Lerik: Təbiəti, Tarixi Xüsusiyyətləri - 2025 - QəbulOL Mərkəzi

Azərbaycanın cənubunda, Talış dağlarının qoynunda yerləşən Lerik rayonu ölkəmizin ən ecazkar və təmiz hava, füsunkar təbiət, zəngin tarix və uzunömürlülər diyarı kimi tanınan bölgələrindəndir. Lerik sakitliyi, təbiət gözəllikləri, yerli mətbəxi, səmimi insanları və əsrlərlə qorunan adət-ənənələri ilə həm yerli, həm də xarici turistlər üçün cazibədar istiqamətdir. Bura gələn hər kəs təbiətin əbədi yaşıl rəngləri, saf suları və dağ havası ilə rahatlıq tapır.

Lerikin coğrafiyası və təbiəti

Lerik rayonu Azərbaycanın cənubunda, Lənkəran və Yardımlı rayonları, İran İslam Respublikası ilə sərhəddə yerləşir. Rayonun ümumi ərazisi təxminən 1 084 kvadrat kilometrdir. Lerik əsasən dağlıq və meşəlik relyefə malikdir; Talış dağlarının zirvələri və dərin vadiləri burada unikal mikroiqlim və təbii mühit formalaşdırır.

Reklam

Ərazinin 60%-dən çoxu meşələrlə örtülüdür. Lerikdə sıx palıd, fıstıq, şabalıd, ağcaqayın meşələri, çoxsaylı dərələr, bulaqlar, şəlalələr və dağ gölləri var. Ən yüksək nöqtəsi Qızyurdu dağıdır. Rayonun əsas çayları Lənkərançay və Viləşçaydır.

Tarixi və etnoqrafik xüsusiyyətlər

Lerikin ərazisi çox qədim tarixə malikdir. Bu torpaqlarda ilk insan məskənləri və arxeoloji tapıntılar e.ə. minilliklərə gedib çıxır. Lerik Talış xalqının qədim yaşayış yerlərindən biri olub. Rayonun kənd adları, toponimlər, daş kitabələr, qəbiristanlıqlar və türbələr yerli tarix və mədəniyyətin canlı şahidləridir.

Lerik ərazisində yerləşən “Buzeyir mağarası” ibtidai insanların yaşayış yeri kimi arxeoloqlar üçün böyük əhəmiyyət daşıyır.

Reklam

Ən məşhur və tarixi Lerik kəndləri

1. Hamarat
Rayonun ən iri və qədim kəndlərindən biridir. Burada yerli dialekt, qədim adət-ənənələr, ailəvi dəyərlər və geniş ailə quruluşu qorunur. Hamarat kəndində eyni zamanda uzunömürlü insanların sayı da yüksəkdir.

2. Orand
Talış mədəniyyətinin əsas beşiklərindən sayılır. Kənd dağların qoynunda yerləşir və çoxsaylı bulaqları, meyvə bağları və qədim tikililəri ilə seçilir. Orand kəndində ənənəvi arıçılıq və bal istehsalı geniş yayılıb.

3. Jangamiran
Dağlıq relyefi, sıx meşəlikləri, gözəl təbiəti ilə məşhurdur. Jangamiran kəndində qədim qəbiristanlıqlar, abidələr, su dəyirmanları və köhnə tikililər var.

4. Buzeyir
Arxeoloji əhəmiyyətli “Buzeyir mağarası” bu kəndin ərazisində yerləşir. Mağara və kəndin qədim yaşayış məskəni olması onu tədqiqatçılar və turistlər üçün maraqlı edir.

5. Bilnə
Təmiz havası, dağ bulaqları və sakit mühiti ilə seçilən, yay istirahətinin sevilən məkanıdır. Yayda turist axınına uğrayan Bilnə kəndi eyni zamanda kənd həyatının bütün elementlərini qoruyur.

6. Vizəzəmin və Vizəzəminqışlaq
Qədim talış mədəniyyəti və folklorunun qorunduğu, kənd sakinlərinin ənənəvi həyat tərzi saxladığı yerlərdəndir.

7. Ləkər
Lerikin gözəl kəndlərindən biri, çay sahilində yerləşir. Ləkərdə təbii göbələklər, meyvə və tərəvəz yetişdirilir.

