Orucluq, yəni Ramazan ayı müsəlman dünyasında mənəvi paklanma, birliyin, səbirin və humanizmin ən önəmli rəmzlərindən biri kimi qiymətləndirilir. Hər il olduğu kimi, 2025-ci ildə də Azərbaycanda milyonlarla insan bu ayı səbirsizliklə gözləyir, Ramazan təqvimi, imsak və iftar saatları, orucla bağlı adət və ənənələr ailələrin, məscidlərin və cəmiyyətin gündəminə çevrilir. Orucluq sadəcə dini bir ibadət deyil, ailə və cəmiyyət həyatında birlik, paylaşma, mərhəmət, insani dəyərlər və mənəvi dərinliyin simvoludur. Orucluq təqvimi isə hər bir müsəlman üçün Ramazan günlərinin, imsak və iftar saatlarının düzgün və asan idarə olunmasını təmin edən ən vacib mənbə hesab olunur.
Ramazan ayının gəlişi ilə Azərbaycanda dini, sosial və mədəni həyat yenilənir. Məscidlərdə dualar, xütbələr, iftar süfrələri, yardımlar və xeyriyyə tədbirləri təşkil edilir. Eyni zamanda hər bir ailədə, hər bir fərdin gündəlik həyatında orucluğa uyğun dəyişikliklər baş verir. Orucluq təqvimi 2025-ci ildə yenə də milyonlarla insan üçün günün rejiminin qurulmasında, ibadətlərin vaxtında və düzgün icra olunmasında əsas yol göstərici olacaq.
Orucluğun tarixi: İslamda və Azərbaycanda Ramazan ənənələri
Ramazan ayı İslam dinində əhəmiyyətinə görə ən böyük aylar sırasında yer alır. Qurani-Kərimdə bu ayın fərqli bir mövqedə dayandığı qeyd olunur, çünki məhz bu ayda ilk ayələr nazil olub. Ramazan müsəlmanlar üçün oruc tutmaq, ibadət etmək, kasıblara yardım göstərmək, səbirli və mərhəmətli olmaq, ruhunu və bədənini təmizləmək üçün bir fürsətdir. Oruc təkcə aclıq və susuzluğa dözmək deyil, həm də pis vərdişlərdən, günahlardan uzaq durmaq, daxili paklanma və özünü tərbiyə etmək prosesidir.
Azərbaycanda orucluq ənənələri yüzillər boyu xalqın dini-mənəvi dünyasının, ailə modelinin, sosial münasibətlərinin və milli mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsi olub. Sovet dövründə belə bu ənənə tamamilə unudulmayıb, xüsusən kəndlərdə və ənənəvi ailələrdə orucluğa böyük ehtiram göstərilib. Son illərdə isə Azərbaycanda Ramazan ayı əvvəlkindən daha geniş miqyasda qeyd olunur, dövlət və cəmiyyət tərəfindən orucluğa dəstək artır.
Orucluq təqvimi hər zaman ailə üçün müqəddəs bir yol xəritəsi olub. Hər evdə Ramazan başlamazdan öncə təqvim əldə edilir, ailə üzvləri imsak və iftar saatlarına ciddi riayət edir, orucun düzgün və şəriətə uyğun tutulması üçün Ramazan təqvimi diqqətlə izlənir. Azərbaycanda orucluq yalnız dini deyil, həm də sosial və mədəni hadisə kimi qəbul edilir.
Orucluq təqviminin formalaşması və dəqiqliyi: Elmi əsaslar və İslam hüququ
Ramazan təqviminin hazırlanması astronomik, coğrafi və dini-hüquqi prinsiplərə əsaslanır. İslamda ay təqvimi (hicri) istifadə olunur, ona görə də Ramazan ayının başlanğıcı və sonu həmişə Günəş təqvimi ilə üst-üstə düşmür. Hər il Ramazan təxminən 10-11 gün irəli keçir, buna görə də orucluq təqvimi hər il yenilənir və fərqli tarixlərdə olur. 2025-ci ildə Azərbaycanda Ramazan ayı 1 Mart tarixində başlayır və 30 Martda sona çatır.
Təqvimin dəqiqliyi üçün astronomik hesablamalar, ayın görünməsi, namaz vaxtları, günəşin və ayın üfüqdəki vəziyyəti əsas götürülür. Hər region üçün imsak və iftar saatları ayrıca müəyyənləşdirilir. Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi, eləcə də rəsmi astronomiya institutları tərəfindən təsdiqlənmiş Ramazan təqvimləri ictimaiyyətə təqdim olunur.
