Azərbaycan Respublikasında elektrik enerjisi təchizatı sahəsində ən böyük operatorlardan biri olan “Azərişıq” ASC ölkənin bütün regionlarında əhalinin, dövlət və kommersiya obyektlərinin, sənaye və xidmət müəssisələrinin elektrik enerjisi ilə fasiləsiz təmin edilməsinə məsuliyyət daşıyır. Son illərdə əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyətinin dəyişməsi, elektrik enerjisi istehlakının artması və kommunal xidmətlərin idarə olunmasında şəffaflığın gücləndirilməsi fonunda “Azərişıq” borcu məsələsi gündəmdə xüsusi yer tutur. Elektrik borclarının yaranma səbəbləri, onların hesablanması və ödənilməsi qaydaları, borc problemi zamanı tətbiq edilən inzibati və hüquqi prosedurlar, eləcə də dövlət tərəfindən görülən tədbirlər Azərbaycan cəmiyyətində hər kəsin birbaşa maraq dairəsindədir.
“Azərişıq” ASC: funksiyaları və əhəmiyyəti
“Azərişıq” ASC 2015-ci ildə yaradılıb və fəaliyyətə başladığı gündən etibarən ölkədə elektrik enerjisi şəbəkələrinin istismarı, təchizatın təşkili və fasiləsiz enerjinin təminatı üzrə əsas operator rolunu oynayır. Şirkət şəhər və kənd yerlərində enerji xətlərinin çəkilməsi, istismar olunması, təmir və modernizasiya işləri, yeni texnologiyaların tətbiqi və abunəçilərə göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinin artırılması istiqamətində geniş layihələr həyata keçirir. “Azərişıq” abonentlərin enerji borclarının qeydiyyatı, nəzarəti və borcların idarə olunması sisteminin qurulması ilə bağlı innovativ texnoloji həllər tətbiq edir. Müasir informasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi nəticəsində abunəçilər üçün borc məlumatlarının əldə edilməsi və ödənişlərin elektron şəkildə aparılması xeyli asanlaşıb.
Azərişıq borcu nədir və necə yaranır?
Azərişıq borcu dedikdə, əhali və hüquqi şəxslər tərəfindən istehlak edilən, lakin vaxtında ödənilməyən elektrik enerjisi üçün yaranan maliyyə öhdəliyi nəzərdə tutulur. Borcun yaranması əsasən iki formada baş verir: abunəçinin istifadə etdiyi elektrik enerjisinin faktiki dəyərinin müəyyən olunmuş müddət ərzində ödənilməməsi və əvvəlki dövrlərdən qalan ödənilməmiş məbləğlərin yığılması. Hər bir abunəçi ayda bir dəfə təqdim olunan faktura əsasında istifadə etdiyi elektrik enerjisinə görə ödəniş etməlidir. Vaxtında ödənilməyən borc məbləği növbəti ayın fakturasına əlavə olunur və borc böyüyə bilər. Hüquqi və fiziki şəxslərdə borcun yaranma dinamikası və məbləği fərqli ola bilər.
Borcun hesablanma prinsipləri və tariflər
Azərişıq borcunun hesablanması Azərbaycan Respublikası Tarif Şurası tərəfindən təsdiqlənmiş elektrik enerjisi tariflərinə əsasən aparılır. Əhali üçün diferensiallaşdırılmış – yəni sərfiyyat həddinə görə dəyişən tariflər tətbiq edilir. Aylıq sərfiyyat 300 kVt/saatadək olan abunəçilər üçün daha aşağı, 300-600 kVt/saat arası və ondan yuxarı sərfiyyat üçün isə daha yüksək tarif müəyyən olunub. Borcun həcmi abunəçinin faktiki sərfiyyatına əsasən avtomatik hesablama sistemləri vasitəsilə müəyyənləşdirilir. Hesablamada sayğac məlumatları, əvvəlki dövrlərin borcları və xidmət haqqı nəzərə alınır. Bəzən sayğacların işləməsində və ya məlumatların ötürülməsində texniki problemlər borcun düzgün hesablanmasına təsir edə bilər.
