Kruassan : Tarixi,Hazırlanması,Növləri

Kruassan – dünya kulinariyasında özünəməxsus yeri olan, incə təbəqələrdən ibarət, aypara formalı məşhur un məmulatıdır. Əsasən Fransız mətbəxinin simvolu sayılsa da, kruassan əslində bir çox Avropa ölkələrinin süfrəsində, səhər yeməklərinin və şirniyyat mağazalarının ayrılmaz atributudur. Bu məmulat həm dadı, həm teksturası, həm də formasının unikallığı ilə seçilir. Kruassan sözünün mənşəyi fransız dilində “aypara” anlamını daşıyır və onun ay şəklində bükülməsi bu adı almasına səbəb olub. Müasir dövrdə kruassanlar təkcə şirin yox, həm də duzlu, pendirli, ət, tərəvəz və müxtəlif içliklərlə hazırlanan zəngin çeşiddə təqdim olunur.

Kruassanın tarixi: Avstriya köklərindən Fransaya

Kruassanın yaranması əfsanələr və tarixi faktlarla zəngindir. Ən çox yayılan versiyaya görə, kruassan ilk dəfə XVII əsrdə Avstriyanın Vyana şəhərində bişirilib. 1683-cü ildə Osmanlıların Vyananı mühasirəyə aldığı dövrdə şəhər çörəkçiləri gecə saatlarında yeraltı tuneldə düşmənin hücum etdiyini eşidərək, həyəcan siqnalı veriblər. Qələbənin şərəfinə onlar aypara – Osmanlı bayrağının simvolu formasında xüsusi un məmulatı hazırlayıblar. Bu şirniyyat “kipferl” adı ilə Avstriyada yayılıb, sonra isə Avropa mətbəxinə daxil olub. XVIII əsrdə Avstriyadan Fransa sarayına gələn Mariya Antuanetta kruassanın Fransız mətbəxində məşhurlaşmasının əsas səbəbkarı hesab olunur. Qısa müddətdə Parisdə və bütün Fransada kruassan ən populyar səhər yeməyi və desertə çevrilib.

Kruassanın hazırlanma texnologiyası və incəlikləri

Kruassan hazırlanması xüsusi məharət və diqqət tələb edən çətin və uzun bir prosesdir. Əsl kruassan üçün əsas tərkib hissələri un, kərə yağı, süd, maya, şəkər və duzdur. Ən əsas xüsusiyyət təbəqəli xəmirin hazırlanmasıdır. Xəmirə əvvəlcədən soyudulmuş kərə yağı qat-qat yerləşdirilərək bir neçə dəfə yayılır, qatlanır və yenidən soyudulur. Bu texnologiya nəticəsində xəmir bişərkən lay-lay açılır, yüngül, havalı və xırtıldayan tekstura yaranır. Peşəkar kruassan ustaları xəmirin temperaturuna, mayanın aktivliyinə, qatların incəliyinə xüsusi diqqət yetirirlər. Bişirmə zamanı yüksək keyfiyyətli yağın istifadəsi kruassanın ətirini və dadını daha da fərqləndirir.

Kruassanın növləri və müasir variasiyaları

Kruassan ənənəvi formada sadə (naturel) və ya şokoladlı, badamlı, pendirli, toyuqlu, göbələkli və müxtəlif meyvəli içliklərlə hazırlanır. Fransada klassik “croissant au beurre” – kərə yağı ilə hazırlanan təmiz kruassan ən çox qiymətləndirilir. Şokoladlı kruassan (“pain au chocolat”) isə daha çox uşaqlar və şirniyyatsevərlər üçün populyardır. Son illərdə kruassanın içlikləri genişlənib – ləzzətli pendir, kolbasa, vetçina, avokado, hətta dəniz məhsulları ilə hazırlanan variantlar Avropa və Amerika kafe və restoranlarında yayılıb. Kruassan həm də vegan və qlütensiz versiyalarda istehsal olunur.

Kruassan mədəniyyəti və səhər yeməyində rolu

Kruassan Fransa və bir çox Avropa ölkəsində səhər yeməyinin əsas atributlarından biridir. Onu ənənəvi olaraq isti qəhvə və ya kakao, təzə şirə və mürəbbə ilə birlikdə yeyirlər. Parisdə küçə kafe və pastanlarda kruassan və qəhvə səhər saatlarında şəhərin simvolik mənzərəsinə çevrilib. Kruassan mədəniyyəti Fransada “petit déjeuner” – yüngül səhər yeməyi anlayışı ilə bağlıdır. Kruassan təkcə ev şəraitində deyil, həm də ofis, məktəb, universitet bufetlərində, tədbirlərdə, korporativ görüşlərdə tez-tez təqdim olunur.

