İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi: Strukturu, Fəaliyyət Sahələri

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi Azərbaycan Respublikasında informasiya texnologiyalarının və rəqəmsal transformasiyanın təşviqi, tətbiqi və tənzimlənməsi sahəsində mühüm funksiyaları yerinə yetirən strateji dövlət qurumudur. Cəmiyyətin sürətlə rəqəmsallaşdığı və dövlətin idarəetmə proseslərinin texnologiya ilə inteqrasiya olunduğu müasir dövrdə bu agentliyin rolu təkcə texniki icra ilə məhdudlaşmır, həm də innovasiya siyasətinin təşkili, informasiya təhlükəsizliyi, startap ekosisteminin dəstəklənməsi və rəqəmsal bacarıqların inkişafı kimi vacib istiqamətləri əhatə edir.

Agentlik Prezident İlham Əliyevin 2021-ci il 6 oktyabr tarixli fərmanı ilə yaradılıb və öz səlahiyyətlərini Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi ilə birgə reallaşdırır. Onun yaradılmasında əsas məqsəd Azərbaycanı “rəqəmsal cəmiyyət” modelinə doğru aparan innovativ idarəetməni və texnoloji inkişafı sürətləndirməkdir. Agentlik informasiya-kommunikasiya texnologiyaları (İKT), elektron xidmətlər, rəqəmsal iqtisadiyyat, kibertəhlükəsizlik və innovativ sahibkarlıq sahələrində müxtəlif layihələr həyata keçirir.

Günümüzdə dövlətin əsas strategiyalarından biri olan “rəqəmsal hökumət” modelinin formalaşdırılması, məhz bu agentliyin koordinasiya etdiyi tədbirlərlə mümkün olur. Elektron imza, elektron xidmətlərin optimallaşdırılması, elektron sənəd dövriyyəsi, rəqəmsal şəxsiyyət vəsiqələri kimi tətbiqlər agentliyin rəhbərliyi altında həyata keçirilən sistemli fəaliyyətin bariz nümunələrindəndir. Həmçinin “startap viza”, “GovTech”, “Texnoparklar” və “Rəqəmsal bacarıqlar” kimi təşəbbüslər onun fəaliyyət spektrinin genişliyini göstərir.Bu agentlik yalnız texnologiyaların tətbiqinə nəzarət etmir, həm də vətəndaşların rəqəmsal hüquqlarının qorunması, innovasiya mühitinin formalaşdırılması və rəqabətli bazarın inkişafı üçün normativ-hüquqi bazanın yenilənməsi istiqamətində də fəaliyyət göstərir. Onun fəaliyyəti həm dövlət idarəçiliyi, həm biznes sektoru, həm də cəmiyyətin bütün təbəqələri üçün açıq və inklüzivdir.

Agentliyin strukturu və əsas funksiyaları

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin fərmanı ilə yaradıldıqdan sonra dövlətin rəqəmsal transformasiya sahəsindəki fəaliyyətlərini koordinasiya edən əsas qurumlardan birinə çevrilmişdir. Agentliyin struktur quruluşu müasir idarəetmə modellərinə əsaslanır və çevik, funksional bölmələrdən ibarətdir. Onun strukturu bir neçə əsas idarə və departamentdən formalaşır ki, hər biri spesifik sahələr üzrə fəaliyyət göstərir və öz funksional istiqamətlərində ixtisaslaşmış kadrlarla təmin olunur.

Əsas struktur bölmələrə Rəqəmsallaşma və Elektron Hökumət Departamenti, Startap və İnovasiya İdarəsi, İKT layihələrinin idarə olunması şöbəsi, Hüquqi və beynəlxalq əlaqələr bölməsi, Rəqəmsal bacarıqlar və maarifləndirmə sektoru, Hökumət buludu (G-Cloud) və e-xidmətlər koordinasiya qrupları daxildir. Həmçinin, Agentlikdə texnoloji innovasiyaların tətbiqi üzrə layihə rəhbərləri və texnopark əlaqələndiriciləri də fəaliyyət göstərir. Bu struktur imkan verir ki, agentlik rəqəmsal siyasətin müxtəlif sahələrində operativ və məqsədyönlü addımlar atsın.

