Futbol tarixi boyu az sayda klub Liverpool Football Club qədər geniş kütlənin sevgisini, beynəlxalq uğuru və rəqabət ruhunu qazanıb. “Qırmızılar” adlanan bu klub, yalnız İngiltərənin deyil, bütün dünyanın ən məşhur, ən titullu və ən emosional futbol klublarından biridir. 1892-ci ildən etibarən Liverpul şəhərinin simvoluna, futbolun isə ruhuna çevrilən klubun “Heç vaxt tək qalmayacaqsan” (You’ll Never Walk Alone) şüarı artıq bir dünya mirasıdır. Liverpool FC-nin tarixini, simvollarını, azarkeş ruhunu və qələbə ilə məğlubiyyət arasında salınan körpülərini bilmədən, dünya futbolunu anlamaq mümkünsüzdür.
Liverpool FC-nin Yaranması və Tarixi
Liverpool FC-nin təməli 1892-ci ildə qoyulub. Klubun yaranma hekayəsi ingilis futbol tarixində bənzəri olmayan bir hadisəyə əsaslanır. Əslində, Anfield stadionu əvvəllər Everton FC-nin ev meydançası idi. Klubun sahibi Con Houldinq və Everton rəhbərliyi arasında yaranan mülkiyyət mübahisəsi nəticəsində Everton stadiondan çıxır və Liverpool şəhərinin başqa bir bölgəsinə köçür. Con Houldinq isə 1892-ci ilin martında yeni bir klub – Liverpool Football Club-u qurur. İlk illərdə klubun forması mavi-ağ idi, lakin 1896-cı ildən etibarən Liverpulun əbədi simvoluna çevrilən qırmızı rəngli formada çıxış etməyə başlayır.
Liverpool FC tez bir zamanda İngiltərə futbolunda ad çıxarır. 1893-cü ildə artıq Futbol Liqasına qoşulur. 1901-ci ildə klub tarixində ilk dəfə İngiltərə çempionu olur. 1922, 1923, 1947, 1964, 1966, 1973 və 1976-cı illərdə də çempionluq əldə edir.
Liverpool FC-nin Qızıl Dövrü – Şankli, Peyzli və Dalqliş Erası
Liverpool FC-nin ən parlaq dövrləri 1960-1980-ci illərə təsadüf edir. 1959-cu ildə klubun baş məşqçisi olan Bill Şankli, Liverpool-u yalnız İngiltərədə deyil, Avropada da tanınan nəhəng bir kluba çevirdi. Onun rəhbərliyi ilə Liverpool, “Anfield Road”da fərqli futbol fəlsəfəsi yaratdı, klubun simvolik “Boot Room” menecment strukturu yarandı. Şankli dövründə klub üç dəfə İngiltərə çempionu oldu (1964, 1966, 1973), ilk FA Kubokunu qazandı (1965) və ilk Avropa kubokunu (UEFA Kuboku – 1973) kolleksiyasına əlavə etdi.
1974-cü ildə Bill Şanklinin yerinə Bob Peyzli keçdi və Liverpool-un əfsanə dövrü başladı. Bob Peyzli 9 ildə 6 liqa çempionluğu, 3 Avropa Kuboku (indiki UEFA Çempionlar Liqası), 1 UEFA Kuboku, 3 İngiltərə Liqa Kuboku və saysız-hesabsız digər titullar qazandırdı. Liverpool, Peyzli dövründə İngiltərənin və Avropanın ən titullu klubu oldu.
Onun ardınca Co Faqan və Keni Dalqliş kimi məşqçilər də bu uğur ənənəsini davam etdirdi. Keni Dalqliş həm futbolçu, həm də məşqçi kimi klubun ən ikonik simalarından birinə çevrildi.
Qara Günü – Heysel və Hillsborough Faciyələri
Liverpool-un tarixi yalnız qələbələr və şanlı anlarla deyil, həm də acı və faciələrlə də xatırlanır. 1985-ci ildə Brüsseldə Heysel Stadionunda Yuventus–Liverpool arasında oynanan Avropa Kubokunun finalında yaşanan faciə nəticəsində 39 nəfər (əsasən Yuventus azarkeşi) həyatını itirdi. Bu hadisə ingilis futbolunun Avropa turnirlərindən bir neçə il müddətinə uzaqlaşdırılması ilə nəticələndi və Liverpool-un adı uzun illər faciə ilə yanaşı çəkildi.
