Müasir dövrdə hər bir xalq və dövlət üçün konstitusiya və suverenlik dəyərlərinin qorunması, təbliği və inkişafı milli dövlətçilik tarixinin əsas sütunlarından hesab olunur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan olunması ölkənin hüquqi və siyasi inkişafında mühüm mərhələ kimi dəyərləndirilir. Bu addım ölkədə hüquqi dövlət quruculuğunun, milli suverenliyin və müstəqil dövlətçilik ənənələrinin daha da gücləndirilməsi, vətəndaş cəmiyyətinin hüquqi şüurunun inkişafı üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Azərbaycan Respublikasının dövlətçilik tarixində konstitusiya və suverenlik ideyaları daim prioritet olub, xalqın milli iradəsinin, hüquqi və siyasi identitetinin ifadəsi kimi qəbul edilib. 2025-ci ilin məhz bu ad altında elan edilməsi ölkədə əsas hüquqi, siyasi, ideoloji və ictimai prioritetlərin cəmiyyətə aşılanması, dövlətçiliyin əsaslarının möhkəmləndirilməsi məqsədini daşıyır. Bu il ərzində müxtəlif dövlət və ictimai təşkilatlar, təhsil müəssisələri, vətəndaş cəmiyyətləri və kütləvi informasiya vasitələri bu istiqamətdə geniş tədbirlər həyata keçirir, maarifləndirmə və təbliğat işlərini prioritet olaraq qarşıya qoyur.
“Konstitusiya və Suverenlik İli”nin 2025-ci il üçün elan edilməsinin səbəbləri
Azərbaycan Respublikasında 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan olunması ölkənin müstəqilliyinin və milli dövlətçiliyinin qorunması, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti prinsiplərinin daha da inkişaf etdirilməsi, konstitusiya normalarının tətbiqinin genişləndirilməsi zərurəti ilə birbaşa bağlıdır. 2025-ci ildə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpasının 34-cü ildönümü və ilk milli Konstitusiyanın qəbulunun 30 illiyi qeyd olunur. Bu tarixi yubileylər dövlət quruculuğunda yeni mərhələnin əsasını qoyur və hüquqi dövlət ideyalarının cəmiyyətə daha dərin inteqrasiyasına şərait yaradır.
Eyni zamanda, hazırkı dövrdə regionda və dünyada baş verən dəyişikliklər, qloballaşma, yeni çağırışlar fonunda milli suverenliyin və hüquqi müstəqilliyin qorunması prioritet məsələlərdən biri kimi qalır. 2025-ci ilin məhz bu adla qeyd olunması dövlətin və cəmiyyətin bütün institutlarında hüquqi mədəniyyətin, konstitusiya prinsiplərinin və milli birliyin möhkəmləndirilməsinə yönəlib.
Konstitusiya və suverenliyin hüquqi və ictimai mahiyyəti
Konstitusiya dövlətin ali hüquqi aktı, xalqın iradəsinin, insan hüquq və azadlıqlarının, demokratik idarəetmənin və siyasi sistemin hüquqi təminatçısıdır. Suverenlik isə dövlətin daxili və xarici siyasətdə tam müstəqil, azad və sərbəst şəkildə qərar vermək, xalqın öz taleyini müəyyən etmək hüququnun ifadəsidir. Bu iki anlayış Azərbaycan dövlətçiliyinin və milli kimliyinin əsas dayaqlarıdır.
Konstitusiya və suverenlik vətəndaşlıq şüurunun inkişafında, milli birliyin qorunmasında, hüquq və azadlıqların təmin edilməsində, dövlətin beynəlxalq hüquq subyekti kimi tanınmasında həlledici rol oynayır. Hüquqi və siyasi sistemin əsas bazası olan Konstitusiya ölkənin suverenliyini hüquqi səviyyədə təsdiqləyir və müdafiə edir.
Azərbaycan Respublikasının konstitusiya inkişafının əsas mərhələləri
Azərbaycanın müstəqillik tarixində konstitusiya və suverenlik ideyaları bir neçə mühüm mərhələ ilə səciyyələnir. İlk dəfə 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə dövlətçilik prinsipləri və hüquqi sistemin əsasları formalaşmışdır. SSRİ dövründə formal konstitusiya aktları qəbul edilsə də, həqiqi suverenlik yalnız 1991-ci ildə dövlət müstəqilliyinin bərpası ilə reallaşdı.