8. Tikədam
Arıçılıq, meşə məhsulları və yerli təbii məhsulları ilə tanınan kənddir.

Uzunömürlülər diyarı: Lerikin fenomeni

Lerik dünyanın ən çox uzunömürlü insanları yaşayan yerlərindən biri kimi məşhurdur. Rayonun əhalisi arasında yüz yaşdan çox yaşayan insanlara tez-tez rast gəlinir. Məşhur Şirəli Müslümovun (168 il yaşadığı iddia olunur) və digər uzunömürlülərin həyatı təkcə Azərbaycanın deyil, dünyanın elmi dairələrinin də diqqət mərkəzindədir.

Uzunömürlülük fenomeni Lerikin təmiz dağ havası, saf bulaq suları, təbii və ekoloji cəhətdən təmiz qidaları, aktiv həyat tərzi və genetik xüsusiyyətləri ilə izah olunur. Rayonun mərkəzində “Uzunömürlülər Muzeyi” fəaliyyət göstərir.

Əhali, sosial-iqtisadi vəziyyət və infrastruktur

Lerikdə təxminən 85 min nəfər əhali yaşayır. Əhalinin əsas hissəsi kəndlərdə məskunlaşıb və əsas məşğuliyyətləri kənd təsərrüfatı, heyvandarlıq, arıçılıq və meşə məhsullarının toplanmasıdır. Son illərdə dövlət proqramları nəticəsində rayonda yeni yollar, körpülər, təhsil və səhiyyə müəssisələri, turizm infrastrukturu inkişaf etdirilib.

Lerikdə müasir xəstəxana, orta məktəblər, idman kompleksləri, ictimai xidmət obyektləri və müasir istirahət zonaları mövcuddur.

Lerikdə turizm və istirahət

Lerik son illər Azərbaycanın ən çox turist cəlb edən bölgələrindən birinə çevrilib. Dağlıq landşaft, büllur bulaqlar, şəlalələr, meşə gəzintiləri, ekoturizm və kənd həyatı burada populyardır.

Ən məşhur turizm istiqamətləri:

Buzeyir mağarası (arkeoloji məkan)
Uzunömürlülər Muzeyi
Zərdəbaba türbəsi
Qızyurdu dağı və meşə gəzintiləri
Dağ kəndləri (Hamarat, Orand, Jangamiran və s.)
Lerik şəlalələri və çay dərələri
Yerli mətbəxin dadına baxmaq: çoban plovu, pendir, bal, dağ göbələyi və s.

Turistlər üçün otellər, hostellər, kənd evləri, istirahət mərkəzləri və qonaq evləri fəaliyyət göstərir.

Mədəniyyət və folklor

Lerik mədəniyyəti qədim talış ənənələrinə və Azərbaycan milli dəyərlərinə söykənir. Burada xalq folkloru, aşıq musiqisi, rəqslər, bayramlar və adət-ənənələr canlı şəkildə qorunur. Xüsusilə Novruz, payız festivalları, toy və nişan mərasimləri xüsusi rəngarəngliklə qeyd olunur.

Yerli ustaların hazırladığı əl işləri (toxuculuq, dulusçuluq, ağac oyma və s.), talış xalçaları, bal və pendir Lerikin brendi hesab olunur.

Məşhur simalar və Lerikin töhfələri

Lerikdən bir çox elm, mədəniyyət, incəsənət və dövlət xadimi çıxıb. Ən məşhur simalardan biri akademik Zərdüşt Əlizadə, uzunömürlülüyü ilə dünyada tanınan Şirəli Müslümov və tanınmış yazıçı, alim, idmançı və digər nüfuzlu şəxslər rayonu Azərbaycanın ictimai həyatında tanıdıblar.

2025-ci ildə Lerik: Yeniliklər və aktual mövzular

Ekoturizmin inkişafı və yeni turizm marşrutları
Təhsil və səhiyyə xidmətlərinin genişlənməsi
Yerli kənd təsərrüfatı və arıçılıq məhsullarının brend kimi tanıdılması
İnfrastrukturun yenilənməsi, yeni yollar və körpülər
Daha çox ekoloji və kənd turizmi layihələrinin tətbiqi
Gənclər və qadınlar üçün sosial təşəbbüslərin təşviqi

Lerik – Azərbaycanın füsunkar guşələrindən biri, uzunömürlülüyün, təbiətin və saf həyat tərzinin vətənidir. Burada həm tarixin izləri, həm də müasir inkişafın nəfəsi bir aradadır. Lerik təkcə turistlər və səyyahlar üçün deyil, həm də sağlam həyat, dinc istirahət və təbiət aşiqi olan hər kəs üçün unikal bir məkandır. Səfalı dağlar, saf bulaqlar və qonaqpərvər insanlar Lerikə gələn hər kəs üçün unudulmaz təəssürat yaradır.