İnsan həyatında qarşıya çıxan çətinliklər, maneələr və gözlənilməz problemlər bəzən insanı çıxılmaz vəziyyətə salır. Belə hallarda ruhən rahatlıq tapmaq, iç dünyada sükunət yaratmaq və problemlərin həllinə ümidlə yanaşmaq üçün bir çox insan dualara sığınır. Əsrlər boyu fərqli xalqlar və dinlər çətin anlarda dua etməyi bir çıxış yolu, ruhi dayağa çevirmişdir. Dua yalnız dini ayin deyil, eyni zamanda insan psixologiyası və gündəlik həyat üçün güclü motivasiya mənbəyidir. Xüsusilə işlərin düzəlməsi, uğur və bolluq üçün oxunan dualar insanların ümidini, dözümünü artırır, mübarizə əzmini gücləndirir.
Dua Nədir və İslamda Onun Yeri
Dua sözünün lüğəvi mənası “çağırmaq”, “müraciət etmək”, “yardım istəmək” deməkdir. İslam dinində dua Allah-Təalaya yalvarış, səmimi qəlbdən arzu və istəklərin dilə gətirilməsi, insanın öz acizliyini, ehtiyacını və ümidini Yaradanına çatdırmasıdır. Qurani-Kərimdə və Peyğəmbər (s.ə.s) hədislərində dua xüsusi yer tutur. “Dua ibadətin özüdür” hədisi göstərir ki, hər bir dua ibadətin ayrılmaz hissəsi sayılır.
Dua, müsəlmanın Allahla əlaqəsini möhkəmləndirir, Ona olan inamı artırır, insanı mənəvi rahatlıq və ümidlə doldurur. Quranın bir çox ayələrində dua etməyin zəruriliyi və qəbul olunma ümidinin böyük olması vurğulanır: “Mənə dua edin, sizə cavab verim!” (Mümin, 60). İslamda dua yalnız çətinlikdə deyil, bolluq və asanlıq zamanında da təşəkkür və şükür üçün edilir.
İslam Ədəbiyyatında İşlərin Düzəlməsi üçün Dua
İslam qaynaqlarında işlərin düzəlməsi üçün çox sayda dua, zikr və təsbih mövcuddur. Bu dualar Peyğəmbərin (s.ə.s) həyatında, səhabələrin, alimlərin və övliyalərin gündəlik həyatında xüsusi yer tutub. Ən məşhur dualardan biri “Yâ Fettah, Yâ Rəzzak” zikridir. “Fəttah” Allahın adlarından biri olaraq, bağlanan qapıların açılması, işlərin yoluna qoyulması və maneələrin aradan qalxması üçün oxunur.
Bundan əlavə, “Rəbbim, işlərimi asan et, çətinlikləri aradan qaldır, mənə mərhəmət et!” məzmunlu səmimi dualar da tövsiyə olunur. İslam klassik ədəbiyyatında Bəqərə, Ali-İmran, Taha, Əl-Əhzab, İnşirah surələrindən seçilmiş ayələr də xüsusilə işlərin düzəlməsi, ruzi, bərəkət və çətinliklərin aradan qalxması üçün oxunur.
Quranda İşlərin Düzəlməsi üçün Ayələr
Qurani-Kərimdə bir sıra ayələr insanı ümidə, dua və səbrə səsləyir. “Hər çətinlikdən sonra asanlıq gəlir” (İnşirah, 5-6) ayəsi hər bir müsəlmana, istər gündəlik işlərdə, istər ailədə, istərsə də ictimai həyatda, qarşıya çıxan maneələrin müvəqqəti olduğunu, Allaha sığınıb səbir və dua ilə hər bir problemin aradan qalxa biləcəyini bildirir.
İşlərin düzəlməsi üçün ən çox oxunan ayələrdən biri “Bismilləhir-Rahmənir-Rahim. Rəbbimiz! Bizə mərhəmət göstər, işlərimizi islah et!” (Kəhf, 10) ayəsidir. Həmçinin, “Rəbbim, Sən istədiyini asan edərsən, işlərimizi asanlaşdır!” (Taha, 25-28) ayələri də gündəlik həyatda geniş istifadə olunur. Bu ayələr həm fərdi, həm də kollektiv işlər üçün oxunur.
Peyğəmbər Duaları və Sünnədə İşlərin Düzəlməsi
Peyğəmbər Məhəmmədin (s.ə.s) həyatında qarşıya çıxan çətinliklərdə dua etməsi, Allahdan kömək istəməsi və səbir nümayiş etdirməsi müsəlmanlar üçün ən gözəl nümunədir. Sünnədə qeyd olunan məşhur dualardan biri dədir:
“Allahummə la səhlə illa ma cəəltəhu səhlən və əntə təc’alu-l-həzna iza şi’tə səhlən”
(Tərcüməsi: Allahım! Sənin asan etdiyindən başqa asanlıq yoxdur. Sən istədiyin çətinliyi asan edərsən.)
