Pnevmaniya: Növləri, Əlamətləri, Müalicəsi

Pnevmaniya, ağciyərlərin iltihablı bir xəstəliyi olub, tənəffüs yollarında və ağciyərlərin hava kisəciklərində meydana gələn infeksiyadır. Bu xəstəlik, bakteriyalar, viruslar, göbələklər və nadir hallarda parazitlər tərəfindən törədilə bilər. Pnevmaniya, hər yaşda insanda ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər və bəzi hallarda ölümə yol aça bilər. Xəstəlik, xüsusən yaşlılar, uşaq və immuniteti zəif olan insanlarda daha təhlükəlidir. Pnevmaniya, əlamətləri və diaqnozu zamanında qoyulmadığı təqdirdə, müalicə edilə bilməyəcək qədər ağırlaşa bilər. Bu səbəbdən, pnevmaniya barədə məlumatlı olmaq, erkən müdaxilə və düzgün müalicə üçün çox vacibdir.

Pnevmaniya, çox vaxt soyuqdəymə, qrip və ya digər tənəffüs yolu infeksiyalarının bir nəticəsi olaraq ortaya çıxır, amma o, həm də digər sistem xəstəlikləri və immun sisteminin zəif olduğu hallarda daha tez inkişaf edə bilər. Bu yazıda, pnevmaniya ilə bağlı əsas məlumatları, əlamətləri, növləri, diaqnoz və müalicə üsullarını ətraflı şəkildə araşdıracaq, həmçinin xəstəliyin qarşısını almaq üçün tətbiq edilən tədbirlər barədə məlumat verəcəyik.

Pnevmaniyanın Növləri

Pnevmaniya, yaranma səbəbinə və yayıldığı yerə görə fərqli növlərə ayrılır. Aşağıda əsas növlər haqqında məlumat verilmişdir:

1. Bakterial Pnevmaniya: Bakteriyalar, ən çox Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus və Mycoplasma pneumoniae kimi mikroorqanizmlərdən törəyir. Bakterial pnevmaniya, qısa müddətdə simptomlar göstərir və tez müalicə edilmədikdə ciddi fəsadlara yol açar.
2. Viral Pnevmaniya: Viruslar, məsələn, qrip virusu, koronavirus və ya respirator sinsitial viruslar, ağciyərlərdə iltihaba səbəb olur. Viral pnevmaniya bakterial növə nisbətən daha yavaş inkişaf edir, amma ciddi şəkildə təsir edə bilər.
3. Fungal (Göbələk) Pnevmaniya: Bəzi göbələklər də pnevmaniya yarada bilər. Bu, xüsusilə immunitet sistemi zəif olan insanlarda baş verir.
4. Aspirasiyon Pnevmaniyası: Hava yollarına, yemək və ya mayenin daxil olması nəticəsində inkişaf edir. Bu növ pnevmaniya, daha çox yaşlılar və şüuraltı pozğunluqları olan şəxslərdə rast gəlinir.

Pnevmaniyanın Əlamətləri

Pnevmaniyanın əlamətləri, xəstəliyin növünə və ciddiyyətinə görə dəyişə bilər. Bununla belə, ümumiyyətlə, pnevmaniya aşağıdakı əlamətlərlə özünü göstərir:

• Yüksək İstilik: Pnevmaniya xəstəliyi olan şəxslərdə, adətən yüksək hərarət müşahidə olunur. Hərarət 38°C və daha yüksək ola bilər.
• Öskürək: Mütəmadi olaraq qurulama və ya sümüklü öskürək görülə bilər. Bəzi hallarda, öskürək, qan və ya yaşıl rəngdə bəlğəm çıxarmaya səbəb ola bilər.
• Nəfəs Darlığı: Ağciyərlərin iltihabı nəticəsində tənəffüs yolları daralır və nəfəs alma çətinləşir.
• Ürəkbulanma və başgicəllənmə: Xəstələrdə bəzən ürəkbulanma və başgicəllənmə də müşahidə olunur.
• Əzələ Ağrıları: Xüsusilə viral pnevmaniya zamanı, xəstələr bədənlərinin müxtəlif hissələrində əzələ ağrılarından şikayət edə bilərlər.

