Moskva Mühəndislik Fizika İnstitutu – rəsmi adı ilə Milli Tədqiqat Nüvə Universiteti MEPhİ – 1942-ci ildə Sovet İttifaqının atom proqramına mühəndis kadr hazırlamaq məqsədilə təsis edilib və bugünün qlobal elm xəritəsində nüvə texnologiyaları, kvant materialları və radiobiologiya sahələrində qabaqcıl mərkəz sayılır. İnstitutun əsas kampusu Kaşirski şossesində yerləşir; 42 hektar ərazidə yerləşən kompleksə iki sürətləndirici zalı, beş nüvə reaktoru simulyatoru, bir “quru” reaktor və Rusiyada yeganə tələbə lazer-termonüvə laboratoriyası daxildir. MEPhİ təhsil prosesini “fundamental nəzəriyyə – tətbiqi hesablama – eksperimental qurğu” üçlüyü üzərində qurur: tələbələr əvvəlcə kvant mexanikasının riyazi aparatını mənimsəyir, sonra Monte-Carlo kodlarında neutron nəqli modeli qurur, sonda isə mini-reaktor poliqonunda fiziki parametrləri ölçür. Bakalavr, magistr, aspirantura və rezidentura mərhələlərində ümumilikdə 19 000-dən çox dinləyici təhsil alır; onların təxminən 2 200-ü 75 ölkədən gələn xarici tələbələrdir. Professor-müəllim heyətinin 68 faizi elmlər doktoru, 12 faizi isə Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvləridir; Nobel mükafatçısı Aleksandr Proxorovun, akademiklər Igor Kurçatov və Andrey Saharovun yaradıcılıq irsi bu auditoriyalarda formalaşıb. QS “Physics & Astronomy” reytinqində MEPhİ Şərqi Avropada ilk beşlikdə, Times Higher Education “Engineering” sıralamasında Rusiyada birinci pillədə qərarlaşır. Universitet ROSATOM-un əsas baza ali məktəbidir; tələbələr “Kursk-II” AES-də, Dubnada Birləşmiş Nüvə Tədqiqatları İnstitutunda və CERN-də məcburi təcrübə keçirlər. Müəssisənin strateji missiyası atom energetikasının təhlükəsiz inkişafını, kvant hesablama və radiasiya tibbi texnologiyalarını kadr, innovasiya və ideya cəhətdən təmin etməkdir.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Tarixi inkişaf və institusional irs
MEPhİ Böyük Vətən müharibəsi illərində Leninqraddan evakuasiya edilmiş Fizika-Texnika İnstitutunun təcrübəsini davam etdirərək ilk nüvə reaktorunun qurulmasına mühəndis hazırladı. 1949-cu ildə SSRİ-nin ilk plutonium istehsal reaktoru üçün nəzarət sistemini məhz bu institutun məzunları dizayn etdi.
1950-1960-cı illərdə institut “Qrad-B” sürətləndiricisində fundamental parçacıq tədqiqatları apararaq Dubna Sinklotron Kompleksinin kadr bazasını formalaşdırdı. Soyuq müharibə dövründə kosmik radiasiya zərərsizləşdirməsi, termonüvə silahlarında izotop qarışığının optimallaşdırılması layihələri məhz MEPhİ-nin elmi bazasında reallaşdı.
Fakültələr və akademik struktur
İnstituta doqquz əsas fakültə daxildir. Nüvə Fizikası və Texnologiyaları fakültəsi reaktor hesablaması, termo-hidravlika və radiasiya təhlükəsizliyi fənlərini birləşdirir.
Sərt Cisim Fizikası fakültəsində yarımkeçirici nanostrukturlar, kvant kümələri və topoloji izolyatorlar araşdırılır. Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemləri fakültəsi nüvə obyektlərinin SCADA arxitekturası, kiberfiziki təhlükəsizlik və məlumat axını optimallaşdırmasını tədris edir.
Təhsil proqramları və yenilikləri
Bakalavr ixtisasları sırasında “Nüvə Energetikası və Termofizika”, “Qeyri-xətti Optika və Fotonika”, “Kvant Materialları” və “Kompüter Təhlükəsizliyi” proqramları var. Dördillik kurikulumun 35 faizi riyaziyyat-fizika bazasına, 40 faizi laborator-hesablama moduluna, 15 faizi istehsalat təcrübəsinə ayrılır.
