İməcilik Keçirilməsi: Könüllülərin Rolu, Təşkili

Azərbaycan cəmiyyətində birgə əmək, həmrəylik və ictimai məsuliyyət anlayışını təşviq edən ənənəvi tədbirlərdən biri də iməcilikdir. İməcilik anlayışı uzun illər boyu kənd və şəhər yerlərində, müəssisələrdə və təşkilatlarda müxtəlif formalarda həyata keçirilmiş, insanların bir məqsəd uğrunda könüllü birləşməsi ilə icra olunan əmək fəaliyyəti olmuşdur. Bu cür təşəbbüslər cəmiyyətin inkişafına və ekoloji mühitin sağlam saxlanmasına töhfə verməklə yanaşı, ictimai şüurun formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. İməciliklər təkcə fiziki işin görülməsi anlamında deyil, eyni zamanda mənəvi bir borcun yerinə yetirilməsi kimi dəyərləndirilir.

İməcilik Nədir? Mənşəyi və Tarixi

“İməcilik” sözü Azərbaycan dilinə türk dillərindən keçmişdir və “birgə, könüllü əmək” mənasını verir. Tarixi baxımdan iməciliklər daha çox kənd təsərrüfatı cəmiyyətlərində formalaşmışdır. Kənd sakinləri torpaq işlərində, ev tikintisində, məhsul yığımında və digər kütləvi tədbirlərdə bir-birinə könüllü kömək göstərirdilər. Bu cür fəaliyyətlər təkcə əməyə dayanmırdı, həm də sosial birliyi və qarşılıqlı inamı gücləndirirdi.

Sovet dövründə iməcilik geniş yayılmış və müəyyən formalara salınmışdır. Bu dövrdə şənbə və bazar günləri könüllü təmizlik, abadlıq və tikinti işləri aparılırdı. Tələbələr, müəllimlər, həkimlər, dövlət işçiləri və digər vətəndaşlar yaşadıqları ərazilərdə kollektiv şəkildə iməciliklərdə iştirak edir, həm təbiətə, həm də ictimai əmlaka qayğı ilə yanaşırdılar. Bu gün də bir çox təşkilatlar və dövlət qurumları həmin ənənəni davam etdirir və müasir formatda iməciliklər təşkil edirlər.

İməciliklərin Təşkili və Əhatə Sahələri

İməcilik tədbirləri adətən yerli icra hakimiyyətləri, təhsil müəssisələri, qeyri-hökumət təşkilatları və ictimai birliklər tərəfindən təşkil olunur. Bu tədbirlərdə əsas məqsəd ictimai məkanların abadlaşdırılması, park və yaşıllıqların təmizlənməsi, yol kənarlarının alaq otlarından təmizlənməsi, ağac əkini, məişət tullantılarının yığılması və çeşidlənməsi, su kanallarının təmizlənməsi və s. kimi fəaliyyətlərin həyata keçirilməsidir.

Müasir dövrdə iməcilik anlayışı daha da genişlənmişdir. Artıq məktəblərdə, universitetlərdə, sənaye müəssisələrində, mədəniyyət ocaqlarında və turizm məkanlarında da iməciliklər keçirilir. Bu tədbirlər həm fiziki əmək formasında olur, həm də maarifləndirmə, ekoloji təbliğat və ictimai şüurun artırılması məqsədi daşıyır.

İməcilikdə Könüllülərin Rolu

İməciliklərin əsas sütunu könüllülərdir. Könüllülük prinsipi iməcilik tədbirlərinin ruhunu təşkil edir. Tələbələrin, gənclərin, məktəblilərin, yaşlıların və ictimai fəalların bu təşəbbüslərdə iştirakı həm onların vətəndaş məsuliyyətini artırır, həm də cəmiyyətin ümumi rifahına yönəlmiş bir addım kimi dəyərləndirilir. Könüllülər əksər hallarda təmizlik, çeşidləmə, əkilmə və bərpa işlərində iştirak edir, eyni zamanda ətrafdakı insanlara nümunə olur, maarifləndirici söhbətlər aparırlar.

Könüllü fəaliyyət həmçinin gənclərdə əmək bacarıqlarının formalaşmasına, təbiətə qarşı məsuliyyət hissinin aşılanmasına, sosial şəbəkələrin qurulmasına və yeni dostluqların yaranmasına zəmin yaradır. Bu baxımdan iməcilik yalnız fiziki əmək deyil, sosial kapitalın inkişaf etdirilməsi vasitəsidir.

Təmizlik və Abadlıq İşləri

İməciliklərin əsas hissəsini təmizlik və abadlaşdırma işləri təşkil edir. Şəhər və kəndlərdə küçələrin, parkların, stadionların, məktəb həyətlərinin, körpülərin, arxların və kanalların təmizlənməsi əhalinin daha sağlam və təhlükəsiz mühitdə yaşamasına şərait yaradır. Xüsusilə yaz və payız aylarında yaşıllıq zolaqlarının genişləndirilməsi, çiçək və ağac əkini ilə bağlı tədbirlər mütəmadi olaraq həyata keçirilir.