Bütün bu elmi və dini prinsiplər orucluq təqviminin yüksək dəqiqliklə tərtib edilməsini təmin edir. Bu da öz növbəsində müsəlmanların dini borclarını düzgün və rahat şəkildə yerinə yetirməsinə imkan yaradır. Orucluq təqvimi hər bir müsəlmanın gündəlik həyatının, ibadət və fəaliyyət planlamasının əsas hissəsidir.
2025-ci ilin Ramazan təqvimi: İmsak və iftar saatları cədvəli
2025-ci ildə Azərbaycanda Ramazan ayı 1 Martda başlayacaq və 30 Martda sona çatacaq. Hər il olduğu kimi, bölgələrə və şəhərlərə görə imsak və iftar saatları fərqlənir. Aşağıdakı cədvəldə Bakı şəhəri üçün 2025-ci ilin Ramazan təqvimi nümunə kimi təqdim olunur (saatlar təxmini göstərilib, dəqiq və aktual saatlar üçün Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin rəsmi saytına baxmaq məsləhətdir):
| Tarix | İmsak (Bakı) | İftar (Bakı) |
|---|---|---|
| 1 mart | 05:35 | 18:37 |
| 2 mart | 05:33 | 18:38 |
| 3 mart | 05:31 | 18:39 |
| 4 mart | 05:29 | 18:41 |
| 5 mart | 05:27 | 18:42 |
| 10 mart | 05:17 | 18:48 |
| 15 mart | 05:09 | 18:53 |
| 20 mart | 05:02 | 18:57 |
| 25 mart | 04:56 | 19:00 |
| 30 mart | 04:50 | 19:04 |
Bütün günlərin imsak və iftar saatlarını əhatə edən rəsmi təqvimlər Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi, məscidlər və dini icmalar tərəfindən yayılır. Regionlarda bu saatlar bir neçə dəqiqə fərqlənə bilər, hər bir müsəlman öz yaşadığı ərazinin təqvimi üzrə oruc tutur.
Ramazan ayında gündəlik həyat və ibadət ritmi: Orucluğun insan və ailə üçün əhəmiyyəti
Ramazan ayında hər bir müsəlmanın gündəlik həyat ritmi dəyişir. İmsakdan əvvəl ailə üzvləri bir araya gəlir, birgə süfrə açılır və dua edilir. İmsakdan sonra isə oruc başlayır və gün boyu həm fiziki, həm də mənəvi dözümlülük tələb olunur. Orucun əsas qayəsi təkcə aclıq və susuzluğa dözmək deyil, eyni zamanda mənəvi tərbiyə, pis vərdişlərdən, qeybətdən, yalan və pis əməllərdən çəkinməkdir.
Axşam iftar süfrəsində isə ailə bir daha bir araya gəlir, dualar edilir, minnətdarlıq və paylaşma hissi güclənir. Ramazan ayı ərzində ailə daxilində sevgi, anlayış, səbir və dəstək artır. Çox vaxt iftar süfrələri genişlənir, yaxınlar, qonşular və ehtiyacı olanlar dəvət edilir, yardımlar edilir.
Ramazanın mənəvi və sosial əhəmiyyəti, həmçinin cəmiyyət həyatında daha güclü birlik və həmrəylik ruhunun formalaşmasına səbəb olur. Məhz bu ayda insanların bir-birinə qarşı diqqəti, mərhəməti və xeyirxahlığı daha da artır. Oruc tutmaq həm insanın özünə, həm də cəmiyyətə qarşı mənəvi məsuliyyətinin ifadəsi kimi çıxış edir.
Orucluq təqviminin ailə və cəmiyyət üçün faydaları: Birlik və paylaşmanın rəmzi
Orucluq təqvimi hər bir ailə və cəmiyyət üçün nizam-intizam, birlik və paylaşmanın əsas vasitələrindən biridir. Ramazan təqvimi ailə üzvlərinin gündəlik həyatını və ibadət ritmini sinxronlaşdırır, valideyn və övlad arasında mənəvi bağlılığı, nəsillər arasında hörmət və sevgi münasibətlərini gücləndirir.
