Müasir hüquqi dövlətin əsas sütunlarından biri kimi çıxış edən prokurorluq, cəmiyyətin təhlükəsizliyinin və ədalətin qorunmasının təminatçısı kimi tanınır. Prokurorluq orqanları cinayətkarlığın qarşısının alınmasında, insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsində, məhkəmə proseslərinin şəffaflığında və ictimai maraqların qorunmasında xüsusi rol oynayır. Azərbaycanda prokurorluq sistemi həm tarixi, həm də funksional baxımdan özünəməxsus inkişaf yolu keçmiş və bu gün ölkənin hüquq mühafizə sisteminin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir.
İctimaiyyətin və dövlətin maraqlarının müdafiəsində ön sırada olan prokurorluq orqanları, vətəndaşların hüquqlarının pozulması, cinayətlərin araşdırılması, ictimai təhlükəsizliyin qorunması kimi bir çox məsələdə aparıcı rol oynayır. Son illər ərzində Azərbaycanda prokurorluq sisteminin inkişafı və müasirləşdirilməsi istiqamətində ciddi islahatlar həyata keçirilmiş, şəffaflıq və peşəkarlıq əsas prinsip kimi önə çıxarılmışdır.
Prokurorluğun Hüquqi Mahiyyəti
Prokurorluq dövlətin məhkəmə sisteminin mühüm tərkib hissəsi olmaqla, hüquq və qanunların pozulmasının qarşısını almaq, dövlət və ictimai maraqları qorumaq, cinayət işlərinin istintaqını nəzarətdə saxlamaq və məhkəmələrdə dövlət ittihamını həyata keçirmək funksiyalarını daşıyan hüquq-mühafizə orqanıdır.
Azərbaycan Respublikasında prokurorluğun fəaliyyət prinsipləri “Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğu haqqında” Qanunla tənzimlənir. Prokurorluq orqanlarının əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
- Cinayətkarlıq və digər hüquq pozuntuları ilə mübarizə aparmaq;
- Cinayət işlərinin istintaqını nəzarətdə saxlamaq;
- İctimai maraqları qorumaq;
- Vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsini təmin etmək;
- Məhkəmələrdə dövlət ittihamını müdafiə etmək.
Prokurorluq Haqqında Qanun
Prokurorluq fəaliyyətinin hüquqi əsasları “Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğu haqqında” Qanun və digər əlaqədar normativ aktlar ilə tənzimlənir. Bu qanun prokurorluğun vəzifələrini, səlahiyyətlərini, strukturunu, əməkdaşların hüquq və öhdəliklərini, habelə prokurorluq orqanlarında qulluq keçmə qaydalarını müəyyən edir.
Qanunvericiliyə görə, prokurorluq müstəqil şəkildə fəaliyyət göstərir, məhkəmələrə və digər dövlət orqanlarına tabe deyil, yalnız qanuna əsaslanır və öz fəaliyyətini dövlət və ictimai maraqların qorunmasına həsr edir. Qanun prokurorluq orqanlarında qulluq keçən əməkdaşların hüquqi statusunu, sosial təminatını, intizam və məsuliyyət məsələlərini də əhatə edir.
Prokurorluq Orqanlarının Strukturu və Əsas Sferaları
Prokurorluq orqanlarının strukturu aşağıdakı kimi formalaşır:
- Respublika Prokurorluğu;
- Hərbi Prokurorluq;
- Şəhər və rayon prokurorluqları;
- İxtisaslaşdırılmış prokurorluq orqanları (məsələn, nəqliyyat, korrupsiya və s.).
Respublika Prokurorluğu ən yüksək instansiya olaraq prokurorluq sisteminin rəhbərliyini həyata keçirir, digər prokurorluq orqanlarının fəaliyyətinə nəzarət edir və koordinasiya aparır. Rayon və şəhər prokurorluqları isə birbaşa yerli səviyyədə hüquqi nəzarət və dövlət ittihamının müdafiəsi funksiyalarını icra edir.