Bundan əlavə, çay yataqlarının çirklənməsinin qarşısının alınması məqsədilə də iməciliklər aparılır. Bu tədbirlər zamanı su hövzələrinin məişət tullantılarından təmizlənməsi, sel və daşqın təhlükəsinin qarşısının alınması üçün torpaq bəndlərinin möhkəmləndirilməsi kimi vacib işlər görülür.

İməciliklərdə Ekoloji Maarifləndirmə

İməciliklər təkcə fiziki təmizlik tədbiri deyil, həm də ekoloji şüurun formalaşmasına yönəldilmiş sosial aksiyalardır. Əksər tədbirlər zamanı iştirakçılarla qısa brifinqlər keçirilir, ekoloji problemlər və onların qarşısının alınması yolları müzakirə olunur. Plastik tullantıların zərəri, təbiətə dəyən ekoloji fəsadlar, su ehtiyatlarının qorunması və yaşıl zonasızlaşdırmanın nəticələri barədə məlumatlandırma verilir.

Ətraf mühitə qarşı laqeydliyin aradan qaldırılması üçün keçirilən bu iməciliklər məktəblilər və tələbələr arasında ekoloji məsuliyyətin artırılmasında mühüm rol oynayır. Onlar real olaraq təbiətə toxunur, əməli iştirak etməklə birgə məsuliyyət hissini yaşayırlar.

Sosial Həmrəylik və Birlik Əlaməti

İməciliklərin cəmiyyətə verdiyi ən mühüm dəyər sosial həmrəyliyin təşviqidir. İnsanlar müxtəlif sosial qruplardan, fərqli peşə sahələrindən olsa da, eyni məqsəd ətrafında birləşirlər. Bu isə həm cəmiyyətin ahəngdar inkişafı, həm də insanların bir-birinə inam hissini artırır.

İş yerlərində təşkil olunan iməciliklər əmək kollektivini birləşdirir, komanda ruhunu gücləndirir. Tələbələr arasında keçirilən iməciliklər isə sosial adaptasiya prosesini asanlaşdırır, gənclərin birgə fəaliyyət bacarığını artırır.

Dövlət Dəstəyi və Rəsmi Təşviqat

Son illərdə dövlət qurumları da iməciliklərin keçirilməsini təşviq edir. Ətraf Mühitin Mühafizəsi üzrə dövlət proqramları, Bələdiyyə və İcra Hakimiyyətlərinin təşəbbüsləri çərçivəsində iməcilik tədbirləri geniş miqyasda təşkil olunur. Həmçinin, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Gənclər və İdman Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi kimi dövlət qurumları öz təsir dairələrində iməciliklər həyata keçirir.

Rəsmi təşviqat vasitəsilə bu tədbirlər KİV-də, sosial şəbəkələrdə geniş yayılır, iməcilik mədəniyyəti daha geniş auditoriyaya tanıdılır. Bu təşviqat həm iştirakçılara motivasiya verir, həm də cəmiyyətin bu təşəbbüslərə aktiv qoşulmasını təmin edir.

İməcilik Mədəniyyətinin Gələcəyi

Müasir dövrdə texnoloji inkişaf, urbanizasiya və fərdiyyətçiliyin artması fonunda belə ictimai təşəbbüslərin davam etdirilməsi olduqca vacibdir. İməcilik mədəniyyəti təkcə ekoloji fayda vermir, eyni zamanda vətəndaş cəmiyyətinin formalaşması üçün mühüm zəmin yaradır. Bunun davamlı olması üçün isə maarifləndirmə tədbirlərinin artırılması, məktəblərdə ekoloji tərbiyə proqramlarının tətbiqi, ictimai fəallığın yüksəldilməsi zəruridir.

Eyni zamanda, iməciliklərin yeni formatlarda – rəqəmsal çağırışlar, sosial media kampaniyaları, ekoloji müsabiqələrlə dəstəklənməsi daha geniş auditoriyanın cəlb olunmasına səbəb ola bilər. Gələcəkdə könüllülərin qeydiyyat sisteminin rəqəmsallaşdırılması və davamlı təlimlərlə onların peşəkarlaşdırılması da faydalı olardı.

İməciliklər Azərbaycan cəmiyyətində qədim ənənələrə söykənən, lakin müasir dövrün tələblərinə cavab verə bilən sosial-fəaliyyət formalarından biridir. Bu tədbirlər vasitəsilə təkcə təbiətə deyil, insanlara, birliyə, həmrəyliyə və məsuliyyətə xidmət edilir. İstəklə və sevgi ilə görülən işlər cəmiyyətin estetik görünüşünə, ekoloji balansına və sosial bağlarının güclənməsinə xidmət edir. Belə təşəbbüslərin davamlı olması üçün hər bir fərdin könüllü iştirakı və ictimai məsuliyyət hissi olduqca önəmlidir.

Ən Çox Verilən Suallar