1989-cu ildə isə Hillsborough Stadionunda FA Kuboku yarımfinalı zamanı azarkeş sıxlığından yaranan dəhşətli faciə nəticəsində 96 Liverpool azarkeşi həyatını itirdi. Bu hadisə yalnız İngiltərədə deyil, bütün futbol dünyasında təhlükəsizlik, stadion qaydaları və azarkeş hüquqları məsələsində böyük dəyişikliklərə səbəb oldu. “Heç vaxt tək qalmayacaqsan” şüarı bu faciədən sonra bir daha dərin emosional məna qazandı.
Liverpool-un Əfsanəvi Oyunçuları və Liderləri
Liverpool FC futbol tarixinə saysız əfsanə bəxş edib. Bu adların bəziləri klubun simvoluna çevrilib və “Qırmızı” forma ilə adını futbolun qızıl səhifələrinə yazdırıb.
Stiven Cerrard: Liverpool-un “Kapitan Fantastik”i, uzun illər komandanın ruhu və simvolu olub. Onun Anfield-dəki oyunu, liderlik qabiliyyəti və sadiqliyi Liverpool tarixinin əfsanəvi məqamlarını müəyyənləşdirib.
Keni Dalqliş: Həm oyunçu, həm məşqçi kimi Liverpool-un uğur illərinin ən önəmli simasıdır. Dalqliş azarkeşlərin ürəyində həmişə “Kral Keni” kimi qalacaq.
İan Raş: Klub tarixində ən çox qol vuran oyunçudur. 346 qol – bu, Raşın klub üçün qoyduğu rekordu hələ heç kim təkrarlaya bilmir.
Robbi Fauler, Con Barns, Qreym Souness, Ceymi Karrager, Alan Hansen, Luis Suares, Maykl Ouen, Fernando Torres, Xabi Alonso, Dirk Kuyt, Sami Hyüpyä və daha onlarla oyunçu Liverpool tarixində unudulmaz izlər buraxıb.
Əfsanəvi qapıçı Rey Klemens, müdafiənin dayağı Fil Nil, “Scouse Power”ı ilə tanınan Ceymi Karrager və əfsanəvi braziliyalı qapıçı Alisson Bekker də klubun tarixinə adlarını qızıl hərflərlə yazdırıb.
Liverpool FC-nin Uğurları və Qazandığı Titullar
Liverpool FC İngiltərə və Avropa futbolunda ən çox titul qazanan klublardan biridir. Klubun əsas titulları aşağıdakılardır:
İngiltərə çempionu: 19 dəfə (sonuncu dəfə 2019/20 mövsümü, 30 illik fasilədən sonra)
FA Kuboku: 8 dəfə
İngiltərə Liqa Kuboku: 10 dəfə
FA İcma Qalxanı: 16 dəfə
UEFA Çempionlar Liqası: 6 dəfə (1977, 1978, 1981, 1984, 2005, 2019)
UEFA Kuboku (indiki Avropa Liqası): 3 dəfə (1973, 1976, 2001)
UEFA Super Kuboku: 4 dəfə
FIFA Klub Dünya Kuboku: 1 dəfə (2019)
Liverpool-un Çempionlar Liqası tarixində ən çox qələbə qazanan İngilis klubu olması, eləcə də “qırmızıların” Avropa səviyyəsində simvola çevrilməsini təmin edib.
“Heç vaxt tək qalmayacaqsan” – Azarkeş Mədəniyyəti və Klubun Ruhu
Liverpool FC-ni fərqləndirən ən vacib cəhətlərdən biri onun azarkeş mədəniyyətidir. “The Kop” tribunu, “Heç vaxt tək qalmayacaqsan” mahnısı və Liverpool azarkeşlərinin coşqusu dünya futbolunda bənzəri olmayan bir atmosfer yaradır. “You’ll Never Walk Alone” ilk dəfə 1960-cı illərdə tribunda səsləndirilmiş və o gündən etibarən klubun, şəhərin, hətta Liverpool ailələrinin ikinci himninə çevrilmişdir.
