NETFLIX: BİZNES MODELİ, EKONOMİK TƏSİRİ, LAYİHƏLƏRİ

Son onilliklərdə dünya mediası, televiziya və kino istehlakı sahəsində radikal dəyişikliklərin şahidi olub. Texnologiyanın inkişafı, internetin kütləviləşməsi və istifadəçi vərdişlərinin dəyişməsi nəticəsində ənənəvi televiziya və kinoteatr modelləri yerini daha çevik, interaktiv və fərdiləşdirilmiş platformalara verib. Bu sahədə inqilabi rol oynayan əsas şirkətlərdən biri də Netflixdir. Netflix təkcə bir video platforması və ya onlayn kinoteatr deyil, həm də mədəniyyət, istehlak vərdişləri, qlobal əyləncə bazarı və kontent istehsalı üçün yeni bir dövrün simvoluna çevrilib. ABŞ-da kiçik bir DVD icarə xidməti kimi fəaliyyətə başlayan Netflix hazırda 190-dan çox ölkədə milyonlarla istifadəçiyə xidmət göstərir, kino və serial sektorunda təkcə istehlakçı deyil, istehsalçı kimi də möhkəm yer tutub.

Netflix-in uğuru təsadüfi deyil – bu brendin fəlsəfəsində daim yenilik, yaradıcı yanaşma, istifadəçi təcrübəsinin mükəmməlləşdirilməsi və qlobal bazar strategiyası dayanır. Azərbaycanda da Netflix son illər xüsusilə gənc nəsil arasında populyarlaşmış, rəqəmsal əyləncənin gündəlik tərkib hissəsinə çevrilmişdir.

NETFLIX-İN YARANMA TARİXİ VƏ İNKİŞAF YOLU

Netflix 1997-ci ildə ABŞ-ın Kaliforniya ştatında Rid Hastings və Mark Randolf tərəfindən təsis edilib. Əvvəlcə DVD-lərin poçt vasitəsilə kirayəsi üzərində qurulan biznes-model tezliklə Amerika bazarında populyarlaşdı. Əsas ideya insanların evdən çıxmadan filmlərə və seriallara baxmaq istəyini qarşılayırdı. Netflix 2007-ci ildən etibarən internet vasitəsilə video yayım (streaming) xidmətinə keçdi və məhz bu addım şirkətin qlobal transformasiyasının əsasını qoydu.

2010-cu illərin əvvəllərində Netflix beynəlxalq bazara çıxmağa başladı və ilk olaraq Kanadada fəaliyyətə başladı, daha sonra isə Latın Amerikası, Avropa, Asiya və digər regionlarda yayılmağa başladı. Bu illər ərzində Netflix özünü sadəcə bir yayım platforması kimi yox, həm də orijinal kontent istehsalçısı olaraq tanıtdı. “House of Cards”, “Orange Is the New Black”, “Stranger Things”, “The Crown” kimi seriallar Netflix-in qlobal populyarlığının əsasını qoydu və şirkətin Hollivud standartlarını yenidən müəyyənləşdirməsinə səbəb oldu.

BİZNES MODELİ VƏ TEXNOLOJİ İNNOVASİYALAR

Netflix-in uğurunun təməlində onun fərqli biznes və texnoloji yanaşması dayanır. Şirkət ənənəvi reklam və sponsorluq modelindən imtina edərək abunəçilik (subscription) əsaslı sistemə keçib. İstifadəçilər aylıq abunə haqqı ödəyərək bütün filmlərə, seriallara, sənədli layihələrə və şou proqramlara limitsiz baxış əldə edirlər. Bu, həm şirkətə stabil gəlir təmin edir, həm də izləyiciyə rahat və fasiləsiz təcrübə qazandırır.

Texnoloji baxımdan Netflix, süni intellekt, data analiz və fərdiləşdirilmiş tövsiyə sistemləri sayəsində istifadəçi təcrübəsini daim yaxşılaşdırır. Hər bir istifadəçinin baxış tarixçəsinə, maraq dairəsinə, sevimli janr və rejissorlara əsaslanaraq fərdi kontent siyahısı və tövsiyələr hazırlanır. Platforma müxtəlif cihazlarla (smart TV, mobil telefon, planşet, kompüter, oyun konsolu və s.) tam uyğun işləyir. Video keyfiyyəti istifadəçinin internet sürətinə görə avtomatik tənzimlənir, bu isə fasiləsiz və yüksək səviyyədə baxış təcrübəsi təmin edir.

NETFLIX KONTENT SİYASƏTİ VƏ ORİJİNAL LAYİHƏLƏR

Netflix-in ən güclü tərəflərindən biri zəngin kontent siyasətidir. Platformada Hollivudun klassik filmləri, yeni vizual layihələr, qlobal seriallar, sənədli filmlər, animasiyalar və müxtəlif yaş qrupları üçün nəzərdə tutulan minlərlə məzmun var. Netflix 2013-cü ildən başlayaraq orijinal kontent istehsalına xüsusi önəm verir və özünün orijinal serialları, filmləri, sənədli filmləri və şouları ilə qlobal bazarda trend yaradır.