Borcun yaranma səbəbləri
Azərişıq borcunun yaranmasının bir neçə əsas səbəbi mövcuddur. Ən başlıca səbəblər arasında maliyyə çətinlikləri, işsizlik, iqtisadi böhranlar, ödəniş intizamının zəif olması, abunəçi məlumatlarının gecikməsi, texniki nasazlıqlar, sayğacların düzgün işləməməsi və ya qeyri-qanuni müdaxilələr yer alır. Bəzən abunəçilərin mövcud borcu barədə məlumatlı olmaması və ya faktura bildirişlərinin vaxtında çatmaması da borcun yığılmasına səbəb olur. Həmçinin, bir sıra hallarda çoxmənzilli binalarda ümumi istifadə olunan elektrik enerjisinin fərdi abunəçilər arasında düzgün bölüşdürülməməsi də borcun yaranmasına gətirib çıxarır.
Borcun ödənilməsi yolları və xidmət imkanları
Azərişıq borcunun ödənilməsi üçün müxtəlif imkanlar yaradılıb. Abunəçilər bank kartları, poçt şöbələri, elektron ödəniş terminalları (E-manat, MilliÖn və s.), onlayn bankçılıq və mobil tətbiqlər vasitəsilə borclarını rahatlıqla ödəyə bilirlər. “Azərişıq” rəsmi veb-saytı və mobil tətbiqi vasitəsilə istənilən vaxt borc məbləğini yoxlamaq, faktura yükləmək və onlayn ödəniş etmək mümkündür. Borcun vaxtında və hissə-hissə ödənilməsi üçün müəyyən güzəşt və tənzimləyici tədbirlər də tətbiq oluna bilər. Bəzi hallarda sosial qayğıya ehtiyacı olan ailələr üçün xüsusi güzəştli proqramlar və borcun restrukturizasiyası imkanları yaradılır.
Borcun ödənilməməsi və nəticələri
Azərişıq borcu vaxtında ödənilmədikdə bir sıra inzibati və hüquqi nəticələrə səbəb ola bilər. Ən başlıca tədbir abunəçinin elektrik enerjisi təchizatının müvəqqəti dayandırılmasıdır. Təchizatın bərpası yalnız borcun tam ödənilməsindən sonra mümkündür. Borcun uzun müddət ödənilməməsi halında isə hüquqi müstəvidə məhkəmə iddiaları, icra tədbirləri və cərimə sanksiyaları tətbiq oluna bilər. Hər bir halda abunəçinin hüquqları qorunur və əlavə şikayət və apelyasiya imkanları mövcuddur. Borcun ödənilməməsi həmçinin abunəçinin kredit tarixçəsinə və digər kommunal xidmətlərə çıxış imkanlarına da mənfi təsir edə bilər.
Borc barədə məlumatlandırma və abunəçi hüquqları
“Azərişıq” ASC abunəçiləri borc barədə vaxtında və ətraflı məlumatlandırmaq məqsədilə SMS bildirişləri, elektron poçt, rəsmi portal və şəxsi kabinet sistemindən istifadə edir. Abunəçilər istənilən vaxt öz borc məbləğini, əvvəlki dövrlərə aid ödənişləri və istifadə göstəricilərini onlayn yoxlaya bilirlər. Məlumatların şəffaf və əlçatan olması, abunəçilərin hüquqlarının qorunması və borc məsələsində obyektiv yanaşmanın təmin olunması “Azərişıq”ın əsas prioritetlərindəndir. Hər bir abunəçi borc məbləği ilə bağlı izahat tələb etmək, ödəniş planı tərtib etmək və şikayət mexanizmindən istifadə etmək hüququna malikdir.
Dövlətin və “Azərişıq”ın borc problemlərinin həllində rolu
Dövlət elektrik enerjisi borclarının yığılmasının qarşısını almaq və sosial həssas qruplara dəstək məqsədilə bir sıra islahatlar və proqramlar həyata keçirir. Xüsusi güzəşt mexanizmləri, subsidiyalar, əhalinin maarifləndirilməsi, müasir sayğac və avtomatlaşdırma sistemlərinin tətbiqi, dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi bu sahədə başlıca istiqamətlərdir. “Azərişıq” isə borcların idarə olunmasında daha çevik, şəffaf və abunəçi yönümlü yanaşmalar tətbiq edir. Şirkət yeni texnoloji həllər, müasir ödəniş sistemləri və abunəçi ilə interaktiv əlaqə qurmaqla sosial məsuliyyət və xidmət keyfiyyətini yüksəldir.