Pnevmaniyanın Diaqnozu

Pnevmaniya şübhəsi olan bir şəxsin düzgün diaqnozunun qoyulması çox vacibdir. Diaqnoz qoyularkən aşağıdakı metodlardan istifadə edilir:

1. Fiziki Yoxlama: Həkim, xəstənin tənəffüs sistemini dinləyərək, ağciyərlərdəki hər hansı bir səsin olub-olmaması ilə bağlı ilk əlamətləri təyin edər.
2. Rentgen (X-ray): Ağciyərlərin rentgen şəkli, pnevmaniyanın mövcudluğunu və hansı sahədə olduğunu müəyyən etməyə kömək edir.
3. Laboratoriya Testləri: Bəlğəmdən və qan nümunələrindən testlər götürülür ki, bu da patogenin müəyyənləşdirilməsinə və müalicə üçün düzgün antibiotik seçilməsinə imkan verir.
4. Kompyuter Tomoqrafiyası (CT): Bəzi hallarda, ağciyərlərin vəziyyətini daha ətraflı izləmək üçün CT çəkilişi aparılır.

Pnevmaniyanın Müalicəsi

Pnevmaniyanın müalicəsi, onun törədicisinə və xəstənin vəziyyətinə görə dəyişir. Ümumiyyətlə, müalicə aşağıdakı şəkildə aparılır:

1. Antibiotiklər: Bakterial pnevmaniya varsa, həkim antibiotiklər təyin edəcək. Antibiotiklər, bakterial infeksiyanın yayılmasını dayandırmağa və xəstənin vəziyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir.
2. Antiviral Dərmanlar: Viral pnevmaniya üçün, bəzi antiviral dərmanlar istifadə olunur. Bu dərmanlar, virusun yayılmasını yavaşlatmaq və xəstənin bərpasını sürətləndirmək məqsədilə verilir.
3. Göbələk əleyhinə Dərmanlar: Fungal pnevmaniya diaqnozu qoyulmuş xəstələrdə, göbələk əleyhinə dərmanlar istifadə olunur.
4. Oksigen Dəstəyi: Ağır pnevmaniya hallarında, xəstəyə oksigen dəstəyi verilməsi zəruri ola bilər. Bu, tənəffüs problemlərini həll etmək üçün çox vacibdir.
5. Bədənin Reabilitasiyası: Xəstənin bədəni zəifləmişsə, müalicə prosesi tamamlandıqdan sonra fiziki terapiya və məşqlər ilə bədənini gücləndirmək tələb oluna bilər.

Pnevmaniyanın Qabağının Alınması

Pnevmaniyanın qarşısını almaq üçün bir sıra profilaktik tədbirlər mövcuddur:

• Təmizliyə Diqqət Yetirmək: Həmişə əllərinizi sabun və su ilə yumaq, xəstəlikləri yaymağa səbəb olan bakteriyaların yayılmasının qarşısını alır.
• Qrip və digər Peyvəndlər: Qrip və pnevmoniya əleyhinə peyvəndlər, bu xəstəliklərdən qorunmanın effektiv yollarından biridir.
• Sağlam Qidalanma: Bəslənmə, immun sisteminin güclənməsi üçün çox vacibdir. Vitaminlər və minerallar cəhətdən zəngin qidalar immuniteti artırır.

Pnevmaniya, ciddi bir xəstəlik olsa da, müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir. Xəstəliyin erkən diaqnozu və düzgün müalicəsi ilə, pnevmaniyanın yaratdığı təhlükələrdən qorunmaq mümkündür. Xüsusilə, risk altındakı insanlar, yəni yaşlılar və uşaqlar, pnevmaniya ilə mübarizədə daha diqqətli olmalıdırlar. Pnevmaniyanın qarşısını almaq üçün profilaktik tədbirlərin görülməsi, xəstəliyin yayılmasının qarşısını alacaqdır. Həkimlərin tövsiyələrinə əməl etmək, vaxtında müalicəyə başlamaq və sağlam həyat tərzini qorumaq pnevmoniyaya qarşı effektiv mübarizə aparmaq üçün vacibdir.

Ən Çox Verilən Suallar