Prokurorluq Orqanlarına Qəbul
Azərbaycanda prokurorluq orqanlarına qəbul prosesində şəffaflıq və obyektivlik əsas götürülür. Prokurorluq orqanlarına əməkdaşların qəbulu Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğu tərəfindən təşkil olunan açıq müsabiqə və imtahanlar yolu ilə həyata keçirilir.
Qəbul üçün əsas şərtlər aşağıdakılardır:
- Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmaq;
- Tam ali hüquq təhsili (bakalavr və ya magistr) almaq;
- Əla səviyyədə hüquqi biliklərə sahib olmaq;
- Fiziki və mənəvi sağlam olmaq;
- Dövlət dilini sərbəst bilmək.
Qəbul prosesi bir neçə mərhələdən ibarət olur:
- Sənəd qəbulu və ilkin seçim: Namizədlər elektron və ya fiziki formada sənədlərini təqdim edir və ilkin qiymətləndirmədən keçir.
- Yazılı imtahan: Namizədlər hüquq üzrə nəzəri biliklərini test və yazılı suallar vasitəsilə nümayiş etdirirlər.
- Şifahi imtahan və müsahibə: İmtahanı uğurla keçənlərə şifahi suallar verilir və onların praktik hazırlığı, məntiqi düşünmə qabiliyyəti yoxlanılır.
- Psixoloji və fiziki sağlamlıq yoxlanışı: Sonda namizədlər tibbi və psixoloji testlərdən keçirilir.
Prokurorluq orqanlarına qəbulda yüksək rəqabət olduğu üçün keçid balı hər il müəyyən edilir və bu balı keçən şəxslər müsahibə mərhələsinə dəvət olunurlar. Son illərdə prokurorluq imtahanlarının şəffaf və ədalətli keçirilməsi ictimaiyyət tərəfindən müsbət qarşılanır.
Prokurorluq Rütbələri
Prokurorluq orqanlarında qulluq keçən əməkdaşlar xüsusi rütbələrlə təmin olunur. Bu rütbələr əməkdaşların vəzifəsinə, təcrübəsinə və xidməti nailiyyətlərinə əsaslanaraq müəyyən edilir. Əsas prokurorluq rütbələri aşağıdakılardır:
- Ədliyyə müşaviri;
- Kiçik ədliyyə müşaviri;
- Böyük ədliyyə müşaviri;
- Ən ali rütbə: dövlət ədliyyə müşaviri.
Rütbələr əməkdaşın xidməti təcrübəsi, təhsili, tutduğu vəzifə və xidmət müddəti əsasında verilir. Hər rütbə üçün ayrıca vəzifə öhdəlikləri və səlahiyyət dairəsi müəyyən edilib. Rütbələr həm də əməkdaşın əmək haqqına və sosial təminatına təsir edir.
Prokurorluq Orqanlarında Qulluq Keçmə
Prokurorluq orqanlarında qulluq keçmək həm böyük məsuliyyət, həm də şərəfli vəzifədir. Qanunvericiliyə əsasən, prokurorluq əməkdaşları:
- Qanun və etik normalara riayət etməli;
- İctimai maraqlara və dövlətin hüquqi mənafelərinə xidmət etməli;
- Müstəqil və qərəzsiz fəaliyyət göstərməli;
- Dövlət sirrini qorumağa borcludurlar.
Eyni zamanda prokurorluq əməkdaşları üçün intizam məsuliyyəti və etik kodeks mövcuddur. Hər hansı qanun pozuntusu və ya etik normaların pozulması ciddi intizam tədbirləri ilə nəticələnə bilər.
Prokurorluq Qaynar Xətti
Azərbaycanda prokurorluq orqanları vətəndaşların hüquqlarını daha effektiv qorumaq məqsədilə qaynar xətt xidməti də təşkil edib. Prokurorluq qaynar xətti vətəndaşların:
- Şikayət və təkliflərini çatdırmaq;
- Qanun pozuntuları barədə məlumat vermək;
- Cinayət hadisələrini anonim şəkildə bildirmək;
- İctimai narahatlıqları operativ həll etmək üçün nəzərdə tutulub.
