Elektrik enerjisi gündəlik yaşayışın ayrılmaz hissəsidir və tariflərin dəyişməsi insanların büdcəsinə birbaşa təsir göstərir. Əhali üçün tariflərin strukturunda hər bir kVt/saat üçün ödənilən məbləğ istehlak həcminə uyğun təbəqələndirilmişdir. Tarif Şurasının qərarları üzrə 2025-ci ildən etibarən göstərilən xidmətlərin dayanıqlılığını təmin etmək və istehsal xərclərindəki artımı tənzimləmək məqsədilə yeni qiymətlər müəyyənləşib. Məişət abonentləri üçün üç kateqoriya müəyyən edilib: ayda 200 kVt/saatadək, 200-300 kVt/s və 300 kVt/saatdan artıq istehlak. Zənnimcə, oxucu tarif strukturunu, son dəyişikliklərin səbəblərini və gələcəkdə gözlənilən yenilikləri daha aydın başa düşəcək. Analitik yanaşma ilə təqdim olunan faktlar, istifadəçiləri tarif sistemi çərçivəsində öz məsrəflərini daha ağıllı planlaşdırmağa həvəsləndirir. Həmçinin istehlakçılar, enerji səmərəliliyi tədbirləri ilə elektrik xərclərini necə azalda biləcəklərini görə biləcəklər. Qanunvericilikdə planlaşdırılan sabit aylıq tarif elementinin əlavə olunması sistemi daha şəffaf və sabit ödəmə mexanizmi yarada bilər. Təqdim olunan cədvəldə mövcud tariflər real rəqəmlərlə açıqlanır.
Tarif strukturunun əsas qaydaları
Yeni tarif sistemi əhali üçün hər bir istehlak səviyyəsi üzrə fərqli qəpik dəyərlər tətbiq edir. 200 kVt/saatadək istifadə edilən hissə üçün tarif 8,4 qəpik/kVt‑saatdır (əvvəl 8 qəpik). 200-300 kVt/saat üçün tarif 10 qəpik/kVt‑saatdır (əvvəl 9 qəpik). 300 kVt/saatdan artıq hissə üçün isə tarif 15 qəpik/kVt‑saatdır (əvvəl 13 qəpik). Hər bir kateqoriya daxilində istehlakçılar yalnız öz səviyyəsinə uyğun məbləğ ödəyirlər və hər bir tarifə ƏDV də daxildir.
Tarif dəyişikliyinin səbəbləri
Tariflər təbii qaz qiymətlərinin artımının elektrik enerjisinin istehsal xərclərinə təsirinə uyğun olaraq yenilənib. Tarif Şurası gələcəkdə xidmət keyfiyyətinin yüksəldilməsini və tarif strukturunun bazarla daha uyğun hala gətirilməsini təmin etmək üçün bu addımı atıb. 2025-ci ilin yanvar ayından qüvvəyə minən dəyişikliklər sosial müdafiə və iqtisadi dayanıqlılıq prinsiplərinə əsaslanır.
İllik və kvartal müqayisələri
Ümumi olaraq Azərbaycanda əhali üçün orta tarif təxminən 0,7 qəpik və ya 7,8 % artımla yenilənib. Bu artım dünya orta göstəricisindən fərqli olaraq tənzimlənmiş bazar mühitinə uyğun olaraq həyata keçirilib. Dünya üzrə orta elektrik qiyməti təxminən 0,166 USD/kWh-dir, Azərbaycanda isə əhali üçün bu qiymət təxminən 0,08 AZN və ya 0,047 USD/kWh səviyyəsindədir.
Tarif strukturunun tətbiqi
Tariflər 2025-ci il yanvarın 2-dən qüvvəyə minib və Tarif Şurasının 29 dekabr 2024-cü il tarixli qərarına əsaslanır. Qanunvericilik bazasında ayrıca qeyri-əhali (sənaye, xidmət və s.) sektoru üçün tarif kateqoriyaları ayrıca tənzimlənib və elektrik doldurma məntəqələri üçün ayrıca tarif – 12,5 qəpik/kVt‑saat müəyyən edilib.
