Mərkəzi banklar hər bir ölkənin maliyyə sisteminin əsas dayağıdır. Onlar ölkənin iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır, valyuta siyasətini idarə edir, bank sisteminin sabitliyini qoruyur və iqtisadi inkişafın təməlini qoyur. Azərbaycanda da Mərkəzi Bank (Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı – AMB) ölkənin maliyyə sistemində aparıcı rola malikdir və iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsində vacib bir qurum kimi fəaliyyət göstərir.
Mərkəzi Bankın Tarixi və Hüquqi Bazası
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı 1992-ci ildə yaradılmışdır. AMB Azərbaycan Respublikası Prezidentinin tabeliyində fəaliyyət göstərir və iqtisadiyyatın dayanıqlı inkişafını təmin etmək üçün ölkənin pul-kredit siyasətini həyata keçirir. Mərkəzi Bankın fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı haqqında qanunlarla tənzimlənir. Bu qanun bankın hüquq və vəzifələrini, idarəetmə strukturlarını, funksiyalarını və səlahiyyətlərini müəyyən edir.
AMB-nin əsas hüquqi sənədi “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” qanundur. Bu sənəd bankın səlahiyyətləri, struktur vahidləri, idarəetmə orqanları və digər əsas prinsipləri dəqiqliklə müəyyən edir.
Mərkəzi Bankın Əsas Funksiyaları
AMB-nin əsas funksiyaları çoxşaxəlidir və iqtisadiyyatın dayanıqlı inkişafını təmin etmək məqsədini daşıyır. Onlar aşağıdakılardır:
- Pul-kredit siyasətinin həyata keçirilməsi: AMB ölkənin valyuta məzənnəsini və faiz dərəcələrini tənzimləyərək inflyasiyanın qarşısını almağa, iqtisadiyyatı sabitləşdirməyə çalışır.
- Bank sisteminin tənzimlənməsi və nəzarəti: AMB kommersiya banklarının fəaliyyətinə nəzarət edir, onların dayanıqlılığını və şəffaflığını təmin edir.
- Milli valyutanın emissiyası: Mərkəzi Bank Azərbaycan manatının (AZN) buraxılışına cavabdehdir və onun dövriyyəsini təmin edir.
- Valyuta ehtiyatlarının idarə olunması: AMB ölkənin xarici valyuta ehtiyatlarını idarə edir və valyuta bazarlarında stabilliyi qoruyur.
- Ölkənin ödəniş sistemlərinin tənzimlənməsi: Mərkəzi Bank ölkə daxilində pul köçürmələri və digər maliyyə əməliyyatlarının düzgün işləməsini təmin edir.
- Kredit siyasətinin tənzimlənməsi: Banklararası kredit münasibətlərinin tənzimlənməsi və bankların sağlam maliyyə resurslarına çıxışının təmin olunması AMB-nin vəzifələrindəndir.
- Maliyyə sabitliyinin təmin edilməsi: İqtisadi böhranların və maliyyə risklərinin qarşısını almaq üçün preventiv tədbirlər həyata keçirir.
Mərkəzi Bank və Məzənnə Siyasəti
Mərkəzi Bank Azərbaycan manatının məzənnəsini müəyyən edən əsas qurumdur. Məzənnə siyasəti iqtisadiyyatın sabitliyini qorumaq, inflyasiyanı tənzimləmək və xarici ticarəti dəstəkləmək məqsədilə həyata keçirilir.
Azərbaycan manatının məzənnəsi AMB tərəfindən bazar şəraitinə uyğun olaraq idarə olunur. 2015-ci ildən sonra ölkədə məzənnə rejimi dəyişmiş və manat bazar əsaslı rejimə keçmişdir. Bu, manatın digər valyutalar qarşısında çevik qiymətlənməsini təmin edir və iqtisadi şoklara qarşı uyğunlaşmanı asanlaşdırır.
AMB dövri olaraq rəsmi məzənnə haqqında məlumatları açıqlayır, bu da banklar, şirkətlər və vətəndaşlar üçün maliyyə planlamasında əsas götürülür.