Ailə daxilində oruc tutmaq uşaqlara səbir, əzm, fədakarlıq və insani dəyərlər aşılamaq üçün bənzərsiz bir tərbiyə modelidir. Ramazan ayında birgə dualar, iftar və imsak süfrələri ailənin birlik və sevgi rəmzi kimi formalaşır. Eyni zamanda, cəmiyyətin zəif və ehtiyacı olan üzvlərinə yardım, xeyriyyə tədbirləri və sədəqəvermə adəti Ramazan təqviminin ən önəmli sosial funksiyalarından biridir.
Orucluq təqvimi ictimai həmrəylik və milli-mənəvi dəyərlərin möhkəmləndirilməsi baxımından da böyük rol oynayır. Ramazan ayı ərzində müxtəlif təbəqələrdən olan insanlar birlikdə ibadət edir, paylaşır və bir-birinə dəstək olur. Bu da cəmiyyətdə daha sağlam münasibətlərin, inam və qarşılıqlı hörmətin formalaşmasına təkan verir.
Ramazan təqvimində xüsusi günlər və ibadətlər: Qədr gecəsi və digər mühüm tarixlər
Ramazan ayında xüsusi əhəmiyyətə malik olan günlər və ibadətlər var. Qədr gecəsi (“Leylətül-Qədr”) Ramazan ayının son on günündə, adətən 19, 21 və 23-cü gecələrində qeyd edilir. Qurani-Kərimə əsasən, məhz bu gecədə Quran nazil olub və bu gecədə edilən dualar, ibadətlər min ayın savabına bərabərdir.
Ramazan ayında həmçinin “fitrə zəkatı” vermək adəti də geniş yayılıb. Hər bir müsəlman imkanı çatdığı qədər ehtiyacı olanlara fitrə verir. Əlavə olaraq, Ramazan ayı boyunca məscidlərdə “Təravih namazı” qılınır, dualar və zikrlər artır.
Xüsusi günlər arasında Ramazan bayramı, yəni orucluğun sonu, ilin ən sevincli və mənəvi dəyəri yüksək olan günlərindən biridir. Bayram günü müsəlmanlar səhər tezdən bayram namazı qılır, bir-birini təbrik edir, qohum-əqrəba və ehtiyacı olanlar ziyarət olunur.
Orucluq təqvimi və sağlamlıq: Orucun bədənə və ruha təsiri
Oruc tutmağın insan sağlamlığına təsiri həm fiziki, həm də psixoloji baxımdan çox maraqlı və təsdiqlənmiş mövzudur. Ramazan ayında düzgün və balanslı qidalanma, yuxu rejimi, su qəbulunun tənzimlənməsi, həmçinin gündəlik stresin və mənfi emosiyaların azaldılması sağlamlıq üçün faydalıdır. Düzgün orucluq rejimi bədənin özünü yeniləməsinə, metabolizmanın yaxşılaşmasına, immunitetin güclənməsinə şərait yaradır.
Psixoloji baxımdan oruc insanın səbir, iradə və özünə nəzarət qabiliyyətini inkişaf etdirir. Orucluq, mənəvi tərbiyənin, xeyirxahlıq və mərhəmət duyğusunun güclənməsinə, mənfi vərdişlərin azaldılmasına, ruhi tarazlıq və daxili harmoniya tapılmasına kömək edir.
Lakin hər kəs oruc tutmadan əvvəl sağlamlıq vəziyyətini nəzərə almalıdır. Xroniki xəstəliklərdən əziyyət çəkən, yaşlılar və uşaqlar üçün oruc tutmaqla bağlı xüsusi qaydalar mövcuddur. Tibbi göstərişə əsaslanaraq, həkim məsləhəti ilə hərəkət etmək daha düzgündür.
2025-ci il üçün orucluq təqvimini düzgün istifadə etməyin yolları və tövsiyələr
Ramazan təqvimindən maksimum səmərəli istifadə üçün bir neçə tövsiyəyə əməl etmək lazımdır:
- Hər gün imsak və iftar saatlarını diqqətlə yoxlamaq, regiona uyğun cədvəldən istifadə etmək;
- İmsakdan əvvəl yüngül və sağlam qida qəbul etmək, iftarı su və yüngül yeməklə açmaq;
- Gündəlik ibadətləri və duaları vaxtında yerinə yetirmək;
- Orucluq dövründə səbirli, mərhəmətli və xeyirxah olmaq, ailə və cəmiyyət daxilində harmoniya yaratmaq;
- Hər hansı sağlamlıq problemi olan şəxslər üçün həkimlə məsləhətləşmək;
- Ramazan təqvimini ailə və yaxınlarınızla paylaşmaq, birlikdə orucluq ənənələrini yaşatmaq.