Enerji səmərəliliyi və gələcək perspektivlər
Azərbaycan enerji effektliliyinin artırılması üçün müxtəlif strateji tədbirlər həyata keçirir. Dövlət 2030-cu ilə qədər qaz emissiyalarını 35 % azaltmaq niyyətindədir və enerji səmərəliliyi əsas vasitələrdən biri kimi qəbul olunub. Sabit aylıq tarif elementinin tətbiqi də planlaşdırılan yanaşmalardandır və bu, enerji istehlakında şəffaflığı artırmaq məqsədi daşıyır.
Tariflər və sosial təsir
Tarif dəyişikliyi nəticəsində əhalinin 65 %-i üçün aylıq xərclər cəmi 45 qəpik, 20 %-i üçün 1 manat 33 qəpik, 15 %-i üçün isə 5 manat 61 qəpik artmışdır. Belə paylanma sosial müdafiə və ədalətli iqtisadi yanaşmanın göstəricisidir. Aşağı istehlak edən vətəndaşlar minimal dərəcədə, yüksək istifadə edənlər isə daha çox artım hiss edir.
Qeyri‑əhali və sənaye tarifləri
Qeyri-əhali kateqoriyasına aid sənaye və kənd təsərrüfatı üçün tarif 10,6 qəpik/kVt‑saat, digər sahələr (o cümlədən elektrik doldurma stansiyaları) üçün isə 12,5 qəpik/kVt‑saat təşkil edir. Belə fərqləndirmə sektorların ehtiyacına uyğun və iqtisadi fəaliyyətə uyğunlaşdırılmış şəkildə tətbiq edilir.
Sabit aylıq tarif elementinin rolu
Qanun layihəsinə əsasən, istehlak səviyyəsindən asılı olmayaraq hər bir abonent üçün sabit aylıq tarif tətbiq ediləcək. Bu mexanizm şəbəkə infrastruktur xərclərini bərabər şəkildə bölmək və xidmətin keyfiyyətini artırmaq məqsədilə nəzərdə tutulur. Hazırda layihə mərhələsindədir və yaxın gələcəkdə qanun şəklində qəbul ediləcəyi gözlənilir.
Tariflər cədvəli
| İstehlak kateqoriyası | Yeni tarif (qəpik/kVt‑saat, ƏDV daxil) | Qəpik artımı | Faiz artımı |
| 0-200 kVt/saat | 8,4 | +0,4 | +5 % |
| 200-300 kVt/saat | 10,0 | +1,0 | +11,1 % |
| >300 kVt/saat | 15,0 | +2,0 | +15,4 % |
| Sənaye / kənd təs. | 10,6 | +0,6 | +6 % |
| Elektrik doldurma stansiyaları | 12,5 | +1,5 | +13,6 % |
Elektrik enerjisi tariflərində aparılan son dəyişikliklər, bir tərəfdən xidmətin davamlılığını və iqtisadi əsaslarını möhkəmləndirməyi, digər tərəfdən isə əhalinin sosial rifahını qorumağı qarşısına məqsəd qoyur. Tənzimlənmiş tarif sistemi müxtəlif istehlak səviyyələrinə uyğunlaşdırılmış şəkildə tətbiq olunaraq daha ədalətli və balanslaşdırılmış model yaratmağa xidmət edir. Əhalinin böyük əksəriyyəti üçün artımın minimal səviyyədə saxlanılması, dövlətin sosial həssaslığı nəzərə aldığını göstərir. Sənaye və xidmət sahələri üçün fərqli tariflərin müəyyən olunması isə iqtisadi fəaliyyətin dayanıqlı şəkildə dəstəklənməsinə şərait yaradır. Eyni zamanda enerji səmərəliliyinə verilən prioritetlər, uzunmüddətli baxışla ekoloji və maliyyə baxımından faydalı nəticələr vəd edir. Aydındır ki, gələcəkdə tariflərin sabitləşdirilməsi məqsədilə sabit aylıq ödəniş modellərinin tətbiqi genişlənə bilər. İstifadəçilər üçün bu yanaşma, aylıq elektrik xərclərinin proqnozlaşdırılmasını və ödənişin planlaşdırılmasını asanlaşdıracaq. Dövlətin enerji siyasətində şəffaflıq, dayanıqlılıq və vətəndaş maraqları əsas prioritet kimi qəbul olunur. Bu yanaşma həm vətəndaşların, həm də biznes subyektlərinin yeni şəraitə uyğunlaşmasına imkan verir. Dəyişən tarif mühiti fonunda ictimai məlumatlandırma və düzgün yönləndirmə vasitələri daha böyük əhəmiyyət kəsb edir. Gələcəkdə enerji bazarının daha da liberallaşması və texnoloji modernləşmənin sürətlənməsi fonunda tarif modellərinin də yenidən baxılması zərurəti yaranacaq. Beləliklə, elektrik enerjisinin qiymətləri artıq təkcə iqtisadi mexanizm deyil, həm də sosial ədalət və strateji planlaşdırma alətinə çevrilməkdədir.