Agentliyin əsas funksiyalarından biri rəqəmsal idarəetmənin formalaşdırılması və dövlət xidmətlərinin elektron müstəviyə keçirilməsidir. Bu məqsədlə elektron hökumət portalının inkişafı, mərkəzləşdirilmiş “myGov” sisteminin yaradılması və vətəndaşların dövlət qurumlarına onlayn çıxış imkanlarının artırılması həyata keçirilir. Eyni zamanda rəqəmsal şəxsiyyət sistemlərinin tətbiqi, elektron imza infrastrukturunun genişləndirilməsi və açıq məlumat bazalarının yaradılması da bu çərçivədə görülən işlər sırasındadır.

Bundan əlavə, Agentlik innovasiya yönümlü iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsi üçün startap və texnoloji təşəbbüslərə dəstək verir. Bu, texnoparkların inkişafı, innovasiya müsabiqələrinin təşkili və yerli startapların beynəlxalq bazarlara çıxışının asanlaşdırılması ilə həyata keçirilir. Agentlik həmçinin “startap viza” və “innolab” proqramları vasitəsilə gənc sahibkarları təşviq edir, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün imkanlar yaradır.

Əlavə olaraq, Agentlik dövlət və özəl sektor arasında rəqəmsal transformasiya sahəsində əməkdaşlığı təşviq edir, normativ-hüquqi tənzimləmələrin yenilənməsi və beynəlxalq texnoloji trendlərin ölkədə tətbiqi istiqamətində təşəbbüslər həyata keçirir. Strateji baxımdan Agentliyin əsas vəzifəsi Azərbaycanda rəqəmsal dövrə keçidi təmin edən, inklüziv və davamlı texnoloji cəmiyyətin formalaşdırılmasıdır.

Fəaliyyət sahələri və proqramlar

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyinin fəaliyyəti geniş spektri əhatə edir və müxtəlif sahələr üzrə sistemli layihələr həyata keçirilir. Bu sahələrdə aparılan fəaliyyətlər həm dövlətin rəqəmsallaşma strategiyasına uyğun, həm də beynəlxalq rəqabətliliyin artırılması məqsədi daşıyır. Agentliyin əsas fəaliyyət istiqamətləri dörd əsas sütun üzərində qurulub: rəqəmsal hökumət, innovasiya və startaplar, rəqəmsal bacarıqlar və texnoloji infrastruktur.

Rəqəmsal hökumət sahəsində Agentlik dövlət xidmətlərinin elektronlaşdırılması, mərkəzləşdirilmiş sistemlərin yaradılması və bu xidmətlərə əlçatanlığın artırılması üçün bir sıra mühüm layihələr həyata keçirir. “MyGov” portalı bu istiqamətdə mühüm addım olub vətəndaşların şəffaf, çevik və operativ formada dövlət orqanlarına müraciət etməsini asanlaşdırır. Buraya elektron arayış sistemləri, dövlət reyestrləri, mobil imza texnologiyaları və elektron sənəd dövriyyəsi daxildir.

Startaplar və innovasiyalar sahəsində isə Agentlik gənc sahibkarları dəstəkləyən proqramlar icra edir. Bunlara “Startap Viza” proqramı, texnopark layihələri, inkubasiya və akselerasiya mərkəzləri, innovasiya müsabiqələri, qrant və subsidiyaların ayrılması aiddir. Məqsəd innovativ ideyaların kommersiyalaşdırılması, ölkədə texnologiya əsaslı sahibkarlığın təşviqi və bu sektorun ixrac potensialının artırılmasıdır. Eyni zamanda, “İnnovasiya Festivalı” kimi tədbirlər vasitəsilə geniş ictimaiyyətə innovasiyaların əhəmiyyəti çatdırılır.

Rəqəmsal bacarıqlar istiqamətində də genişmiqyaslı maarifləndirmə və təlim proqramları icra olunur. “Rəqəmsal bacarıqlar” təşəbbüsü çərçivəsində müəllimlər, şagirdlər, dövlət qulluqçuları və digər hədəf qrupları üçün proqramlaşdırma, informasiya təhlükəsizliyi, süni intellekt və rəqəmsal savadlılıq üzrə kurslar təşkil edilir. Bu sahədə əməkdaşlıqlar həm yerli tədris müəssisələri, həm də beynəlxalq təşkilatlarla birgə həyata keçirilir.