Mərkəzi Bankın Struktur və İdarəetmə Orqanları
AMB-nin idarəetmə strukturu aşağıdakı kimi təşkil olunub:
- Sədr: Mərkəzi Bankın ən yüksək rəhbəri olan sədr bankın fəaliyyətinə rəhbərlik edir və onun səlahiyyətləri qanunla müəyyən edilir. Sədr Azərbaycan Prezidenti tərəfindən təyin olunur.
- İdarə Heyəti: Bankın fəaliyyət strategiyasını müəyyən edən və qərarlar qəbul edən əsas orqandır.
- Departamentlər və şöbələr: Mərkəzi Bankda müxtəlif sahələr üzrə ixtisaslaşmış departamentlər fəaliyyət göstərir. Məsələn, pul emissiyası, valyuta nəzarəti, bank nəzarəti, maliyyə sabitliyi, ödəniş sistemləri və s.
Mərkəzi Bankda İş və Vakansiyalar
AMB müxtəlif ixtisas sahələri üzrə işçi heyəti üçün vakansiyalar elan edir. Bankın saytında mütəmadi olaraq mühasibatlıq, iqtisadiyyat, hüquq, maliyyə, informasiya texnologiyaları və digər sahələr üzrə vakansiyalar yerləşdirilir. Vakansiyalara müraciət etmək üçün müəyyən tələblər mövcuddur:
- Ali təhsil (maliyyə, iqtisadiyyat, hüquq və digər əlaqəli sahələrdə)
- Peşəkar biliklər və təcrübə
- Dil bilikləri (azərbaycan dili və ingilis dili üstünlük təşkil edir)
- Analitik və kommunikasiya bacarıqları
Vakansiyalar üçün müraciət prosesi Mərkəzi Bankın rəsmi internet səhifəsində yerləşdirilir və müraciətçilərə elektron qeydiyyat imkanı təqdim olunur.
Təcrübə Proqramları və Virtual Təhsil Platforması
AMB gənc mütəxəssislərin yetişdirilməsi və peşəkar inkişafının dəstəklənməsi məqsədilə təcrübə proqramları həyata keçirir. Bu proqramlar tələbə və yeni məzunlara Mərkəzi Bankın iş proseslərini yaxından tanımaq və praktiki təcrübə qazanmaq imkanı verir. Təcrübə proqramlarına müraciət üçün əsasən aşağıdakı şərtlər qoyulur:
- Ali təhsil müəssisələrində təhsil almaq
- Mərkəzi Bankın fəaliyyət sahələrinə maraq göstərmək
- Yaxşı akademik göstəricilər və dil bilikləri
Bundan əlavə, AMB innovasiyalara açıq olaraq virtual təhsil platformalarını istifadə edir. Bu platformalar vasitəsilə maliyyə savadlılığının artırılması, bank məhsulları və xidmətləri haqqında maarifləndirmə işləri aparılır. Virtual təhsil platforması geniş auditoriyaya çatmaq və çevik öyrənmə imkanı yaratmaq məqsədilə yaradılıb.
Mərkəzi Bankla Əlaqə və Şikayət Sistemi
AMB vətəndaşlarla, kommersiya qurumları ilə açıq və şəffaf kommunikasiya qurmağa böyük önəm verir. Bunun üçün müxtəlif əlaqə kanalları fəaliyyət göstərir:
- Rəsmi veb-sayt: www.cbar.az – burada bank haqqında geniş məlumat, yeniliklər, məzənnələr və digər resurslar yerləşdirilir.
- Əlaqə mərkəzi və qaynar xətt: AMB-nin vətəndaşların sorğularını, müraciətlərini və şikayətlərini qəbul etmək üçün əlaqə mərkəzi fəaliyyət göstərir. Qaynar xətt nömrəsi vasitəsilə maliyyə xidmətləri ilə bağlı suallara operativ cavablar alınır.
- Əlaqə nömrələri:(+994 12) 966 (Qaynar xətt) (+994 12) 493 5058
- Elektron poçt: [email protected]
AMB-ə şikayət etmək mümkündür və bu şikayətlər qanunvericiliyə uyğun araşdırılır. Şikayətlərin qiymətləndirilməsi və müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün bankın xüsusi şöbəsi mövcuddur.