Netflix orijinal layihələrə milyardlarla dollar sərmayə yatırır və bunun sayəsində platformanın orijinal kontenti digər yayım şəbəkələri və ənənəvi televiziya kanalları ilə müqayisədə daha sürətlə böyüyür. Şirkət fərqli regionlarda, o cümlədən Türkiyə, Koreya, Hindistan, Avropa ölkələri və Cənubi Amerika bazarında yerli istehsalçı və yaradıcılarla əməkdaşlıq edərək yerli dillərdə kontent hazırlayır. Bu da Netflix-in qlobal auditoriya üçün daha cəlbedici olmasına səbəb olur.

AZƏRBAYCANDA NETFLIX-İN POPULYARLIĞI VƏ İSTİFADƏ İMKANLARI

Son illərdə Azərbaycanda internetin yayılması və yüksək sürətli mobil şəbəkələrin əlçatan olması sayəsində Netflix platformasının istifadəçiləri sürətlə artıb. Gənclər, tələbələr və müxtəlif yaş qruplarından olan tamaşaçılar ən çox məhz Netflix-ə üstünlük verirlər. Əsas səbəblər arasında fərdi baxış rahatlığı, istənilən yerdən və zamanda baxış imkanı, reklamsız və fasiləsiz yayım, geniş janr seçimi və yüksək keyfiyyətli video göstərmək olar.

Azərbaycanda Netflix-in istifadəçiləri platformaya həm mobil tətbiq, həm də veb brauzer üzərindən daxil ola bilirlər. Ödənişlər beynəlxalq plastik kartlarla (Visa, MasterCard və s.) asanlıqla həyata keçirilir. Platformada Azərbaycan dilində interfeys olmasa da, bəzi serial və filmlərdə Azərbaycan dilində subtitrlər və ya rus, türk dillərində alternativ səsləndirmə mümkündür.

Netflix ailə və fərdi istifadəçilər üçün müxtəlif abunə paketləri təklif edir – fərqli qiymətlərə fərqli sayda paralel baxış və video keyfiyyəti (SD, HD, Ultra HD) seçmək olur. Azərbaycanda istifadəçilər ən çox standart və premium paketlərə üstünlük verirlər.

NETFLIX-İN QLOBAL KULTURADA YERİ VƏ TƏSİRİ

Netflix qlobal mədəniyyətə əhəmiyyətli təsir göstərib. Artıq bir çox ölkədə “Netflix and chill” ifadəsi gündəlik danışığın bir parçasına çevrilib, platformanın serial və filmləri isə sosial şəbəkələrdə trend, mem və müzakirə mövzusu olur. Netflix dünya kinosunun sərhədlərini genişləndirib, yerli və milli filmlərin, serialların beynəlxalq auditoriyaya çıxmasını asanlaşdırıb. Misal üçün, Cənubi Koreya istehsalı olan “Squid Game” serialı, İspaniyanın “La Casa de Papel”, Almaniyanın “Dark” serialı qlobal fenomenə çevrilib.

Netflix həm də cəmiyyətin müxtəlif problemlərinə toxunan sosial layihələr, sənədli filmlər, LGBTQ+ məzmunlu layihələr, müxtəlif etnik və sosial qrupları təmsil edən filmlər istehsal edir və yayır. Platforma eyni zamanda gender bərabərliyi, sosial ədalət, ekoloji problemlər kimi mövzuları da əhatə edir.

NETFLIX-İN RƏQABƏT ÜSTÜNLÜKLƏRİ VƏ QLOBAL BAZARDA YERİ

Netflix rəqəmsal yayım bazarında lider mövqeyini bir sıra mühüm üstünlüklərə borcludur. Bunlara aşağıdakılar daxildir:

• Geniş və daim yenilənən kontent kataloqu
• Güclü və fərdi tövsiyə sistemi
• Yüksək video və səs keyfiyyəti
• Reklamsız, fasiləsiz yayım
• İstifadəçi dostu interfeys
• Müxtəlif dillərdə məzmun və alt yazı imkanları
• Mobil, kompüter, televizor və digər cihazlarda tam uyğunluq
• Qlobal və yerli orijinal layihələrin istehsalı

Netflix-in əsas rəqibləri Amazon Prime Video, Disney+, HBO Max, Apple TV+, Hulu və digər platformalardır. Lakin Netflix daim bazarda lider mövqeyini qoruyub saxlayır və yeni bazarlarda, yeni texnologiyalar tətbiq etməklə auditoriyasını genişləndirir.