1995-ci il noyabrın 12-də ilk milli Konstitusiya qəbul olundu və bu, ölkədə hüquqi dövlətin və suverenliyin möhkəmləndirilməsində dönüş nöqtəsi oldu. Sonrakı illərdə Konstitusiyaya bir sıra əlavə və dəyişikliklər edildi, dövlət idarəetməsi, insan hüquq və azadlıqlarının təminatı və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı baxımından mühüm hüquqi islahatlar həyata keçirildi. 2025-ci ildə bu tarixi prosesin 30 illiyi xüsusi vurğulanır və dövlət səviyyəsində qeyd olunur.
Suverenliyin müasir mərhələdə qorunmasının əsas istiqamətləri
Suverenliyin təminatı və qorunması üçün ölkədə bir sıra institusional, hüquqi və ideoloji mexanizmlər fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikası beynəlxalq hüquq subyekti olaraq öz sərhədləri daxilində bütün siyasi, iqtisadi və sosial qərarları müstəqil şəkildə qəbul edir. Dövlətin atributları – bayraq, gerb, himn, dövlət dili və ordu milli suverenliyin əsas təminatçısıdır.
Daxili siyasətdə dövlətin hüquqi sistemi, orqanların müstəqilliyi, məhkəmə hakimiyyətinin azadlığı, dövlət idarəetmə aparatının şəffaflığı və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı suverenliyin əsas prinsiplərini təşkil edir. Xarici siyasətdə isə Azərbaycanın beynəlxalq təşkilatlarda təmsilçiliyi, diplomatik münasibətləri və regional əməkdaşlığı milli suverenliyin möhkəmləndirilməsinə xidmət edir.
“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində həyata keçirilən tədbirlər
2025-ci il ərzində ölkədə dövlət və ictimai təşkilatların təşəbbüsü ilə konstitusiya və suverenlik mövzusunda genişmiqyaslı tədbirlər keçirilir. Milli və beynəlxalq konfranslar, elmi-praktik seminarlar, ictimai müzakirələr, hüquqi maarifləndirmə layihələri, mədəni və ədəbi tədbirlər bu ilin əsas ideoloji yükünü təşkil edir.
Təhsil müəssisələrində xüsusi açıq dərslər, müsabiqələr, maarifləndirici aksiyalar, tədris proqramlarında konstitusiya və suverenlik mövzularının daha geniş əhatəsi təmin olunur. Kütləvi informasiya vasitələri, televiziya və onlayn media vasitəsilə geniş təbliğat kampaniyaları aparılır, vətəndaşların hüquqi və siyasi bilik səviyyəsinin artırılması istiqamətində addımlar atılır.
Konstitusiya və suverenliyin vətəndaşlıq şüurunun inkişafında rolu
“Konstitusiya və Suverenlik İli”nin əsas məqsədlərindən biri cəmiyyətin, xüsusilə gənc nəslin hüquqi və vətəndaşlıq şüurunun inkişaf etdirilməsidir. Hüquqi maarifləndirmə tədbirləri, vətəndaşların hüquq və vəzifələri haqqında biliklərinin artırılması, konstitusiya prinsiplərinin gündəlik həyata inteqrasiyası milli birliyin və dövlətçilik şüurunun möhkəmlənməsinə zəmin yaradır.
Gənc nəslin milli və vətəndaşlıq ruhunda tərbiyə olunması, dövlət atributlarına və konstitusiya dəyərlərinə hörmətin formalaşdırılması uzunmüddətli dövlət strategiyasının əsas hissəsidir.
Dövlətçilik və hüquqi islahatlar baxımından ilin strateji əhəmiyyəti
2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi dövlətçilik və hüquqi islahatlar baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Dövlət idarəçiliyinin modernləşdirilməsi, hüquqi sistemin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, insan hüquq və azadlıqlarının qorunması və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı kimi sahələrdə aparılan islahatlar məhz bu dəyərlərin möhkəmləndirilməsinə xidmət edir.
Hüquqi islahatlar nəticəsində dövlət orqanlarının fəaliyyəti şəffaflaşır, hüquqi münasibətlər müasirləşir, məhkəmə sisteminin səmərəliliyi artır, ictimai institutların rolu gücləndirilir. Bu proses ölkənin siyasi sabitliyinin, iqtisadi inkişafının və beynəlxalq nüfuzunun əsas təminatçısıdır.
