Azərbaycan Respublikasının İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu: Fəaliyyət İstiqamətləri, Təsiri

Azərbaycan cəmiyyətində dayanıqlı sosial rifahın təmin olunması, ailələrin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması və maliyyə sistemində sabitliyin qorunması üçün yaradılan əsas institusiyalardan biri İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu olmuşdur. Yaşayış sahəsinə çıxış imkanlarının genişləndirilməsi, xüsusilə də gənc ailələrin və aztəminatlı təbəqələrin ev sahibi olması üçün bu fondun fəaliyyəti strateji əhəmiyyət daşıyır. Dövlət tərəfindən həm sosial, həm iqtisadi baxımdan güclü şəkildə dəstəklənən bu mexanizm, son illərdə təkcə mənzil sektorunu deyil, bütövlükdə bank və tikinti sektorlarını da canlandıran bir alətə çevrilmişdir. Fondun təqdim etdiyi imkanlar və tətbiq etdiyi zəmanət mexanizmləri vətəndaşlara yalnız ipoteka krediti deyil, eyni zamanda inam və hüquqi təminat da bəxş edir.

İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun Yaranma Məqsədi

Azərbaycan Respublikasının İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu (İKZF) dövlət tərəfindən mənzil təminatına çıxış imkanlarını genişləndirmək, əhalinin yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmaq və maliyyə sektorunu dəstəkləmək məqsədilə yaradılmış mühüm maliyyə institutudur. Fondun əsas vəzifəsi ipoteka kreditləri üzrə maliyyə resurslarının cəlbi və bu kreditlərə zəmanət mexanizmlərinin yaradılması ilə bağlıdır. Bu qurum 2005-ci ildə “Azərbaycan İpoteka Fondu” adı ilə fəaliyyətə başlasa da, 2017-ci ildə Prezident fərmanı ilə İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu adlandırıldı və fəaliyyət sahəsi genişləndirildi.

Fondun Hüquqi Statusu və Tənzimlənməsi

İKZF publik hüquqi şəxs statusuna malikdir və onun fəaliyyəti “Publik hüquqi şəxslər haqqında” qanuna uyğun şəkildə tənzimlənir. Fondun fəaliyyətinə ümumi nəzarəti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti həyata keçirir. Eyni zamanda fondun fəaliyyət istiqamətləri, daxili siyasəti və idarəetməsi Müşahidə Şurası tərəfindən müəyyən edilir. Şura dövlətin strateji sosial-iqtisadi planlarına uyğun qərarlar qəbul edir.

Fondun Əsas Fəaliyyət İstiqamətləri

İKZF bir neçə istiqamətdə fəaliyyət göstərir və bunların hər biri ayrı-ayrılıqda sosial və maliyyə sektorlarına təsir edir. Əsas fəaliyyət istiqamətləri aşağıdakılardır:

• İpoteka kreditlərinin verilməsi və maliyyələşdirilməsi
• Sosial ipoteka proqramlarının icrası
• Kredit zəmanət mexanizmlərinin tətbiqi
• Sığorta sistemləri ilə inteqrasiya
• Vəsaitlərin kapital bazarlarına yönləndirilməsi

Fond bu fəaliyyətləri həyata keçirərkən həm dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərdən, həm də buraxdığı istiqrazlar vasitəsilə cəlb etdiyi maliyyə resurslarından istifadə edir.

İpoteka Kreditlərinin Verilməsi Mexanizmi

İKZF-nin əsas funksiyalarından biri əhaliyə ipoteka krediti verilməsini təmin etməkdir. Bu kreditlər kommersiya bankları vasitəsilə verilir və fond həmin kreditlərin bir qismini və ya tamamını maliyyələşdirir. İpoteka kreditləri iki əsas kateqoriyaya bölünür:

1. Sosial ipoteka – Dövlət tərəfindən dəstəklənən güzəştli ipoteka formasıdır. Bu kredit növündən şəhid ailələri, hərbi qulluqçular, gənc ailələr, dövlət qulluqçuları və digər sosial qruplar yararlana bilər.
2. Adi ipoteka – Bazar prinsipləri əsasında verilən və kommersiya şərtləri ilə təklif olunan ipoteka formasıdır.

Sosial ipoteka üzrə faiz dərəcəsi hazırda illik 4%, adi ipoteka üzrə isə təxminən 8% təşkil edir. Kredit müddəti adətən 25 ilə qədər olur və ilkin ödəniş faizləri ipoteka növündən asılı olaraq 10-30% arasında dəyişə bilər.

Zəmanət Mexanizmləri və Kredit Təhlükəsizliyi

İKZF-nin əsas fərqli xüsusiyyətlərindən biri də zəmanət mexanizmlərinin tətbiqidir. Bu mexanizm banklara kredit riski ilə bağlı əlavə təminat verir. Əgər borcalan kredit öhdəliklərini yerinə yetirə bilməzsə, fond müəyyən hissəyə zəmanət verir. Bu üsul həm kredit təşkilatlarının risklərini azaldır, həm də borcalanların kreditə çıxış imkanlarını artırır.

Zəmanət sistemi yalnız ipoteka kreditlərinə deyil, həmçinin kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin götürdüyü biznes kreditlərinə də tətbiq oluna bilər. Bu da iqtisadiyyatda dayanıqlılığın və fəaliyyətin stimullaşdırılmasına kömək edir.