2025-ci il üçün təsdiqlənmiş orucluq təqvimindən istifadə etmək, Ramazan ayının bütün dini, sosial və sağlamlıq aspektlərini düzgün şəkildə yaşamağa və ənənələri qoruyub gələcək nəsillərə ötürməyə imkan verir.
Orucluq təqvimi 2025-ci il üçün Azərbaycanda müsəlmanların dini, sosial və mənəvi həyatında böyük rol oynayacaq, ailə və cəmiyyət üçün birlik, paylaşma, mərhəmət və insani dəyərlərin ən önəmli göstəricisi kimi çıxış edəcək. Ramazan ayının başlanğıcı ilə ölkənin hər bölgəsində gündəlik rejim dəyişir, insanlar səbir, iradə, fədakarlıq və mənəvi saflıq üçün xüsusi bir yol seçirlər. Orucluq təkcə dini borc deyil, həm də ailə münasibətlərinin möhkəmləndirilməsi, nəsillər arasında dərin bağlılığın, sosial həmrəyliyin və insani dəyərlərin yaşadılmasıdır. Orucluq təqvimi isə bütün bu mərhələlərdə ən əsas yol göstərici rolunu oynayır.
2025-ci ildə Azərbaycanda Ramazan ayının imsak və iftar saatları, regionlara görə vaxt fərqləri, Ramazan boyunca qeyd olunan xüsusi günlər və ibadət formaları, həmçinin fitrə zəkatı, Qədr gecəsi və digər dini mərasimlər hər bir müsəlmanın gündəlik həyatının mərkəzinə çevrilir. Ailələr iftar süfrəsində bir araya gəlir, uşaqlar böyüklərdən nümunə götürür, ictimai və fərdi yardımlar, xeyriyyə tədbirləri bütün ölkə boyu yayılır. Ramazan ayının sosial və mənəvi təsiri yalnız oruc tutan fərdlərlə məhdudlaşmır, bütöv cəmiyyətin həyat keyfiyyətini və mənəvi dəyərlərini artırır.
Ən Çox Verilən Suallar
2025-ci ildə Azərbaycanda Ramazan ayı 1 mart tarixində başlayır və 30 mart tarixində sona çatır. Hər bölgə üçün imsak və iftar saatlarında fərq ola bilər, rəsmi təqvimə əsaslanmaq lazımdır.
İmsak və iftar saatları günəş və ayın mövqeyinə, astronomik və coğrafi göstəricilərə əsaslanır. Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi və rəsmi astronomiya mərkəzləri hər il üçün xüsusi cədvəl hazırlayır.
Ramazan ayının 19, 21 və 23-cü gecələri Qədr gecələri kimi qeyd olunur. Həmçinin Ramazan bayramı, fitrə zəkatı vermək və Təravih namazları da xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Orucluq təqvimi Bakı, Gəncə, Sumqayıt, Naxçıvan, Şəki və digər bölgələr üçün ayrı-ayrılıqda hazırlanır. Hər şəhər və rayon üçün imsak və iftar saatları bir neçə dəqiqə fərqli ola bilər.
Sağlamlığın qorunması üçün iftar və imsakda yüngül və balanslı qida qəbul etmək, bol su içmək, istirahətə vaxt ayırmaq, xəstə və yaşlı şəxslər üçün həkim məsləhəti ilə hərəkət etmək vacibdir.
Fitrə zəkatı Ramazan ayı boyunca, xüsusilə bayramdan əvvəl imkanı olan hər kəs tərəfindən ehtiyacı olanlara verilir. Bu, orucluğun mühüm sosial və dini borcudur.
Qədr gecəsi Ramazan ayının son on günündə, 19, 21 və 23-cü gecələrdə qeyd olunur. Qurana görə bu gecə min aydan xeyirlidir və duaların, ibadətlərin savabı çox böyükdür.
Orucluq təqvimini Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin rəsmi saytından, məscidlərdən və dini icmalardan, həmçinin yerli qəzet və rəsmi xəbər portallarından əldə etmək olar.
Orucluq təqvimi ailənin birliyini, gündəlik nizamını, dini və mənəvi dəyərlərin qorunmasını, sosial yardımlaşmanı və ictimai harmoniyanı gücləndirir.
Uşaqlar və sağlamlıq problemi olan şəxslər üçün oruc tutmaq vacib deyil. Bu məsələdə din xadimi və həkimin məsləhəti əsasdır; islamda sağlamlıq və uşaqlıq xüsusi hallardır.
