəsidir. Şəlalə İlisu kəndindən təxminən 6 km aralıda, meşəlik və sıldırım qayalar arasında yerləşir. Şəlalənin hündürlüyü 25 metrə yaxındır və yayılan su səsi ətrafda xüsusi bir aura yaradır. Yay aylarında buraya yüzlərlə turist gəlir, təmiz hava, sərin su və gözəl mənzərə ilə dincəlirlər. İlisu şəlaləsi həm fotoqrafların, həm də macəra həvəskarlarının sevimli məkanlarından sayılır.

İlisu və Qax

Qax rayonu daxilində İlisu kəndi strateji, iqtisadi və turizm baxımından mühüm yer tutur. Kəndin turizm potensialı Qax rayonunun ümumi inkişafına da təsir edir. Buradakı hotellər, istirahət mərkəzləri, qonaq evləri və təbiət turları rayon iqtisadiyyatının canlanmasına səbəb olub. Qaxın İlisu ilə bağlı fəxr etdiyi digər bir məqam isə burada qorunan etnoqrafik ənənələr, xalçaçılıq, aşıq sənəti və musiqi mədəniyyətidir. Hər il kənddə müxtəlif folklor tədbirləri, milli bayramlar və turizm festivalları keçirilir.

İlisu təbiəti

İlisu kəndinin ən dəyərli cəhətlərindən biri də onun təbii mühiti və gözəlliyidir. Buranı əhatə edən dağlar, sıx meşələr və gür çaylar kəndə xüsusi təbii rəngarənglik verir. Bölgənin torpaqları məhsuldardır, burada kənd təsərrüfatı, heyvandarlıq və balıqçılıq geniş yayılıb. Dağların ətəyində yerləşən kəndlər və yaylaqlar yay aylarında yerli sakinlərin və turistlərin ən sevdiyi məkanlardandır. İlisu təbiətinin əsas simvollarından biri isə çaylar və dərələrdir ki, bunlar həm ekosistemin, həm də kəndin həyatının ayrılmaz hissəsidir.

Flora və fauna

İlisu bölgəsi bitki və heyvanat aləmi baxımından da zəngindir. Burada 800-dən çox bitki növü qeyd olunur. Ərazidə əsasən şam, fıstıq, palıd, göyrüş, qarağac, vələs kimi ağaclar, həmçinin, müxtəlif dərman bitkiləri bitir. Qoruğun ərazisində bəzən nadir rast gəlinən bitkilər də qorunub saxlanılır. İlisu faunasında ayı, qaban, cüyür, canavar, tülkü, dələ, müxtəlif quş növləri və hətta bəzi nadir sürünənlər də yaşayır. Dağ çaylarında isə balıqçılıq da mümkündür. İlisu təbiətinin qorunması üçün burada ekoloji maarifləndirmə və tədqiqatlar aparılır.

İqlim

İlisu kəndi dağlıq ərazidə yerləşdiyindən burada iqlim nisbətən sərtdir. Yaylar sərin və rütubətli, qışlar isə soyuq və qarlı keçir. Orta illik temperatur təxminən 10-12°C civarındadır. Yağıntı əsasən yaz və payız aylarında düşür, bu da kəndin yaşıl və bərəkətli olmasına şərait yaradır. Kəndin təmiz havası, sərin suyu və hündür dağların qoynunda yerləşməsi bura gələnləri valeh edir. Kəndin iqlimi xüsusilə tənəffüs yolları xəstəliklərindən əziyyət çəkənlər üçün faydalı sayılır.

İlisu çayı

İlisu kəndinin ərazisindən keçən İlisu çayı kəndin həyatında mühüm rol oynayır. Çay kəndə həm su, həm də sərinlik verir. Çayın suları təmiz və minerallarla zəngindir. Çayın sahilində kənd təsərrüfatı üçün əkin sahələri yaradılıb, həmçinin, çay boyu piknik yerləri, istirahət zonaları salınıb. İlisu çayı kəndin ekosisteminə, kənd təsərrüfatına və məişət həyatına böyük təsir göstərir.

Füsunkar təbiət və panoramalar

İlisu kəndinin təbiəti insana sanki nağıl aləmində olduğu hissini yaşadır. Dağların, meşələrin, çayların və açıq sahələrin bir-birini tamamladığı mənzərə bura gələn hər kəsi valeh edir. Yaz aylarında yaşıl örtük, payızda isə sarı-qırmızı rənglər kəndə xüsusi gözəllik qatır. Kənddə səhər günəşinin dağların arxasından doğuşu, axşamüstü sükutu və təbiətin səssizliyi insanı dincəldir. Fotoqraflar üçün İlisu əsl kəşf məkanıdır.

Dad və ənənə

İlisu kəndi özünəməxsus mətbəxi ilə də tanınır. Burada əsasən milli Azərbaycan yeməkləri, təbii məhsullardan hazırlanan ləziz təamlar üstünlük təşkil edir. Qonaqlar üçün əllə bişirilən çörək, yerli pendir, bal, kətə, dolma, bozbaş, sac qovurma və müxtəlif şirniyyatlar təklif olunur. Dağ otlarından hazırlanan çay və təzə südlə bişirilən yeməklər xüsusi dad verir. İlisu mətbəxi həm yerli, həm də turistlər üçün unudulmaz ləzzət təcrübəsi yaradır.

İlisu bulağı

İlisu kəndində olan bulaqlar təmiz və saf suları ilə tanınır. Bu bulaqlar kənd sakinlərinin və gələn qonaqların əsas su mənbəyidir. Bulaqların suyunun tərkibi minerallarla zəngindir və bəzən müalicəvi xüsusiyyətləri ilə də fərqlənir. Dağların qoynundan süzülərək gələn bu bulaq suları kəndin təbiiliyini, təmizliyini və insanlarının sağlam həyat tərzini əks etdirir.

Turizm və istirahət imkanları

İlisu kəndi Azərbaycanın ən perspektivli ekoturizm məkanlarından biridir. Burada istirahət etmək üçün müxtəlif hotellər, qonaq evləri, turist bazaları, yaylaqlar və dağ yürüşü marşrutları mövcuddur. Qonaqlar üçün yay aylarında at sürmək, balıq tutmaq, dağlarda gəzinti və ekskursiyalar təşkil olunur. Hər il minlərlə insan İlisuya gəlir, burada istirahət edir və kəndin təbiətinin gözəlliyindən zövq alır.

İlisu kəndi və ətrafı Azərbaycanın təbii, tarixi və mədəni irsinin parlaq nümunəsidir. Kəndin qədim tarixi, füsunkar təbiəti, zəngin flora və faunası, gözəl iqlimi və qonaqpərvər insanları bura gələn hər bir kəs üçün unudulmaz təəssüratlar yaradır. İlisu nəinki Qax rayonunun, həm də Azərbaycanın milli sərvətidir və bu bölgənin qorunması, inkişaf etdirilməsi dövlətin və cəmiyyətin əsas vəzifələrindən biridir. Hər kəs İlisuya gəldikdə, buranın tarixini, təbiətini və insanlarının qonaqpərvərliyini daha yaxından hiss edir.

Ən çox verilən suallar