Fondun Sosial Rolu və Güzəştli Şərtlər

Fondun yaradılmasında əsas hədəflərdən biri də sosial ədalətin və bərabər imkanların təmin edilməsidir. Azərbaycan hökuməti İKZF vasitəsilə aztəminatlı ailələrin mənzilə çıxışını asanlaşdırmağa çalışır. Bu məqsədlə aşağıdakı güzəştlər tətbiq olunur:

• Gənc ailələr üçün güzəştli faizlər
• Müəyyən kateqoriyalar üçün ipoteka üzrə ilkin ödənişin azaldılması
• Kredit müddətinin daha uzun müddətə verilməsi
• Elektron müraciət və şəffaf seçim mexanizmləri

Müraciətlər elektron hökumət portalı üzərindən aparılır və bütün proses şəffaf şəkildə izlənilə bilir. Bu da vətəndaşların haqsızlıqla qarşılaşmasının qarşısını alır.

İpoteka Proqramlarının Sosial-iqtisadi Təsiri

Fondun ipoteka proqramları həm fərdi vətəndaşların rifahına, həm də ölkənin tikinti və bank sektorunun inkişafına təsir göstərir. Aşağıdakı təsirlər xüsusi vurğulanmalıdır:

• Tikinti sektorunda canlanma və yeni iş yerlərinin yaradılması
• Bank sektorunda kredit portfelinin artması və likvidlik
• Vətəndaşların uzunmüddətli mənzil təminatı
• Dövlətin sosial siyasətinin daha effektiv icrası

Tikinti sahəsində fəaliyyət göstərən şirkətlər bu proqramlar sayəsində daha geniş bazar imkanları əldə edirlər. Əmlak sektorunun inkişafı isə öz növbəsində iqtisadiyyatın digər sahələrinə də təsir edir.

İstiqrazlar və Kapital Bazarı Əlaqəsi

İKZF fəaliyyətində istiqrazların buraxılması mühüm rol oynayır. Fond ipoteka kreditlərini maliyyələşdirmək üçün dövlət zəmanətli və ya zəmanətsiz istiqrazlar buraxır və bu istiqrazlar fondun uzunmüddətli maliyyə dayanıqlılığını təmin edir. Bu alətlər eyni zamanda kapital bazarlarının inkişafına da təkan verir.

İnvestorlar üçün bu istiqrazlar sabit gəlir və dövlət dəstəyi ilə yüksək etibarlılıq təmin edir. Bu da yerli maliyyə bazarlarının dərinləşməsinə və investor bazasının genişlənməsinə şərait yaradır.

Elektron Sistemlər və Rəqəmsal Müraciət Platforması

İKZF müasir texnologiyalardan istifadə etməklə öz xidmətlərini elektronlaşdırıb. Fondun rəsmi internet portalı və “E-İpoteka” platforması vasitəsilə ipoteka kreditləri üzrə müraciətlər, sənədlərin təqdim olunması və cavabların alınması rəqəmsal yolla həyata keçirilir. Bu, müraciət prosesini sürətləndirir və vətəndaşlara daha rahat xidmət təklif edir.

Elektron müraciət sisteminin üstünlükləri bunlardır:

• Şəffaflıq və ədalətli seçim
• Qısa zamanda nəticə əldə etmək imkanı
• Asanlıqla sənəd yükləmək və status izləmək
• Arxivləşdirmə və hüquqi izləmə imkanı

İKZF-nin Gələcək Planları və Strategiyası

İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun uzunmüddətli hədəfləri sosial ipoteka mexanizmlərinin daha da inkişaf etdirilməsi, regionlarda mənzil kreditlərinə çıxış imkanlarının genişləndirilməsi və bank sektoru ilə daha güclü inteqrasiyanın təmin edilməsidir.

Fond həmçinin planlaşdırır:

• Ekoloji cəhətdən dayanıqlı mənzil layihələrini maliyyələşdirmək
• Sahibkarlıq sahəsində kredit zəmanətlərini artırmaq
• Xarici investorlarla əməkdaşlığı dərinləşdirmək
• Yeni növ istiqraz alətlərini buraxmaq

Bütün bu hədəflər Azərbaycanın sosial rifah və maliyyə dayanıqlılığı strategiyası ilə uyğunlaşdırılır.

Ünvan və Əlaqə Məlumatları

Ünvan

AZ 1014, Bülbül prospekti 40, Bakı, Azərbaycan

Əlaqə Məlumatları

Çağrı Mərkəzi: 1549

Faks: (+994 12) 598-11-77

E-poçt ünvanı: [email protected]

 Web səhifə: www.mcgf.gov.az

İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu Azərbaycanın sosial və iqtisadi inkişafında xüsusi çəkiyə malik mühüm bir dövlət alətidir. Fondun fəaliyyəti sayəsində minlərlə ailə mənzilə sahib olmaq imkanı əldə edib, maliyyə sektoru likvidliklə təmin olunub və dövlətin sosial müdafiə tədbirləri konkret şəkildə həyata keçib. Fondun şəffaf fəaliyyəti və müasir texnoloji həlləri onun uğurla inkişaf etməsinin əsas təməlidir. Gələcəkdə də bu fond ölkədə sosial ədalət, maliyyə sabitliyi və iqtisadi inkişafın gücləndirilməsində aparıcı rol oynamağa davam edəcək.

Ən Çox Verilən Suallar