Azərişıq borclarının ümumi statistikası və problemləri
Son illərdə “Azərişıq” ASC-nin yaydığı məlumatlara görə, ölkə üzrə elektrik borclarının həcmi əsasən paytaxt və iri şəhərlərdə, eləcə də kənd və qəsəbə yerlərində fərqli dinamikaya malikdir. Ümumi borc məbləğinin formalaşmasında əhalinin gəlir səviyyəsi, xidmət keyfiyyəti, sosial-iqtisadi problemlər və ödəniş intizamı mühüm rol oynayır. Qeyd olunan problemlər arasında fərdi və hüquqi şəxslərdə borcun yığılması, güzəştli ödəniş mexanizmlərinə ehtiyac və müvafiq maarifləndirmə tədbirlərinin çatışmazlığı xüsusi vurğulanır. “Azərişıq” bu problemlərin aradan qaldırılması və borc yükünün azaldılması istiqamətində davamlı tədbirlər görür.
Azərişıq borcu Azərbaycanın kommunal və enerji sektorunun ən aktual mövzularından biri olaraq qalır. Elektrik enerjisi istehlakçılarının borc məsələlərinin effektiv idarə olunması, borcun yaranma səbəblərinin vaxtında aradan qaldırılması və ödəniş intizamının gücləndirilməsi üçün həm dövlət, həm də “Azərişıq” tərəfindən birgə tədbirlər həyata keçirilir. Müasir texnologiyaların və elektron xidmətlərin tətbiqi borc problemlərinin həllində şəffaflıq və səmərəliliyi artırır. Hər bir abunəçi vaxtında və düzgün ödəniş etməklə, həmçinin borc barədə məlumatlanmaq və öz hüquqlarını qorumaqla, bu sahədə ümumi stabilliyə töhfə verir. Azərişıq borclarının azaldılması və idarə olunması ölkənin enerji təhlükəsizliyinin, sosial sabitliyin və iqtisadi inkişafın əsas təminatçılarındandır.
Ən çox verilən suallar
-
Azərişıq borcu nədir?
Azərişıq borcu – istehlak edilən, lakin vaxtında ödənilməyən elektrik enerjisi üçün yaranan maliyyə öhdəliyidir.
-
Borc necə yaranır və necə hesablanır?
Borc, istifadə olunan elektrik enerjisinə görə aylıq faktura ödənilmədikdə yaranır və Tarif Şurasının təsdiq etdiyi tariflərə əsasən hesablanır.
-
Borcumu necə öyrənə bilərəm?
Azərişıq-ın rəsmi veb-saytı, mobil tətbiqi, SMS və elektron poçt bildirişləri ilə borcunuzu asanlıqla öyrənə bilərsiniz.
-
Borcu necə ödəmək olar?
Borcu bank kartı, poçt, elektron ödəniş terminalları, onlayn bankçılıq və Azərişıq mobil tətbiqi ilə ödəmək mümkündür.
-
Borcun vaxtında ödənilməməsi nə ilə nəticələnə bilər?
Vaxtında ödənilməyən borca görə elektrik enerjisinin verilməsi dayandırıla, məhkəmə iddiaları və cərimələr tətbiq oluna bilər.
-
Borc barədə məlumat almaq üçün hara müraciət etmək lazımdır?
Azərişıq ASC-nin müştəri xidməti, rəsmi veb-saytı və mobil tətbiqi vasitəsilə məlumat əldə etmək mümkündür.
-
Borcu hissə-hissə ödəmək olarmı?
Bəli, bəzi hallarda borcu hissə-hissə və ya restrukturizasiya proqramı çərçivəsində ödəmək olar.
-
Borc yaranmasında texniki nasazlıq və ya sayğac səhvi rol oynayırmı?
Bəli, bəzən texniki nasazlıq və ya sayğacın düzgün işləməməsi borcun səhv hesablanmasına səbəb ola bilər.
-
Sosial qayğıya ehtiyacı olan abunəçilər üçün güzəştlər varmı?
Bəli, dövlət və Azərişıq tərəfindən sosial həssas qruplar üçün xüsusi güzəştlər və dəstək proqramları mövcuddur.
-
Borcumu ödədikdən sonra elektrik verilişi nə vaxt bərpa olunur?
Borc tam ödənildikdən qısa müddət sonra (adətən 1 iş günü ərzində) elektrik verilişi bərpa olunur.