Magistr pilləsi “Termonüvə Reaktorların Fizikası”, “Qamma-Lazer Texnologiyaları”, “Radiobiologiya və Hadron Terapiyası” və “Kvant Kriptoqrafiya” kimi proqramları ehtiva edir; dərslərin 50 faizi ingilis dilində aparılır, tələbələr Dubnada Nuclotron-NICA kompleksində əyani sınaqda iştirak edirlər.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Elmi-tədqiqat laboratoriyaları və mega-layihələr
“Tokamak T-15MD” poliqonunda 2 MeV enerji dozası ilə plazma tutma sınaqları aparılır, nəticələr İTER konsorsiumuna ötürülür. “Lazer Termonüvə İnertsiya” klasterində 96 şüa kanallı petavat güclü ND:glass lazeri trityum-deyterium kapsulunu sıxıb 2024-cü ilin rekord nəticəsi — 0,8 MJ çıxış enerjisi əldə edib.
“Kompakt Siklik Sürətləndirici” laboratoriyası 70 MeV proton şüası ilə tibbi izotop — Lu-177 istehsal edir və Moskva Onkologiya Mərkəzinə göndərir.
Beynəlxalq əməkdaşlıq və sənaye tərəfdaşları
MEPhİ ROSATOM korporasiyasının baza universitetidir; “Akademik Lomonosov” üzən AES-in operator heyəti tam şəkildə bu institutda hazırlanır. CERN-lə 1970-ci ildən bağlanan müqavilə əsasında hər il 80 tələbə ATLAS və CMS detektorlarında təcrübə keçir.
ABŞ-ın MIT nüvə elmi departamenti ilə “Dual Degree in Nuclear Engineering” proqramı, Fransa-Rusiya “Nuclear Innovation Network” çərçivəsində isə hər yay Cadarache Mərkəzində reaktor materiallarının radiasiya dözümlülüyü üzrə beynəlxalq məktəb keçirilir.
Kampus, tələbə həyatı və sosial infrastruktur
Kaşirski şossedəki kampus on yaşayış korpusu, 24/7 “NICA” kovorkinq zonası, kriogen texnologiyalar idman zalı və 500 yerlik “Kurçatov Arena” konfrans mərkəzindən ibarətdir.
Tələbə klubları “Reactor Race” robototexnika müsabiqəsi, “MePhi-Art Gamma” foto-lab və “Cyber-Fusion CTF” komandalarını birləşdirir. Hər ay “Science Slam” formatında mikroçarx layihə müsabiqəsi keçirilir, qaliblər ROSNANO-nun inkubatoruna bilet qazanır.
Qəbul qaydaları və təhsil haqları
| Proqram | Pillə | Dərs dili | Təhsil haqqı (USD/il) | Təcrübə yeri | Qeyd |
| Nüvə Energetikası | Bakalavr | Rus | 2 900 | “Kursk-II” AES | 150 dövlət sifarişi |
| Kvant Materialları | Bakalavr | Rus+İng | 3 100 | “Skolkovo” mərkəzi | Nanotexnologiya modulu |
| Termonüvə Reaktor Fizikası | Magistr | İng | 3 800 | Tokamak T-15MD | İTER mentorluğu |
| Radiobiologiya | Magistr | Rus | 3 600 | Lu-177 istehsalı | Onkoloji tibb bloku |
| Nüvə Təhlükəsizliyi | PhD | Rus+İng | 3 400 | ROSATOM | IAEA layihələri |
Bakalavr qəbulunda riyaziyyat, fizika və rus dili fənlərindən Birgə Dövlət İmtahanı tələb olunur; minimal keçid balı 240-dır. Xarici tələbələr üçün rus dili B1 hazırlıq ili pulsuzdur, ROSATOM təqaüdü ödənişi 70 faizə qədər azaldır.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Məzunların karyera göstəriciləri
Son beş ilin statistikasına görə, nüvə energetikası məzunlarının 94 faizi altı ay ərzində AES və ya tədqiqat reaktorlarında iş tapır, başlanğıc aylıq maaş 1 300–1 600 dollar aralığındadır. Kvant materialları proqramını bitirənlərin 40 faizi Skolkovo startapları və Fraunhofer İnstitutu layihələrində çalışır.
Doktorantura məzunlarının 22 faizi CERN, DESY və Fermilab kimi mərkəzlərdə postdok mövqeyi qazanır; 11 faizi isə ROSATOM strateji departamentlərində layihə meneceri olur ki, bu da MEPhİ kurrikulumunun sənaye tələblərinə tam uyğunluğunu göstərir.