Liverpool azarkeşləri üçün klub, sadəcə bir futbol komandası deyil, həyat tərzidir, dəyərlər sistemidir. Klubun sosial məsuliyyət layihələri, xeyriyyə proqramları və şəhər icmasındakı rolu, Liverpool-un yalnız idmanda deyil, cəmiyyət həyatında da əsas liderə çevrilməsini təmin edib.
Anfield – Liverpool-un Qəlbi
Liverpool FC-nin ev stadionu, dünyaca məşhur Anfield Road, 1884-cü ildən futbol üçün istifadə edilir. 54 min nəfərdən çox tamaşaçı tutumuna malik stadion, həm tarixi, həm də atmosferi ilə bütün futbolsevərlərin arzusudur. Burada keçirilən hər oyun, azarkeşlərin sadiqliyi və səsləndirdikləri “Heç vaxt tək qalmayacaqsan” ilə fərqlənir.
Anfield-in xüsusi “The Kop” tribunu, dünya futbolunda ən güclü fanat sektorlarından biri hesab edilir. Qonaq komandalar üçün ən çətin meydanlardan biri kimi tanınır.
Liverpool FC-nin Çətin Dövrləri və Qələbəyə Qayıdış
1989-cu ildə yaşanan Hillsborough faciəsindən sonra Liverpool uzun müddət qələbədən uzaq qaldı. 1990-cı illərdə və 2000-ci illərin əvvəllərində klub çoxsaylı menecerlər, dəyişən heyətlər və maliyyə çətinlikləri ilə üzləşdi. Lakin 2005-ci ildə Rafa Benites-in rəhbərliyində Çempionlar Liqasında, İstanbulda “Milan”a qarşı baş verən inanılmaz qayıdış və penaltilərlə əldə olunan zəfər klubun yeni dövr üçün dönüş nöqtəsi oldu.
2010-cu illərdə Liverpool müasir futbola uyğunlaşmaq, yeni investorlar cəlb etmək, akademiyasını gücləndirmək və kommersiya baxımından da böyük inkişaf yolu keçdi.
Yurgen Klopp və Yenidən Doğuş
2015-ci ildə alman menecer Yurgen Klopp-un gəlişi ilə Liverpool tam yeni bir dövrə qədəm qoydu. Klopp-un “Gegenpressing” fəlsəfəsi, “heavy metal football” tərzi, azarkeşlərlə və futbolçularla olan unikal münasibəti klubun ruhunu yenidən canlandırdı.
2018/19 mövsümündə Liverpool Çempionlar Liqasının finalında “Tottenhem Hotspur”u məğlub edərək 6-cı dəfə Avropanın ən böyüyü oldu. 2019/20 mövsümündə isə klub 30 illik fasilədən sonra ilk dəfə İngiltərə Premyer Liqasının qalibi oldu.
Yurgen Klopp-un komandası, Vircil van Deyk, Məhəmməd Salah, Sadio Mane, Roberto Firmino, Alisson Bekker kimi superulduzlarla tarixə düşdü. Liverpool-un bu dönəmdəki ən böyük uğurlarından biri isə 2019-cu ildə həm UEFA Super Kuboku, həm də FIFA Klub Dünya Kuboku qazanmaq oldu.
Müasir Liverpool FC və Yeni Dövrün Ulduzları
Hazırda Liverpool FC dünyanın ən dəyərli və kommersiya baxımından ən güclü klublarından biridir. Klubun akademiyası Trent Aleksander-Arnold, Körtis Cons kimi yeni ulduzlar yetişdirir. 2020-ci illərdə Klopp-un rəhbərliyi altında Liverpool həm İngiltərə, həm Avropa futbolunda dominant komandalardan biri olaraq qalır.
Sadio Mane, Məhəmməd Salah, Roberto Firmino “trio”su hücum xəttində qlobal marka oldu. Klubun müdafiəsində isə Vircil van Deyk, Endryu Robertson, Joel Matip, Alisson Bekker kimi ulduzlar tarixə düşüb. Yeni transferlər və gənc futbolçularla Liverpool daim yenilənir.