Ən Çox Verilən Suallar
Tarif Şurasının 29 dekabr 2024-cü il qərarına əsasən, əhali üçün üç tarif kateqoriyası müəyyən edilib: 0–200 kVt – 8,4 qəpik, 200–300 kVt – 10 qəpik, 300-dən çox – 15 qəpik/kVt-saat. Bunlar 2025-ci ilin yanvarın 2-dən tətbiq olunur. Hər kateqoriya əvvəlki səviyyədən müvafiq olaraq 5 %, 11,1 % və 15,4 % artım göstərir.
Təbii qaz qiymətlərinin artımı elektrik enerjisinin istehsal xərclərinə təsir göstərdiyi üçün tarif artımı qaçınılmaz oldu. Eyni zamanda xidmət keyfiyyətinin daha sabit və davamlı olması məqsədilə bu yeniliklər qəbul edildi.
Əhali abonentlərinin 65%-i üçün aylıq elektrik xərci cəmi 45 qəpik artıb. Bu qrup əsasən ayda 200 kVt/saatadək istifadə edənlərdən ibarətdir. Tarif artımı minimal təsirlə tənzimlənib.
Sənaye və kənd təsərrüfatı sahələri üçün tarif 10,6 qəpik/kVt-saatdır. Bu, əvvəlki 10 qəpiklə müqayisədə 6% artım deməkdir. Tariflər sektorun iqtisadi yükünü balanslaşdırmağa yönəlib.
Avtomobil elektrik doldurma stansiyaları üçün tarif 12,5 qəpik/kVt-saatdır. Əvvəlki tarif 11 qəpik idi, bu da 13,6% artım deməkdir. Bu tariflər xüsusi kateqoriya kimi müəyyənləşdirilib.
Orta tarif bütün kateqoriyalardakı qiymətlərin və onların istehlak payının nəzərə alınması ilə hesablanır. Statistik orta göstərici əsasında 2025-ci ilin əvvəlində əhali üçün orta artım 0,7 qəpik/kVt-saat və ya 7,8% olaraq açıqlanıb.
Sabit aylıq tarif – istehlak səviyyəsindən asılı olmayaraq, abonentin hər ay ödədiyi sabit məbləğdir. Bu, şəbəkəyə qoşulma və infrastruktur xərclərinin kompensasiyası məqsədilə tətbiq olunur. Hələlik layihə mərhələsindədir.
Qiymət artımlarının qarşısını almaq və xərcləri azaltmaq üçün enerji səmərəliliyi əsas vasitədir. Əhalinin elektrik enerjisindən daha rasional istifadə etməsi üçün dövlət müxtəlif təşviq və texnoloji dəstək proqramları tətbiq edir.
2025-ci ilin göstəricilərinə əsasən, Azərbaycanda əhali üçün elektrik tarifləri təxminən 0,047 USD/kWh təşkil edir. Bu, dünya orta qiyməti olan 0,166 USD/kWh ilə müqayisədə 3 dəfəyə yaxın daha aşağıdır.
Hazırda sabit aylıq tarif mexanizmi üzərində iş gedir. Paralel olaraq, enerji bazarının liberallaşdırılması və fərdi təchizat imkanları da müzakirə olunur. Gözlənilir ki, 2028-ə qədər yeni bazar modelinə keçid baş versin.