Kruassanın Azərbaycanda yayılması və qəbul edilməsi

Azərbaycanda kruassan son 20 ildə kafe, restoran və qənnadı sənayesinin inkişafı ilə geniş yayılıb. Paytaxt Bakıda və regionlarda çoxsaylı fransız və italyan stilində kafe, şirniyyat evləri kruassanı səhər yeməyi və desert menyusunun əsas hissəsinə çevirib. Böyük otellər, supermarketlər və hətta bəzən yerli çörək sexləri kruassan istehsal edir. Azərbaycanda kruassan tez-tez müxtəlif içlik və əlavələrlə – şokolad, qoz-fındıq, pendir və hətta lokal ləzzətlərlə hazırlanır. Kruassan Azərbaycan mətbəxində klassik çay süfrəsinin, brunch və ziyafətlərin dəvətli qonağına çevrilib.

Kruassan istehsalında istifadə olunan əsas məhsulların keyfiyyəti

Əsl kruassanın dadı və keyfiyyəti onun hazırlanmasında istifadə olunan məhsulların təzə və yüksək standartlara uyğun olmasından asılıdır. Təbii kərə yağı, yüksək proteinli buğda unu, təzə süd və təbii maya ən əsas komponentlərdir. Sənaye istehsalında tez-tez marqarin, süd tozu və süni əlavələrdən istifadə olunur, lakin belə kruassanlar əsl kruassan dadını vermir. Bakıda və Avropada məşhur kruassan ustaları yalnız ən təbii məhsullardan istifadə edir və ənənəvi reseptə sadiq qalırlar. Ev şəraitində də kruassan bişirərkən mümkün qədər təzə və keyfiyyətli məhsul seçilməlidir.

Kruassan və sağlamlıq: qidalanmada yeri

Kruassan dadlı və cəlbedici olsa da, yüksək kalorili, yağ və karbohidratlarla zəngindir. Bir ədəd orta ölçülü kruassan təxminən 250-350 kkal enerji verir və 10-20 qram yağ, 30-40 qram karbohidrat, müəyyən miqdarda zülal ehtiva edir. Kruassanı balanslı rasionda, xüsusilə səhər yeməyində nadir hallarda və fiziki aktivlikdən sonra istehlak etmək daha faydalıdır. Diyetoloqlar kruassanı meyvə, az şəkərli mürəbbə, pendir və proteinlə zəngin məhsullarla birlikdə qəbul etməyi tövsiyə edirlər. Vegan və qlütensiz kruassanlar isə sağlamlıq imkanları məhdud insanlar üçün uyğun seçimdir.

Kruassan haqqında maraqlı faktlar və dünya rekordları

Dünyanın ən böyük kruassanı Fransada bişirilib və çəkisi 114 kq-a çatıb. Kruassanın hazırlanması üzrə peşəkar ustalar beynəlxalq yarışlarda öz bacarıqlarını nümayiş etdirir. Parisdə hər il “La Fête du Croissant” adlı kruassan festivalı keçirilir. Dünyanın bir çox ölkəsində, xüsusilə Türkiyə, Almaniya, İtaliya və Rusiya kimi ölkələrdə də kruassan müxtəlif yerliləşmiş formalar və reseptlərlə hazırlanır. Kruassan bəzən muzey və kulinariya sərgilərində sənət əsəri kimi təqdim olunur.

Kruassan istehsalı və iqtisadi dəyəri

Kruassan sənayesi dünyada milyardlarla dollarlıq dövriyyəyə malikdir. Böyük fırın və pastan şəbəkələri, kiçik ailəvi çörəkxanalar, əl işi kruassan brendləri böyük gəlir əldə edir. Parisdə ən keyfiyyətli kruassan satan qənnadı evləri gün ərzində minlərlə kruassan bişirir və satır. Azərbaycanda da kruassan satış və istehsalı sahibkarlığın inkişafı, iş yerlərinin yaradılması və milli kulinariya bazarının zənginləşməsi baxımından əhəmiyyətli rol oynayır.

Kruassan – Avropa kulinariyasının ən sevilən simvollarından biri olmaqla, zərif dadı, mürəkkəb hazırlanma texnologiyası, zəngin çeşidləri və mədəni simvolikası ilə seçilir. O, həm gündəlik səhər yeməklərinin, həm də bayram və tədbir süfrələrinin bəzəyi kimi aktuallığını qoruyur. Kruassan Azərbaycan mətbəxinin də parçasına çevrilmiş, müasir şəhər həyatının ritmində öz layiqli yerini tapmışdır. Zəhmət və peşəkarlıqla bişirilən əsl kruassan mətbəx mədəniyyətinin nümunəsi, ailə və dost süfrələrinin sevimli şirniyyatıdır.

Ən Çox Verilən Suallar