Konstitusiya və suverenliyin beynəlxalq kontekstdə qorunması
Qloballaşma və regional proseslərin sürətlənməsi fonunda konstitusiya və suverenliyin qorunması beynəlxalq səviyyədə də aktualdır. Azərbaycan Respublikası beynəlxalq hüququn tələblərinə uyğun olaraq dövlət suverenliyinin, ərazi bütövlüyünün, milli maraqlarının təmin olunmasına xüsusi diqqət yetirir. Konstitusiya və beynəlxalq müqavilələr milli maraqların müdafiəsi üçün əsas hüquqi bazanı təşkil edir.
Dövlətin xarici siyasəti, beynəlxalq təşkilatlarda iştirakı, hüquqi və siyasi islahatlar Azərbaycanın suveren dövlət kimi mövqeyinin möhkəmləndirilməsinə xidmət edir. Bu prinsip BMT Nizamnaməsində, beynəlxalq müqavilə və konvensiyalarda da əsas prinsip kimi təsbit olunub.
Gələcək perspektivlər və əsas prioritetlər
2025-ci il “Konstitusiya və Suverenlik İli”nin ölkədə dövlət və cəmiyyət həyatında əsas prioritet kimi seçilməsi hüquqi və siyasi inkişaf üçün yeni imkanlar açır. Dövlətin gələcək inkişaf strategiyasında hüquqi dövlət və milli suverenliyin qorunması, vətəndaş cəmiyyətinin daha da inkişaf etdirilməsi, gənc nəslin hüquqi bilik və bacarıqlarının artırılması və milli dəyərlərin qorunması əsas prioritet kimi müəyyənləşdirilir.
Bu il ərzində qazanılan təcrübə və həyata keçirilən tədbirlər növbəti illərdə də dövlət və cəmiyyət münasibətlərinin müasirləşməsi, insan hüquqlarının genişlənməsi və Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq imicinin daha da möhkəmlənməsi üçün möhkəm baza yaradacaq.
2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan olunması Azərbaycan Respublikasında hüquqi dövlətin, milli suverenliyin, insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasının və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafının ən ali prioritet kimi qəbul olunduğunu bir daha təsdiqlədi. Bu il ərzində keçirilən tədbirlər və aparılan islahatlar dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsi, milli və hüquqi identitetin qorunması, hüquqi mədəniyyətin və vətəndaşlıq şüurunun inkişafı üçün mühüm əsaslar yaradır. 2025-ci ilin uğurları və təcrübəsi gələcək nəsillərə milli dövlətçiliyin, hüquqi sabitliyin və suverenliyin qorunması və inkişafı üçün örnək olacaq.
Ən Çox Verilən Suallar
2025-ci ildə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpasının 34-cü, milli Konstitusiyanın qəbulunun 30 illiyi qeyd olunduğu üçün bu il xüsusi olaraq belə adlandırılıb.
Elmi-praktik konfranslar, hüquqi maarifləndirmə, ictimai aksiyalar, təhsil layihələri, dövlət və cəmiyyət üçün prioritet tədbirlər həyata keçirilir.
Konstitusiya hüquqi dövlətin, suverenlik isə dövlətin daxili və xarici siyasətdə müstəqil qərar vermək hüququnun hüquqi təminatıdır.
Bu il dövlət müstəqilliyinin bərpasının 34, Konstitusiyanın qəbulunun isə 30 illiyidir.
Milli ordu, hüquq-mühafizə orqanları, hüquqi sistem, dövlət idarəçiliyi və beynəlxalq hüquqi mexanizmlər vasitəsilə təmin olunur.
Bu dəyərlər vətəndaşların hüquqi şüurunun, milli birliyin və dövlətçilik şüurunun formalaşmasına xidmət edir.
Maarifləndirmə kampaniyaları, açıq dərslər, konfranslar, ictimai müzakirələr, informasiya layihələri və tədris proqramları təşkil olunur.
Hüquqi sistemin müasirləşdirilməsi, insan hüquq və azadlıqlarının genişləndirilməsi, idarəetmənin şəffaflığının artırılması əsas prioritetlərdəndir.
Dövlətin beynəlxalq hüquqda müstəqil subyekt kimi tanınması və milli maraqların müdafiəsi bu institutlar vasitəsilə təmin olunur.
2025-ci ildə əldə olunan təcrübə və dəyərlər hüquqi dövlətin, vətəndaş cəmiyyətinin və milli identitetin daha da güclənməsi üçün əsas olacaq.