Bu dua gündəlik həyatda, iş görüşməsində, yeni işə başlayanda, imtahan öncəsində, ailə problemlərində və digər çətin anlarda oxunur. Peyğəmbər dualarında səmimilik, ümid və təsəlli var. Sünnədə insanlara tövsiyə olunur ki, hər hansı bir işə başlamazdan əvvəl “Bismillah” desin, çətinlik hiss edəndə isə yuxarıdakı duaları dilə gətirsin.
Böyük İslam Alimlərinin və Övliyalərin Tövsiyə Etdiyi Dualar
İslam tarixi boyu böyük alimlər, övliyalar və mürşidlər işlərin asanlaşması üçün xüsusi dualar və zikrlər tövsiyə ediblər. İmam Əli (ə), İmam Qazali, İmam Rəbbani kimi məşhur şəxsiyyətlərin tövsiyələrində dua, zikr və Quran ayələri mühüm yer tutur. Məsələn, İmam Qazali “Hasbiyallahu la ilahe illa hu” (Allah mənə yetər, Ondan başqa məbud yoxdur) zikrini çətinlikdə olanlar üçün məsləhət görüb.
Eləcə də, İmam Səccadın (ə) “Səhifeyi-Səccadiyyə” duası, “Ya Fəttah”, “Ya Rəzzaq”, “Ya Muğis” zikrləri xüsusilə ruzi və işlərin düzəlməsi üçün geniş yayılıb. Əhli-Beyt və digər İslam öndərlərinin həyatında duaların real təsiri barədə onlarla rəvayət və tarixi hadisə vardır.
Duaların Psixoloji Təsiri
Müasir psixologiya da dua və mənəvi təfəkkürün insan həyatında əhəmiyyətini təsdiqləyir. Dua edən insan ümidini itirmir, stress və gərginlik azalır, mənfi enerjidən uzaqlaşır, düşüncələri daha pozitiv olur. İnanclı insan problemlər qarşısında pessimizmdən uzaq qalır və hər bir çətinliyi Allahın izni ilə aradan qaldıracağına inam bəsləyir. Elmi araşdırmalar göstərir ki, dua və meditasiya insan beynində rahatlıq, güvən və pozitiv emosiyalar yaradır.
Azərbaycan cəmiyyətində, xüsusilə böyüklərin, anaların, nənələrin dilində dualar hər zaman işlərin asanlaşmasına bir ümid simvolu kimi yaşayıb. İnsan dua ilə öz daxilində güc, inam və dayaq tapır. Bu baxımdan, duaların həm ruhani, həm də psixoloji təsiri gözardı edilməməlidir.
İşlərin Düzəlməsi üçün Tövsiyə Edilən Ən Məşhur Dualar
Aşağıda ən çox oxunan və İslam qaynaqlarında tövsiyə edilən duaları təqdim edirik:
- Taha surəsi, 25-28-ci ayələr:
“Rəbbim! Mənim sinəmi geniş et, işimi asanlaşdır, dilimdəki düyünü aç ki, sözümü başa düşsünlər.” - Kəhf surəsi, 10-cu ayə:
“Rəbbimiz! Bizə mərhəmət bəxş et və işimizdə düzgün yol göstər.” - Hasbiyallahu la ilahe illa hu:
(Allah mənə yetər, Ondan başqa məbud yoxdur. Mən Ona təvəkkül etdim, O, böyük ərşin Rəbbidir.) - La havlə və la qüvvətə illa billah:
(Güc və qüvvət yalnız Allahdandır.) - Allahummə la səhlə illa ma cəəltəhu səhlən:
(Allahım! Sənin asan etdiyindən başqa asanlıq yoxdur. Sən istədiyin çətinliyi asan edərsən.) - Ya Fəttah, Ya Rəzzaq, Ya Muğis:
(Açan, ruzi verən, kömək edən Allah!)
Bu dualar gündəlik həyatın istənilən məqamında, işə başlamazdan öncə, çətinlik hiss edəndə, imtahana, səfərə, yeni layihəyə və s. başlayarkən oxuna bilər.