Mərkəzi Bank və Kredit Siyasəti
Mərkəzi Bank ölkədə kredit siyasətinin formalaşdırılmasında da vacib rol oynayır. AMB kommersiya bankları üçün tələb olunan ehtiyat nisbətlərini müəyyən edir, faiz dərəcələrinə təsir göstərir və kredit risklərini azaldır.
AMB, həmçinin kredit bazarının şəffaflığını və səmərəliliyini təmin etmək məqsədilə müxtəlif proqramlar həyata keçirir. Bunlar arasında xüsusi kredit məhsulları və güzəştlər də mövcuddur.
Mərkəzi Bankın Sədri və Rəhbərliyi
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının sədri bankın ən yüksək rəhbəridir. Sədr həm strateji qərarlar qəbul edir, həm də bankın fəaliyyətini ümumilikdə idarə edir.
Hazırda Mərkəzi Bankın sədri Taleh Tahir oğlu Kazımovdır.
Sədr həmçinin maliyyə siyasətinin hazırlanması və tətbiqində Azərbaycan hökuməti ilə sıx əməkdaşlıq edir, beynəlxalq maliyyə təşkilatları ilə əlaqələri idarə edir.
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı ölkənin iqtisadi sabitliyinin və maliyyə sisteminin dayanıqlığının təmin edilməsində mühüm rol oynayan qurumdur. Onun əsas funksiyaları pul-kredit siyasətinin həyata keçirilməsi, bank sisteminin tənzimlənməsi, milli valyutanın emissiyası, valyuta ehtiyatlarının idarə olunması və ödəniş sistemlərinin tənzimlənməsi kimi vacib sahələri əhatə edir.
Mərkəzi Bankın fəaliyyətində şəffaflıq, vətəndaşlarla əlaqə və innovativ yanaşmalar prioritetdir. AMB-nin vakansiya və təcrübə proqramları ölkədə peşəkar kadrların yetişdirilməsi üçün geniş imkanlar yaradır. Eyni zamanda, bankın virtual təhsil platforması maliyyə savadlılığının artırılmasına böyük töhfə verir.
Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı və maliyyə stabilliyinin qorunması baxımından Mərkəzi Bankın rolu getdikcə daha da əhəmiyyətli olur. Vətəndaşlar və şirkətlər üçün AMB ilə əlaqə qurmaq, suallarını və şikayətlərini bildirmək mümkündür ki, bu da bankın şəffaflıq və xidmət səviyyəsinin göstəricisidir.
Ən Çox Verilən Suallar
AMB ölkənin pul-kredit siyasətini həyata keçirir, bank sistemini tənzimləyir, milli valyutanın emissiyasına nəzarət edir və maliyyə sabitliyini təmin edir.
Vakansiyalar AMB-nin rəsmi saytında yerləşdirilir və müraciətlər elektron formada qəbul edilir.
Təcrübə proqramlarına müraciət etmək üçün AMB-nin rəsmi saytını izləmək və müvafiq bölmədən qeydiyyatdan keçmək lazımdır.
AMB ilə rəsmi sayt, əlaqə mərkəzi, qaynar xətt və sosial media vasitəsilə əlaqə saxlamaq mümkündür.
AMB bazar şəraitini nəzərə alaraq manatın məzənnəsini müəyyən edir və müntəzəm olaraq rəsmi məzənnə açıqlayır.
Şikayətinizi AMB-nin rəsmi saytı, qaynar xətt və ya elektron poçt vasitəsilə göndərə bilərsiniz.
AMB-nin hazırkı sədrinin Taleh Tahir oğlu Kazımovdur.
Mərkəzi Bankın fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bank haqqında qanun və digər əlaqəli qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.
Mərkəzi Bank milli valyutanın məzənnəsini sabit saxlamaq üçün valyuta ehtiyatlarından istifadə edir, bazarda valyuta alqı-satqısını tənzimləyir və valyuta siyasəti həyata keçirir.
Mərkəzi Bank birbaşa kredit verməsə də, banklar üçün kredit siyasətini tənzimləyir, faiz dərəcələrini müəyyənləşdirir və kredit risklərini idarə edir.