Moskva Mühəndislik Fizika İnstitutu atom energetikasından tutmuş kvant nano-sistemlərə, radiobioloji tibbdən superkeçirici sürətləndirici texnikasına qədər geniş elmi spektrlə Rusiyanın və dünyanın texnoloji inkişafına istiqamət verən intellektual mərkəzdir. Tarixi irsində Kurçatov, Saharov, Proxorov kimi dahilərdən miras qalan fundamentalizm müasir dövrdə süni intellektlə optimallaşdırılan plazma simulyasiyaları, lazer-termal kompressiya və radiasiya tibbi izotop istehsalı kimi sahələrdə yeni təzahür tapır. Modul-praktikum sistemi tələbələri riyazi modeldən eksperimental qurğuya, oradan sənaye tətbiqinə aparan tam dövrəyə cəlb edir. Beynəlxalq tərəfdaşlıqlar MEPhİ-nin kadrlarını CERN, MIT, IAEA kimi institutların layihələrinə çıxarır və qlobal elmi dialoqun rus dilində də səslənməsini təmin edir. Kampusdakı Tokamak, petavat lazer və kompozit sürətləndirici linzaları tələbələrə yüksək enerji fizikasının canlı laboratoriyasını nümayiş etdirir. Dövlət sifarişi yerləri, ROSATOM təqaüdləri və merit-əsaslı qrantlar sosial mənşədən asılı olmayaraq istedadlı gənclərin elmi karyera qurmasına şərait yaradır. Məzunların yüksək işəgötürülmə göstəricisi institusun kurrikulumunun əmək bazarı ilə sinxronluğunu sübut edir. Beləliklə MEPhİ elmi xəritədə dayanıqlı enerjinin, kvant texnologiyalarının və radiobiologiyanın strateji koordinat nöqtəsinə çevrilir.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Ən Çox Verilən Suallar
İnstitut 1942-ci ildə Sovet atom proqramı üçün mühəndis kadr hazırlamaq və fundamental nüvə tədqiqatlarını təşkil etmək məqsədilə təsis edilib. İlk məzunlar Kurçatovun rəhbərliyi ilə plutonium reaktorunun qurulmasında iştirak ediblər.
Təhlükəsizlik səbəbindən tam güclü reaktor yoxdur, lakin mini-reaktor simulyatoru və “quru” kritik qurğu mövcuddur. Tələbələr real yanacaq əvəzinə izotop analoqları ilə neytron kinetikasını öyrənirlər.
Magistr və doktorantura modulunun təxminən 50 faizi ingilis dilində aparılır. Beynəlxalq laboratoriyalarla birgə dərslər, eləcə də CERN layihələrinin seminarları tamamilə ingiliscədir.
Rus dili B1 səviyyəsinə çatmayan namizədlər üçün birillik dil və fərdi fizika hazırlıq proqramı pulsuzdur. Kursu uğurla bitirənlər əsas ixtisasın birinci kursuna keçə bilirlər.
ROSATOM korporasiyası, Rusiya Hökuməti və Skolkovo Fondu ödənişin 50-70 faizini qarşılayan təqaüdlər təqdim edir. Ən yüksək bal toplayan xarici tələbələr üçün tam təqaüd mövcuddur.
Əsas işəgötürənlər ROSATOM-a məxsus AES-lər, Dubna və Protvino tədqiqat mərkəzləri, CERN, DESY, həmçinin Skolkovo yüksək texnoloji startaplarıdır.
Tokamak T-15MD poliqonunda 2 MeV plazma enerjisi saxlanılıb; institut İTER konsorsiumunun tamhüquqlu üzvüdür və aktiv şəkildə divar materialları testləri aparır.
Birinci kursun sonunda akademik borc olmadan GPA 3,8/5 və daha yüksək olan tələbələr fakültələrarası transfer komissiyasına müraciət edərək proqram dəyişə bilirlər.
Kampusdan metroyadək məsafə beş dəqiqədir; on yaşayış korpusunun hər biri blok tipli, mətbəx və istirahət zonası ilə təchiz olunub. Yataqxana ödənişi aylıq 30-40 dollar arasıdır.
Hər il “Scientific Session of MEPhI” adlı daxili konfrans, “International Youth Nuclear Congress” bölməsi, eləcə də Dubna JINR-in tələbə simpoziumu universitetin dəstəyi ilə keçirilir.