Qaynar xətt xidmətləri həm telefon, həm də onlayn müraciət imkanları vasitəsilə təqdim olunur. Vətəndaşlar istənilən vaxt prokurorluğun rəsmi internet səhifəsindən və qaynar xətt nömrəsindən istifadə edərək müraciət edə bilərlər.
Çağrı mərkəzi : 961
Korrupsiya və Rüşvətxorluqla bağlı : 161
Prokurorluğa Könüllü Qeydiyyat və Tələbələr üçün İmkanlar
Son illərdə prokurorluq orqanları cəmiyyətlə daha sıx əlaqə qurmaq və hüquq sahəsinə marağı olan gəncləri cəlb etmək üçün könüllü proqramlar təşkil edir. Bu proqramlarda iştirak etmək istəyən tələbələr və gənclər aşağıdakı imkanlara malik olurlar:
- Prokurorluq orqanlarında təcrübə keçmək;
- Praktiki hüquq bilikləri və bacarıqlarını artırmaq;
- Hüquq mühafizə sisteminin iş prinsipləri ilə yaxından tanış olmaq.
Könüllü qeydiyyat və proqramlar, əsasən, hüquq fakültəsinin tələbələri üçün nəzərdə tutulur və onlara gələcəkdə prokurorluq orqanlarında rəsmi fəaliyyətə başlamaq üçün əlavə imkanlar yaradır.
Prokurorluğa Şikayət
Vətəndaşların hüquq və maraqlarının pozulması hallarında prokurorluğa şikayət etmək hüququ var. Şikayət aşağıdakı formalarda təqdim edilə bilər:
- Yazılı ərizə şəklində;
- Elektron formada (rəsmi saytdan və ya elektron poçt vasitəsilə);
- Telefon və qaynar xətt vasitəsilə.
Prokurorluq şikayətləri qanunvericilik çərçivəsində araşdırır, lazımi istintaq və yoxlamalar aparır və nəticə barədə vətəndaşa yazılı və ya elektron formada məlumat verir. Şikayətlərin operativ və şəffaf araşdırılması, ictimai etimadın əsas elementlərindəndir.
Ünvan : Bakı şəhəri, Nigar Rəfibəyli küç. 7
Telefon : (+994 12) 361 01 41
Vebsayt : genprosecutor.gov.az
Prokurorluq İmtahanları və Keçid Balları
Prokurorluq orqanlarına qəbul üçün keçirilən imtahanlar hüquqi bilikləri, məntiqi düşüncəni, etik prinsiplərə riayət etməyi və praktiki situasiya analizini əhatə edir. Son illərdə keçirilən imtahanlarda iştirak edən namizədlərin sayı artıb, keçid balları isə mütəmadi olaraq Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğu tərəfindən elan edilir.
Keçid balı – imtahanda uğur qazanmaq üçün namizədlərin toplamalı olduğu minimum baldır. Keçid balı hər il müsabiqənin mürəkkəbliyinə, iştirakçıların sayına və mövcud tələblərə görə dəyişir.
Prokurorluğun Cəmiyyətdə Rolu və Əhəmiyyəti
Prokurorluq təkcə hüquqi institut deyil, həm də cəmiyyətin təhlükəsizliyi və ədalət naminə çalışan, dövlətin qanunvericilik bazasının icrasına nəzarət edən başlıca təşkilatlardandır. Onun fəaliyyəti sayəsində cinayətkarlığın qarşısı alınır, qanunsuzluqlara hüquqi qiymət verilir, vətəndaşların hüquqları və azadlıqları qorunur.
Azərbaycan prokurorluq orqanları beynəlxalq səviyyədə də müxtəlif əməkdaşlıq layihələrinə qoşulur, hüquqi islahatlarda iştirak edir və müasir çağırışlara cavab verməyə çalışır.