Texnoloji infrastrukturun inkişafı sahəsində isə Agentlik “Hökumət Buludu” (G-Cloud), Data Mərkəzlər, 5G və fiber-optik şəbəkə kimi layihələr üzərində işləyir. Məqsəd dövlət orqanlarının informasiya sistemlərinin mərkəzləşdirilməsi, təhlükəsizlik səviyyəsinin artırılması və informasiya ehtiyatlarının optimal idarə edilməsidir. Bu, həm də kibertəhlükəsizlik və məlumatların mühafizəsi baxımından ölkənin strateji dayanıqlığını gücləndirir.

Agentliyin beynəlxalq əməkdaşlığı və tərəfdaşlıqları

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi fəaliyyətində yalnız ölkə daxilində deyil, həm də beynəlxalq səviyyədə geniş əməkdaşlığa üstünlük verir. Qlobal texnoloji tendensiyaları izləmək, beynəlxalq təcrübədən faydalanmaq və Azərbaycanın rəqəmsal siyasətini dünyada tanıtmaq məqsədilə qurum müxtəlif ölkələrin dövlət qurumları, texnoloji şirkətlər, beynəlxalq təşkilatlar və maliyyə institutları ilə əməkdaşlıq edir.

Avropa İttifaqı ilə birgə həyata keçirilən rəqəmsallaşma təşəbbüsləri, Dünya Bankı ilə informasiya texnologiyalarının inkişafı istiqamətində olan layihələr və BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə rəqəmsal bacarıqlar sahəsində əməkdaşlıq bu əlaqələrin nümunələrindəndir. Agentlik, həmçinin OECD, ITU, World Economic Forum, ICANN, UNDP kimi qlobal platformalarda da aktiv iştirak edir.

Rəqəmsal hökumət təcrübəsinin mübadiləsi, süni intellektin tənzimlənməsi, startap ekosistemlərinin qurulması və texnoloji investisiyaların cəlb edilməsi kimi istiqamətlər üzrə Koreya, Estoniya, İsrail, Sinqapur və Litva kimi qabaqcıl ölkələrin təcrübələri nəzərə alınır. Bu ölkələrlə əməkdaşlıq protokolları imzalanmış, təlim proqramları və ikitərəfli forumlar təşkil edilmişdir.

Startap və innovasiya sektorunda isə Agentlik beynəlxalq texnoparklarla və akselerator mərkəzləri ilə tərəfdaşlıq qurur. “Plug and Play”, “StartupBlink”, “Global Startup Ecosystem Report” və digər nüfuzlu qurumlarla əməkdaşlıq sayəsində Azərbaycanın startap ekosistemi beynəlxalq reytinqlərdə ön sıralarda yer almağa başlayıb. Eyni zamanda, beynəlxalq sərgilərdə, forumlarda və yarışmalarda iştirak etməklə yerli startapların xarici bazarlara çıxışı dəstəklənir.

İKT sektorunda fəaliyyət göstərən texnologiya nəhəngləri – Microsoft, Google, Cisco, IBM və Huawei kimi şirkətlərlə olan əməkdaşlıq çərçivəsində müxtəlif pilot layihələr, texnoloji təlimlər və infrastruktur yenilənmələri həyata keçirilir. Bu tərəfdaşlıqlar rəqəmsal transformasiyanın sürətlənməsi və texnoloji suverenliyin təmin olunmasında mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Agentliyin beynəlxalq fəaliyyət strategiyası, təkcə texnoloji yeniliklərə uyğunlaşma deyil, həm də Azərbaycanın qlobal rəqəmsal məkanda tanınması və lider ölkələr sırasında yer alması üçün mühüm alətdir. Hər bir əməkdaşlıq yeni biliklərin, resursların və imkanların ölkəyə gətirilməsi ilə nəticələnir.

