Orhun Mübadilə Proqramı, türk dövlətləri arasında təhsil və mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi, tələbə və akademik heyətin qarşılıqlı mübadiləsini təşviq etmək üçün yaradılmış beynəlxalq bir platformadır. Proqram, Türk Universitetləri Birliyi (TÜRKÜNİB) çərçivəsində həyata keçirilir və əsas məqsədi gənc nəslin, alim və mütəxəssislərin türk dünyasının ortaq dəyərləri əsasında yetişməsini təmin etməkdir. Müasir dünyada inteqrasiya proseslərinin və beynəlxalq əməkdaşlığın əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Orhun Mübadilə Proqramı Azərbaycan üçün də yeni imkanlar və perspektivlər açır.
Orhun Mübadilə Proqramının Yaranma Tarixi və Məqsədi
Orhun Mübadilə Proqramının əsası 2017-ci ildə Türk Universitetləri Birliyinin təşəbbüsü ilə qoyulmuşdur. Bu proqram adını Türk tarixinin ən qədim abidələrindən olan Orxon-Yenisey yazılı abidələrindən alır. Məqsəd türkdilli ölkələrin ali təhsil müəssisələri arasında elmi, pedaqoji və mədəni əməkdaşlığı artırmaq, ortaq təhsil məkanını inkişaf etdirmək və tələbə, müəllim heyətinin beynəlxalq təcrübə qazanmasını dəstəkləməkdir. Orhun Mübadilə Proqramı yalnız tələbələr üçün deyil, həm də akademik və inzibati heyət üçün nəzərdə tutulur ki, bu da proqramı digər beynəlxalq təhsil mübadilə layihələrindən fərqləndirir.
Türk Universitetləri Birliyi və Proqramın İdarəedilməsi
Orhun Mübadilə Proqramının idarəedilməsi Türk Universitetləri Birliyi tərəfindən həyata keçirilir. Bu birlik 2013-cü ildə yaradılmış və əsas məqsədi türkdilli ölkələrin ali təhsil sistemlərini yaxınlaşdırmaq, birgə layihələr reallaşdırmaq, elmi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirmək olmuşdur. Türk Universitetləri Birliyi Azərbaycanın, Türkiyənin, Qazaxıstanın, Qırğızıstanın, Özbəkistanın və digər türk dövlətlərinin aparıcı universitetlərini bir araya gətirir. Proqramın koordinasiyası TÜRKÜNİB Katibliyi və proqramda iştirak edən universitetlərin beynəlxalq əlaqələr ofisləri vasitəsilə aparılır. İştirakçılar bütün sənədləşmə və müraciət proseslərini rəqəmsal şəkildə, xüsusi platforma üzərindən həyata keçirirlər.
Proqramda İştirakçı Ölkələr və Universitetlər
Orhun Mübadilə Proqramında əsasən Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın nüfuzlu universitetləri iştirak edir. Hər bir ölkədən onlarla universitet proqram çərçivəsində qarşılıqlı tələbə və akademik heyət mübadiləsi aparır. Azərbaycan tərəfindən Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC), Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Texniki Universiteti, Azərbaycan Dillər Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, Gəncə Dövlət Universiteti kimi təhsil ocaqları bu proqramın fəal iştirakçılarıdır. Hər il yeni universitetlərin qoşulması ilə proqramın coğrafiyası genişlənir, iştirakçıların sayı artır və bu da proqramın təsir imkanlarını gücləndirir.
Mübadilə Proqramının İş Prinsipləri
Orhun Mübadilə Proqramının əsas prinsipi tam şəffaflıq və bərabər imkanlardır. Proqram iştirakçıları seçmək üçün universitetlər tərəfindən xüsusi müsabiqə elan olunur. İştirak etmək istəyən tələbə və ya müəllim müəyyən sənədləri təqdim etməli, akademik göstəriciləri və motivasiya məktubunu dəyərləndirən komissiyadan keçməlidir. Seçilən şəxslər bir və ya iki semestr müddətində xarici universitetdə təhsil alır və ya çalışır. Tələbələr həmin müddətdə aldıqları dərsləri və topladıqları kreditləri öz universitetlərində tanıtdıra bilirlər. Proqram çərçivəsində təhsil haqları qarşı tərəf universitet tərəfindən ödənilir, yaşayış və gündəlik xərclər isə adətən iştirakçının öz hesabına və ya universitetin təqdim etdiyi qismən təqaüdlər vasitəsilə təmin olunur.