Liverpool-un Simvol və Loqosu
Liverpool-un loqosu şəhərin simvolu olan “Liver quşu” üzərində qurulub. Bu quş Liverpool şəhərinin və klubun əsas tanıtım işarəsidir. Loqoda “Heç vaxt tək qalmayacaqsan” şüarı, Hillsborough faciəsində həyatını itirənlər üçün iki alov və qırmızı rəngli qalxan yer alır.
Liverpool-un rəngləri – qırmızı və bəzən yaşıl – klubun güc, ehtiras və qələbə ruhunu təcəssüm etdirir.
Liverpool-un İqtisadi Gücü və Qlobal Brend Olması
Liverpool FC hazırda dünyanın ən gəlirli klublarından biridir. Kluba ABŞ-ın Fenway Sports Group (FSG) qrupu sahiblik edir. Qlobal sponsorlar, geyim istehsalçıları, televiziya gəlirləri və kommersiya müqavilələri Liverpool-un maliyyə dayanıqlığını təmin edir. Klubun sosial media platformalarında yüz milyonlarla izləyicisi, dünya üzrə fan-klubları və rəsmi mağazaları var.
Klubun Asiya, Amerika, Afrika və Avropada böyük fan bazası mövcuddur. Liverpool-un Beynəlxalq Azarkeş Klubları proqramı vasitəsilə dünyanın 100-dən çox ölkəsində rəsmi fan qrupları fəaliyyət göstərir.
Liverpool FC və Sosial Layihələr
Klub LFC Foundation vasitəsilə xeyriyyəçilik, icma dəstəyi və sosial məsuliyyət layihələrinə milyonlarla funt sərmayə yatırır. Uşaqlar, az təminatlı ailələr, yaşlılar üçün proqramlar, idman vasitəsilə sosial inteqrasiya Liverpool-un əsas dəyərlərindəndir. Hillsborough xatirə layihələri, Red Neighbours proqramı və digər sosial layihələr, klubun futbol xaricində də lider olmasını təmin edir.
Liverpool FC Haqqında Maraqlı Faktlar
Liverpool FC, Premyer Liqada heç vaxt məğlub olmayan bir mövsüm keçirən azsaylı klublardan biridir (1893/94, 1978/79 mövsümləri).
Klubun stadionunda “This Is Anfield” yazılı lövhə ilə futbolçuların meydançaya çıxışı ənənədir.
Stiven Cerrard, Ceymi Karrager kimi oyunçular bütün karyerasını yalnız Liverpool-da keçirib.
“Merseyside Derbisi” adlanan Liverpool-Everton derbisi, futbol tarixinin ən qədim şəhər derbilərindən biridir.
Klubun forması qırmızı olsa da, ilk illərində mavi-ağ rənglərdən istifadə olunub.
Liverpool-un Azarkeşləri və Dünyadakı Təsiri
Liverpool FC-nin azarkeşləri dünyanın hər yerində – Amerikadan Avstraliyaya, Afrikadan Asiyaya qədər mövcuddur. Klubun beynəlxalq turneləri, yay festivalları və “LFC World” layihəsi sayəsində Liverpool brendi artıq futbolun sərhədlərini aşıb.
Azarkeşlər üçün Anfield-də oyun izləmək, klub muzeyinə getmək, Liverpool şəhərini gəzmək və “Heç vaxt tək qalmayacaqsan” mahnısını birlikdə oxumaq ən böyük arzudur.
Liverpool FC-nin tarixi, mədəniyyəti və uğurları onu yalnız bir futbol klubu deyil, bütöv bir ideologiya, şəhərin və dünyanın mədəni irsi edir. Klubun qırmızı forması, azarkeşlərinin sadiqliyi, məşqçilərin və futbolçuların şücaəti ilə Liverpool adını daim zirvədə saxlayır. “Heç vaxt tək qalmayacaqsan” – bu, sadəcə bir şüar deyil, Liverpool ruhunun, həyat eşqinin və futbolun insanları birləşdirən gücünün simvoludur.
Liverpool FC-nin hekayəsi qalibiyyət və məğlubiyyət, sevinc və gözyaşı, birlik və inam, keçmişin dəyərləri və gələcəyin ümididir. Bu klubun tarixi – hər bir futbolsevərin, hər bir insanın ruhuna toxunan, bəşəriyyətin əbədi dəyərlərindən biridir.