Prokurorluq ədalətin, qanunun və cəmiyyətin təhlükəsizliyinin qoruyucusudur. Onun fəaliyyəti dövlətin hüquqi dayanıqlığını təmin edir, insan hüquqlarının və ictimai asayişin müdafiəsində əsas rol oynayır. Azərbaycanda prokurorluq sisteminin daim yenilənməsi, şəffaflığın artırılması və peşəkarlığın yüksəldilməsi istiqamətində aparılan islahatlar, bu qurumun gələcəkdə də cəmiyyət üçün etibarlı hüquqi dayağa çevriləcəyinin göstəricisidir.
Vətəndaşlar prokurorluq orqanlarına müraciət edərək öz hüquqlarını qorumaq, hüquqi yardımlar almaq və cəmiyyətin rifahına töhfə vermək imkanına sahibdirlər. Hüquq-mühafizə sisteminin dayanıqlı olması üçün prokurorluq orqanlarının fəaliyyəti, cəmiyyətin hər bir üzvü üçün önəmli və əvəzsizdir.
Ən Çox Verilən Suallar
Prokurorluq dövlətin hüquq-mühafizə orqanlarından biridir və onun əsas vəzifələri cinayətkarlıqla mübarizə aparmaq, cinayət işlərinin istintaqına nəzarət etmək, dövlət və ictimai maraqları qorumaq, məhkəmələrdə dövlət ittihamını müdafiə etmək və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını təmin etməkdir.
Prokurorluq orqanlarına qəbul olmaq üçün namizədlər ilk növbədə hüquq sahəsində ali təhsil almalı, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmalı, dövlət dilini bilməli və psixoloji-fiziki sağlam olmalıdırlar. Qəbul prosesi sənədlərin təqdimatı, yazılı və şifahi imtahan, həmçinin müsahibə mərhələlərindən ibarətdir.
İmtahanlar əsasən yazılı və şifahi mərhələlərdən, psixoloji test və müsahibədən ibarətdir. Keçid balı hər il Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğu tərəfindən elan edilir və namizədlər yalnız bu balı topladıqda növbəti mərhələyə keçə bilirlər.
Prokurorluq əməkdaşlarına xidməti vəzifə, təhsil və təcrübəsinə uyğun olaraq xüsusi rütbələr verilir. Bu rütbələr pilləli şəkildə artır və əməkdaşın karyera inkişafına, sosial təminatına təsir edir.
Prokurorluqda qulluq edən əməkdaşlar dövlətin və ictimaiyyətin maraqlarını qorumalı, qanun və etik qaydalara əməl etməli, qərəzsiz və şəffaf fəaliyyət göstərməlidirlər. Eyni zamanda dövlət sirrinin qorunması, etik kodeksə riayət və intizamlı davranış əsas tələbdir.
Prokurorluğun qaynar xətti vətəndaşların şikayət, təklif və məlumatlarını operativ şəkildə qəbul etmək üçündür. Müraciət etmək üçün prokurorluğun rəsmi saytında qeyd olunan qaynar xətt nömrələrinə zəng etmək və ya onlayn müraciət göndərmək mümkündür.
Bəli, son illər hüquq fakültəsi tələbələri və gənclər üçün könüllü təcrübə proqramları təşkil edilir. Bunun üçün xüsusi qeydiyyat platformaları vasitəsilə müraciət etmək və seçimdən keçmək lazımdır.
Prokurorluğa şikayət üçün vətəndaş şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd, şikayətin mahiyyəti barədə ətraflı məlumat, mümkün olduqda faktları təsdiq edən sübut və əlavə sənədlər tələb olunur. Müraciət həm yazılı, həm də elektron şəkildə təqdim oluna bilər.
Əsasən 21 yaşdan yuxarı və hüquq üzrə ali təhsili olan, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları prokurorluq orqanlarında işləyə bilər. Yaş və təhsil tələbləri vakant yerlərə və vəzifənin səviyyəsinə görə dəyişə bilər.
Prokurorluq fəaliyyətinə dair hesabatlar, statistika və ictimai əhəmiyyətli məlumatlar Baş Prokurorluğun rəsmi internet səhifəsində mütəmadi olaraq dərc edilir. Maraqlanan hər kəs bu məlumatları açıq şəkildə əldə edə bilər.