Hüquqi əsaslar və normativ baza

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyinin fəaliyyəti Azərbaycanın hüquqi sistemi çərçivəsində tənzimlənən və dövlət səviyyəsində təsdiqlənmiş normativ sənədlərə əsaslanır. Agentliyin yaradılması və fəaliyyət prinsipləri Prezidentin 6 oktyabr 2021-ci il tarixli fərmanı ilə müəyyən olunmuş və bu fərmanla Agentliyin əsasnaməsi təsdiq edilmişdir. Əsasnamədə onun hüquqları, vəzifələri, fəaliyyət istiqamətləri və idarəetmə mexanizmləri detallı şəkildə izah edilir.

Agentliyin fəaliyyətini dəstəkləyən normativ-hüquqi baza həm ölkə qanunvericiliyinə, həm də beynəlxalq hüquq normalarına uyğun şəkildə formalaşdırılmışdır. Buraya “Elektron hökumət”, “Elektron imza və elektron sənəd dövriyyəsi”, “Məlumatların qorunması”, “İnformasiya əldə etmək haqqında”, “Elektron ticarət haqqında” qanunlarla yanaşı, “Startap şəhadətnaməsi haqqında” qərar və digər normativ aktlar daxildir. Bu sənədlər həm rəqəmsal mühitdə vətəndaşların hüquqlarının qorunmasını, həm də bazar iştirakçılarının fəaliyyətlərinin şəffaflığını təmin edir.

Agentlik həmçinin yeni texnologiyaların tətbiqi ilə bağlı hüquqi tənzimləmələrin yenilənməsi istiqamətində təşəbbüslərlə çıxış edir. Süni intellektin etik tənzimlənməsi, rəqəmsal şəxsiyyətlərin hüquqi statusu, açıq məlumatların istifadəsi, rəqəmsal identifikasiya və blokçeyn texnologiyasının tətbiqi kimi yeni sahələr üzrə normativ aktların layihələri hazırlanır.

Bundan əlavə, Agentlik öz fəaliyyətində normativ-hüquqi tənzimləmə sahəsində beynəlxalq sənədləri də rəhbər tutur. Avropa İttifaqının “Rəqəmsal xidmətlər aktı” (DSA), “Rəqəmsal bazarlar aktı” (DMA) və “Kibertəhlükəsizlik aktı” kimi sənədləri Azərbaycan reallığına uyğunlaşdıraraq tətbiq etməyə çalışır.

Qurum, həmçinin innovasiya və texnoloji sahibkarlığın inkişafını tənzimləyən normativ bazanı sadələşdirmək üçün “regulatory sandbox” (tənzimləyici qum qutusu) modellərindən istifadə etməyi planlaşdırır. Bu yanaşma yeni texnologiyaların real bazarda test edilməsi və hüquqi risklərin idarə olunması baxımından mühüm imkanlar yaradır.

Nəticə olaraq, Agentliyin hüquqi bazası onun fəaliyyətini həm şəffaf, həm çevik, həm də beynəlxalq hüquq sistemləri ilə uyğun şəkildə qurmasına şərait yaradır. Rəqəmsal transformasiyanın uğurlu və davamlı şəkildə baş verməsi üçün bu hüquqi çərçivə əvəzsiz rol oynayır.

Rəqəmsal xidmətlər və platformalar

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyinin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri rəqəmsal dövlət xidmətlərinin təşkilidir. Agentlik bu sahədə müxtəlif texnoloji həlləri bir araya gətirərək vətəndaşların gündəlik həyatında istifadəsi asan, çevik və təhlükəsiz sistemlər təqdim edir. Bu rəqəmsal alətlər vasitəsilə dövlət orqanlarının xidmətlərinə onlayn çıxış imkanı genişləndirilir və bürokratik maneələr minimuma endirilir.

Ən çox istifadə olunan platformalardan biri “myGov” sistemidir. Bu portal vətəndaşların şəxsiyyət vəsiqəsi, pensiya, sosial müavinət, vergi məlumatları, tibbi sığorta və təhsil sənədlərinə eyni panel üzərindən çıxışını təmin edir. “myGov” portalları üzərindən həm də elektron xidmətlərə müraciət etmək, nəticələri izləmək və elektron imza ilə sənədləri təsdiqləmək mümkündür. Agentlik bu sistemin daha da təkmilləşdirilməsi üçün süni intellekt, avtomatik cavablandırma sistemləri və istifadəçi təcrübəsinin təhlili üzərində işləyir.