Tələbə və Akademik Heyət üçün Faydalar
Orhun Mübadilə Proqramı iştirakçılara bir sıra üstünlüklər qazandırır. İlk növbədə, tələbələr müxtəlif ölkələrin təhsil sistemi ilə tanış olur, yeni bilik və bacarıqlar əldə edirlər. Bu təcrübə onların peşəkar və şəxsi inkişafı üçün əvəzsizdir. Mübadilə müddətində iştirakçılar yeni dostluq əlaqələri qurur, müxtəlif mədəniyyətləri yaxından tanıyır, türk dünyasının ortaq dəyərlərini mənimsəyir və gələcək karyeralarında böyük üstünlüklər əldə edirlər. Akademik heyət üçün isə proqram elmi tədqiqat və dərs prosesində yeni yanaşmaları öyrənmək, beynəlxalq əməkdaşlıq şəbəkəsini genişləndirmək və birgə elmi layihələrə başlamaq imkanı yaradır.
Orhun Mübadilə Proqramına Müraciət Qaydaları
Proqrama müraciət etmək istəyən tələbələr və akademik heyət üçün bir neçə əsas şərt mövcuddur. Tələbələr əsasən ikinci kursdan etibarən müraciət edə bilirlər. Əsas şərtlərə yaxşı akademik göstəricilər, dil bilikləri (Türk, Azərbaycan və ya ingilis dili), motivasiya məktubu, tövsiyə məktubları və universitet tərəfindən tələb olunan digər sənədlər daxildir. Hər il yaz və payız semestrləri üzrə müraciətlər qəbul olunur və nəticələr bir neçə mərhələli müsabiqədən sonra elan edilir. Akademik heyət üçün isə ən çox üstünlük verilən meyar elmi fəaliyyətdə fəallıq, tədris sahəsində təcrübə və beynəlxalq layihələrdə iştirakdır. Müraciət prosesinin şəffaf və rəqəmsal olması hər kəsin bərabər hüquqlarla iştirakına zəmanət verir.
Kreditlərin Tanınması və Akademik Uyğunluq
Orhun Mübadilə Proqramının ən vacib üstünlüklərindən biri də kreditlərin tanınmasıdır. Proqramda iştirak edən tələbə digər universitetdə aldığı fənləri və topladığı kreditləri əsas universitetində tam şəkildə tanıtdıra bilir. Bu, tələbələrin təhsillərində hər hansı bir fasilə və ya itki yaşamadan beynəlxalq təcrübə qazanmalarını təmin edir. Kreditlərin tanınması üçün universitetlər arasında əvvəlcədən razılaşdırılmış müqavilələr imzalanır və proqram sonunda iştirakçının əldə etdiyi uğurlar, qiymətlər və sertifikatlar rəsmi şəkildə təsdiqlənir.
Orhun Mübadilə Proqramının Azərbaycan Təhsilinə Təsiri
Orhun Mübadilə Proqramı Azərbaycanın ali təhsil sisteminə çoxsaylı yeniliklər gətirib. Bir tərəfdən, proqram tələbə və müəllimlərin beynəlxalq təcrübə əldə etməsinə şərait yaradıb, digər tərəfdən isə universitetlərin tədris proqramlarının yenilənməsi və müasirləşməsinə təkan verib. Mübadilə nəticəsində əldə olunan təcrübə və biliklər Azərbaycanda təhsilin keyfiyyətinin artmasına, yeni elmi layihələrin yaranmasına, akademik heyətin dünyagörüşünün genişlənməsinə xidmət edib. Proqram həmçinin universitetlər arasında birgə araşdırmalar, seminarlar və konfransların keçirilməsinə, ortaq elmi bazaların yaradılmasına imkan verib.
Mübadilə Proqramında Qarşılaşılan Çətinliklər və Perspektivlər
Orhun Mübadilə Proqramı müsbət tərəflərlə yanaşı, bəzi çətinliklərlə də üzləşir. Əsas çətinliklərə maliyyə imkanlarının məhdudluğu, bəzi universitetlər arasında tədris proqramlarının uyğunlaşdırılması, sənədləşmə və viza prosedurlarında yaranan çətinliklər daxildir. Buna baxmayaraq, proqramın perspektivləri genişdir. Son illər tələbə və akademik heyətin marağı artır, proqram coğrafiyası genişlənir və iştirakçı universitetlərin sayı durmadan artır. Türk dövlətləri arasında ortaq təhsil məkanının yaradılması istiqamətində atılan addımlar Orhun Mübadilə Proqramının gələcəkdə daha da güclənəcəyini və inkişaf edəcəyini göstərir.