NETFLIX-İN SOSİAL VƏ EKONOMİK TƏSİRİ

Netflix-in təsiri təkcə əyləncə bazarı ilə məhdudlaşmır. Platforma film və serial sektorunda yeni iş yerlərinin yaranmasına, yaradıcı sənayelərin inkişafına, yeni prodüser və rejissorların tanınmasına təkan verir. Eyni zamanda, qlobal miqyasda kinematoqrafiya və televiziya sənayesinin texnoloji modernləşməsinə, istehsal keyfiyyətinin artmasına səbəb olub.

Netflix-in yaydığı kontent sosial dəyişikliklərə də təsir edir. İnsan hüquqları, cins bərabərliyi, sosial ədalət kimi mövzularda cəmiyyətə təsir edən filmlər və layihələr istehsal olunur. Əlavə olaraq, Netflix orijinal filmləri və serialları ilə bir çox ənənəvi film festivallarında, beynəlxalq mükafatlarda uğur qazanır və Hollivudun klassik istehsalçıları ilə rəqabət aparır.

TEXNOLOGİYA VƏ GƏLƏCƏK TRENDLƏR

Netflix daim texnologiya sahəsində yeniliklərə açıqdır. Süni intellektin daha geniş tətbiqi, interaktiv filmlər (məsələn, “Bandersnatch”), 4K və 8K keyfiyyətdə yayım, VR və AR texnologiyalarının tətbiqi, fərdi profillər üçün daha dəqiq tövsiyə sistemləri gələcəyin əsas trendləri sırasındadır.

Netflix həmçinin qlobal bazarda yerli kontent istehsalını artırmaq, daha çox ölkədə və dil qrupunda öz auditoriyasını genişləndirmək strategiyası həyata keçirir. Eyni zamanda, uşaqlar üçün təhlükəsiz kontent, valideyn nəzarəti, əlçatanlıq və inklüzivlik istiqamətində də yeni texnoloji həllər tətbiq olunur.

NETFLIX VƏ AZƏRBAYCAN AUDİTORİYASI

Azərbaycanda Netflix-dən istifadə edən auditoriya getdikcə artır. Gənclər, tələbələr, müasir ailələr Netflix-in fərdi və rahat baxış imkanlarını, keyfiyyətli kontentini, populyar serial və filmlərə əlçatanlığı yüksək qiymətləndirirlər. Platforma vasitəsilə dünya kinosunun ən son yeniliklərini, populyar serialları, sənədli və animasiya filmlərini izləmək mümkündür.

Azərbaycanda rəsmi distribyutor və yerli ofis olmasa da, platformanın abunəlik və istifadə qaydaları çox sadədir. Netflix-in orijinal layihələri, yerli dublaj və subtitrlərlə filmlər, beynəlxalq səviyyədə mükafatlar qazanan seriallar Azərbaycanda da tamaşaçıların mədəni zövqünün formalaşmasında rol oynayır.

AZƏRBAYCANDA NETFLIX-İN İSTİFADƏ QAYDALARI VƏ ÖDƏNİŞ SİSTEMİ

Netflix abunəliyi əldə etmək üçün platformanın rəsmi saytında qeydiyyatdan keçmək və abunə paketini seçmək lazımdır. Ödənişlər beynəlxalq ödəniş kartları vasitəsilə həyata keçirilir. İstifadəçilər seçdikləri paketdən asılı olaraq eyni vaxtda bir neçə cihazda məzmun izləyə bilirlər. Platformada valideyn nəzarəti, profil fərdiləşdirmə və tövsiyə mexanizmləri də var.

Azərbaycanda istifadəçilər adətən bir neçə nəfərlə birgə ailə abunəliyi alır, bu da xərci azaltmaq üçün geniş yayılıb. Netflix-i mobil tətbiqlər və ya smart televizorlar vasitəsilə izləmək rahatdır, görüntü və səs keyfiyyəti yüksəkdir.

Netflix dünya rəqəmsal əyləncə bazarının liderlərindən biri olaraq, kino və serial sektorunda yeni standartlar yaradıb, qlobal mədəniyyətin formalaşmasına təsir edib və milyonlarla istifadəçiyə keyfiyyətli, əlçatan, fərdi əyləncə təcrübəsi qazandırıb. Şirkətin uğuru innovasiya, yüksək texnologiya, yaradıcı komanda və istifadəçi ehtiyaclarını ön plana çıxaran biznes modelə əsaslanır. Azərbaycanda da Netflix-in populyarlığı artmaqdadır, bu da ölkəmizin qlobal mədəni trendlərə daha sıx inteqrasiyası deməkdir. Netflix gələcəkdə də dünya və Azərbaycan tamaşaçısı üçün yeni layihələr, texnoloji həllər və yaradıcı məzmun təqdim edəcəyinə şübhə yoxdur.

ƏN ÇOX VERİLƏN SUALLAR