Duaların Qəbul Şərtləri və Ədəbi
İslamda duaların qəbul olması üçün bəzi şərtlərə əməl etmək tövsiyə edilir:
- Səmimi qəlbdən, ixlasla dua etmək
- Halal ruzi və pak geyimlə dua etmək
- Günah və haramdan uzaq durmaq
- Duaya Bismillah və salavatla başlamaq, dua sonunda yenə salavat göndərmək
- Allaha tam təvəkkül və inam bəsləmək
- Səbirli olmaq və qəbul üçün tələsməmək
Peyğəmbərimiz (s.ə.s) buyurub: “Dua ibadətdir, dua edən heç vaxt ziyana düşməz.” (Tirmizi, Dəavat, 112)
İşlərin Düzəlməsi üçün Dualarla Yanaşı Praktik Addımlar
Dua ilə bərabər, insan öz üzərinə düşən məsuliyyəti də yerinə yetirməlidir. Dualar bir mənəvi dayaq və motivasiya mənbəyidir, lakin uğurun açarı həm də səmərəli əməl, planlama, əzmkarlıq və düzgün qərarlardan keçir. İşlərin düzəlməsi üçün aşağıdakı addımlar tövsiyə olunur:
- Məqsəd və prioritetlərin düzgün müəyyən olunması
- Zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq
- Zamanın düzgün idarə olunması
- Savadlı məsləhət almaq və dəstəkdən yararlanmaq
- Pozitiv düşünmək və neqativ fikirlərdən uzaq qalmaq
Dua bu praktik addımların psixoloji və mənəvi dayağı kimi hər zaman insan həyatında öz rolunu qoruyur.
Azərbaycan Mədəniyyətində Duaların Yeri
Azərbaycan xalqının ənənəsində, xüsusilə ailə və kənd mühitində işlərin asanlaşması, ruzi-bərəkət, xoş xəbər üçün dualar xüsusi yer tutur. Ənənəvi süfrə duaları, anaların, nənələrin dilindən çıxan bərəkət sözləri, bayram və toylarda oxunan dualar xalqımızın mədəni irsinin ayrılmaz hissəsidir. Həm dini, həm də milli düşüncədə duaların rolu insanları ruhən birləşdirir, ümid və birlik hissi yaradır.
İşlərin düzəlməsi üçün dua yalnız dini bir vəzifə və ya ritualla məhdudlaşmır, həm də insan psixologiyasına, sosial davranışlara və gündəlik həyata güclü təsir göstərir. Səmimi dua, ixlas və əməl birliyi ilə hər bir insan çətinlikləri dəf edə, qarşıya çıxan maneələri aşa və həyatını daha mənalı, bərəkətli və uğurlu edə bilər. Dua insanı daxili gücə, ümidə, dözümlülüyə və ruhani rahatlığa aparan yoldur. Hər bir insan Allahın mərhəmətinə sığınıb, dua və əməli birgə tutaraq işlərinin yoluna düşməsini ümid edə bilər.
Ən Çox Verilən Suallar
1.İşlərin düzəlməsi üçün hansı dualar oxunur?
Taha surəsi (25-28), Kəhf surəsi (10), “Hasbiyallahu la ilahe illa hu”, “La havlə və la qüvvətə illa billah”, “Allahummə la səhlə illa ma cəəltəhu səhlən” və “Ya Fəttah, Ya Rəzzaq, Ya Muğis” kimi dualar geniş yayılmışdır.
2.Bu dualar hansı məqsəd üçün oxunur?
Əsasən çətinliklərin aradan qalxması, işlərin asanlaşması, ruzi-bərəkət, uğur və yeni işə başlamaq üçün oxunur.
3.Dua edərkən nələrə diqqət etmək lazımdır?
Səmimi qəlbdən, təmiz niyyətlə, halal ruzi ilə dua etmək, duaya salavat və Bismillah ilə başlamaq və qəbuluna ümidlə yanaşmaq lazımdır.
4.Dua ilə yanaşı hansı addımlar atılmalıdır?
Planlama, səmərəli fəaliyyət, çalışqanlıq, pozitiv düşüncə və düzgün qərar vermə duaların təsirini artırır.
5.Dua insan psixologiyasına necə təsir edir?
Dua insanı rahatlaşdırır, ümid verir, stressi azaldır və çətinliklərə dözümlülük yaradır.
6.Quranda işlərin düzəlməsi üçün hansı ayələr var?
İnşirah surəsi (5-6), Taha surəsi (25-28), Kəhf surəsi (10), Əhzab surəsi və Bəqərə surəsindən ayələr oxunur.
7.Dua etməyin ədəbləri və şərtləri hansılardır?
Səmimiyyət, paklıq, halal ruzi, səbir, salavat və Allahın mərhəmətinə inam duaların qəbulunu asanlaşdırır.
8.Dua etməyə kimlər ehtiyac duyur?
Hər bir insan, çətinliyə düşən, ruhi rahatlıq axtaran, yeni işə başlayan və ya bərəkət istəyən hər kəs dua edə bilər.
9.Azərbaycan ənənəsində duaların yeri necədir?
Ailə və cəmiyyət mühitində işlərin asanlaşması üçün dualar, bərəkət və ruzi duası, xoş niyyətlər geniş yayılıb.
10.Dualar həmişə qəbul olurmu?
Dua səmimi və ixlasla olarsa, Allahın hikmətinə uyğun zaman və formada qəbul edilə bilər, amma insan səbirli olmalı və inamını itirməməlidir.