Orhun Mübadilə Proqramının Gələcəyi
Hazırda Orhun Mübadilə Proqramı türk dövlətləri arasında ən nüfuzlu təhsil layihələrindən birinə çevrilib. Gələcəkdə proqramın daha geniş coğrafiyanı əhatə etməsi, yeni universitetlərin qoşulması, maliyyə dəstəyinin artırılması və kreditlərin tanınmasında daha da böyük irəliləyişlərin əldə olunması gözlənilir. Proqram iştirakçılarının sayı ildən-ilə artır, universitetlər arasında əlaqələr möhkəmlənir, ortaq təhsil və elmi məkanın formalaşması sürətlənir. Gənc nəsil üçün beynəlxalq təcrübə, innovativ bilik və geniş perspektivlər açılır.
Orhun Mübadilə Proqramı türk dövlətlərinin ali təhsil məkanında yeni bir mərhələnin başlanğıcı sayılır. Bu proqram tələbə və akademik heyətin beynəlxalq arenada təcrübə qazanmasını, müxtəlif mədəniyyətlərin, elmi və pedaqoji ənənələrin inteqrasiyasını, ortaq dəyərlərin qorunmasını təmin edir. Azərbaycanın bu proqramda fəal iştirakı, təhsil sisteminin müasirləşməsinə, kadr potensialının gücləndirilməsinə və beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafına xidmət edir. Müasir dövrdə bilik və innovasiyaların sürətlə yayıldığı bir vaxtda, belə proqramlar yeni imkanlar və perspektivlər açır, milli təhsilin dünya səviyyəsində tanınmasına və inkişafına zəmin yaradır.
Ən Çox Verilən Suallar
Orhun Mübadilə Proqramı türk dövlətləri arasında tələbə və akademik heyətin qarşılıqlı mübadiləsini təmin edən, beynəlxalq təhsil və elmi əməkdaşlığı dəstəkləyən proqramdır. Proqram Türk Universitetləri Birliyi (TÜRKÜNİB) tərəfindən idarə olunur.
Proqramda əsasən Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın aparıcı universitetləri iştirak edir. Hər il yeni universitetlərin qoşulması ilə proqramın coğrafiyası genişlənir.
Müraciət üçün tələbələr və akademik heyət universitetlərin beynəlxalq əlaqələr şöbəsinə müraciət etməli, tələb olunan sənədləri təqdim etməlidir. Müraciət müsabiqə əsasında həyata keçirilir.
Proqram çərçivəsində təhsil haqqı qarşı tərəf universitet tərəfindən ödənilir. Yaşayış və gündəlik xərclər isə adətən iştirakçının öz hesabına və ya universitet tərəfindən verilən təqaüdlə təmin olunur.
Mübadilə proqramı çərçivəsində digər universitetdə toplanan kreditlər və qiymətlər əsas universitet tərəfindən tam şəkildə tanınır və akademik göstəricilərə əlavə edilir.
Proqram əsasən türk, Azərbaycan və ingilis dillərində həyata keçirilir. Tələbənin getdiyi universitetin tədris dili nəzərə alınır.
Yaxşı akademik göstəricilər, dil biliyi, motivasiya məktubu və digər tələb olunan sənədlərin təqdim olunması əsas şərtlərdir. Akademik heyət üçün elmi fəaliyyətdə fəallıq və təcrübə üstünlük təşkil edir.
Proqram Azərbaycan təhsilinin beynəlxalqlaşmasına, kadr potensialının güclənməsinə və ali təhsil müəssisələrinin elmi-texniki bazasının yenilənməsinə böyük töhfə verir.
Əsas problemlər maliyyə imkanlarının məhdudluğu, bəzi hallarda sənədləşmə və viza prosedurlarında yaranan çətinliklər, tədris proqramlarının uyğunlaşdırılması ilə bağlı ola bilər.
Gələcəkdə proqramın əhatə dairəsinin genişlənməsi, maliyyə dəstəyinin artması və daha çox universitetin qoşulması gözlənilir. Proqram türk dövlətləri arasında ortaq təhsil məkanının inkişafında mühüm rol oynayır.