Digər mühüm platforma isə “Rəqəmsal icazə” sistemidir. Bu sistem xüsusilə fövqəladə hallar zamanı (məsələn, pandemiya dövründə) vətəndaşların hərəkətinə icazə verilməsi və bu icazələrin nəzarət altına alınması üçün tətbiq olunmuş və uğurla nəticə vermişdir.

“e-İmza” və “ASAN Login” sistemləri də Agentliyin təşəbbüsü ilə inkişaf etdirilmiş əsas komponentlərdəndir. Elektron imza vasitəsilə sənədlərin hüquqi qüvvəyə malik şəkildə rəqəmsal imzalanması təmin edilir. ASAN Login isə vahid giriş sistemi olaraq müxtəlif dövlət xidmətlərinə təhlükəsiz və sürətli daxilolma imkanı yaradır.

Agentlik həmçinin dövlət informasiya sistemlərinin inteqrasiyasını təmin edən “Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi”ni (EHİS) idarə edir. EHİS vasitəsilə dövlət orqanları arasında məlumat mübadiləsi real vaxt rejimində baş verir və bu, paralel sənəd dövriyyəsinin qarşısını alır.

Bu rəqəmsal xidmətlər vasitəsilə vətəndaş məmnuniyyətinin artırılması, dövlət strukturlarının çevikliyi və resursların qənaətlə istifadəsi təmin olunur. Xidmətlərin 24/7 rejimində əlçatan olması və istifadəçi yönümlü tərtibatı innovativ idarəetmənin əsas göstəricilərindəndir.

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyinin bu istiqamətdə gördüyü işlər Azərbaycanı rəqəmsal dövlət modelinə doğru aparan vacib mərhələlərdən biridir. Rəqəmsal platformaların daim yenilənməsi, təhlükəsizlik protokollarının gücləndirilməsi və istifadəçi təcrübəsinin optimallaşdırılması bu prosesin davamlılığını təmin edir.

Əlaqə və Ünvan Məlumatları

Ünvan: Bakı şəhəri, Atatürk pr89, Bakı1078 ,Azərbaycan

Telefon: 883

Faks: (+994 12) 310 14 00

Rəsmi veb sayt: www.ira.gov.az

E-poçt: [email protected]

Sosial media:

• Facebook: facebook.com/ira.gov.az
• Twitter: twitter.com/ira_az
• Instagram: instagram.com/ira_az

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi Azərbaycanın rəqəmsal transformasiyası prosesində aparıcı rol oynayan strateji dövlət qurumudur. Agentlik ölkədə rəqəmsal xidmətlərin genişləndirilməsi, innovativ sahibkarlığın təşviqi və texnoloji inkişafın sürətləndirilməsi üçün vacib platforma funksiyasını yerinə yetirir. Onun fəaliyyəti sayəsində dövlət orqanları və vətəndaşlar arasında informasiya mübadiləsi sürətlənir, elektron xidmətlərin əlçatanlığı artır, həmçinin startap və innovasiya sektorları üçün əlverişli şərait yaradılır. Beynəlxalq əməkdaşlıqlar, normativ bazanın yenilənməsi və rəqəmsal bacarıqların inkişaf etdirilməsi Agentliyin fəaliyyətində xüsusi yer tutur.

Bu qurumun fəaliyyət istiqamətləri yalnız texnologiya tətbiqi ilə məhdudlaşmır, həm də cəmiyyətin rəqəmsal inklüzivliyinin təmin olunması və iqtisadi rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində böyük əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycan Respublikasının rəqəmsal gələcəyinin formalaşmasında və innovasiya mühitinin güclənməsində bu Agentliyin rolu əvəzsizdir. Dövlət, biznes və cəmiyyət üzvlərinin dəstəyi və birgə əməkdaşlığı ilə ölkəmiz rəqəmsal cəmiyyət modelinə uğurla keçəcək və qlobal texnoloji inkişaf trendlərinə uyğunlaşacaq.

Ən Çox Verilən Suallar